جاپونيانى وسىدان كەيىن قالاي قۇرمەتتەمەيسىڭ!؟
جاپونيادا جەر قوزعالعاندا وزدىگىنەن كوتەرىلىپ كەتەتىن ۇيلەر سالىنىپ جاتىر.
جاپونيانىڭ ينجەنەر-ارحيتەكتورلارى سەيسميكالىق ايماقتاردا ءۇي سالۋدىڭ جاڭا مودەلدەرىنە كوشتى. مۇنداي ۇلى ينجەنەرلىك-ارحيتەكتۋرالىق شەشىم جاپوندىق مامانداردىڭ ويىنا فۋكۋسيما اەس-ى جارىلعاننان كەيىن كەلگەن. وسىدان ءبىراز ۋاقىت بۇرىن جاپونيانىڭ حونسيۋ ارالىندا فۋكۋسيما اەس-ى جارىلىپ، مىڭداعان ادام قىرىلىپ، 130 ميلليارد دوللار شىعىنعا باتقان بولاتىن.
مىنە، سول تاريحي اپاتتان كەيىن جاپون عالىمدارى وسىنداي ۇلى يدەيالاردى ىسكە اسىرىپ وتىر. ەلدەگى "Air Danshin" كومپانياسىنىڭ عالىمدارى مەن ماماندارى جەر قوزعالعاندا اسپانعا كوتەرىلىپ كەتەتىن ءۇيدىڭ كونسترۋكسياسىن جاساپ شىقتى. ءۇيدىڭ تومەنگى فۋندامەنتىنە سەنسورلىق قۇرىلعىلار قويىلعان. بۇل تومەن ورنالاسقان قۇرىلعىلار جەر قوزعالعان ۋاقىتتا تولقىنداردىڭ جيىلىگىن فيكساسيالاپ، جوعارى جۇيەلەرگە سيگنالدار جىبەرىپ، جەردىڭ قوزعالىپ جاتقانىنان حاباردار ەتەدى. ءدال وسى ساتتە سيگنالداردىڭ جيىلىگىن قابىلداعان قۋاتتى كومپرەسسورلار عيمارات پەن فۋندامەنت اراسىنداعى جايماعا (پودۋشكا) ۇلكەن كۇشپەن اۋانى جىبەرەدى. بۇل پروسەسس نەبارى 5-7 سەكۋندتىڭ ىشىندە عانا ىسكە اسادى. سەبەبى، عيمارات قيراپ قالماۋ ءۇشىن پروسەستىڭ ورىندالۋىن ماماندار وسىلاي تەز جەتىلدىرىپ، قامتاماسىز ەتكەن.
قۋاتتى كومپرەسسورمەن ۇرلەنگەن پودۋشكا (كەشىرىڭىز، ورىسشاسىن ايتۋعا تۋرا كەلدى) نەمەسە جايما 5-7 سەكۋندتىڭ ىشىندە 4-5 سم بيىككە عيماراتتى جوعارى كوتەرىپ جىبەرەدى. وسىنىڭ ءوزى عيماراتتى قيراۋدان، ادامداردىڭ ءومىرىن ساقتاپ قالۋعا تولىق جەتكىلىكتى بولادى. پودۋشكا اۋانى جەتكىلىكتى كولەمدى قابىلداپ، كومپەنساسيالاپ، عيماراتتى جەردىڭ سىلكىنىسى توقتاعانشا اۋادا كوتەرىپ تۇرادى. پودۋشكامەن بىرگە عيماراتتىڭ ءوزى دە جەردىڭ تەربەلىس امپليتۋداسىمەن بىرگە اۋادا قوزعالىپ تۇرا بەرەدى. بۇل عىلىمي ونەرتابىس عيماراتتاردى 7-9 بالدىق جەر سىلكىنىستەرىنەن دە قورعاپ قالا الادى. بۇل دەگەن عىلىمداعى سەنساسيا ەمەس پە؟
جەر سىلكىنىسىندەگى ءقاۋىپتىڭ بارلىعى تىلشەلەردە جازىلىپ، عيماراتتىڭ اۋادا قالاي قالقىپ تۇرعانى كومپيۋتەرلەردە كورسەتىلىپ تۇرادى. ءدال ءقازىر جاپونيادا 9000 ۇيگە وسى قۇرىلعىلار قابىلدانىپ، جەر سىلكىنگەندە قاۋىپسىزدىك شارالارى ىسكە اسىپ جاتىر. بۇل تەحنولوگيا قىمبات بولعانىمەن، جەر سىلكىنىسى وتە ءجيى قايتالاناتىن جاپونيا ءۇشىن تاپتىرماس ينجەنەرلىك شەشىم بولدى دەپ سانايدى جاپونيالىقتار.
ال، ءبىزدىڭ ەلدە ءبىر عانا ءبىلىم سالاسىنىڭ بۋحگالتەرى وسىنداي 100 ءۇي سالاتىن قاراجاتتى قۇلقىنىنان وتكىزە الماي، ۇستالىپ جاتىر.