الاتاۋ اۋدانىندا الماتى اكىمى دارحان ساتىبالدىنىڭ توراعالىعىمەن اۋدان اكىمدىگى، سالالىق باسقارمالار، كوممۋنالدىق قىزمەت پەن ءتيىستى ۇيىمداردىڭ قاتىسۋىمەن كوشپەلى جيىن ءوتتى. باسقوسۋدا اۋداننىڭ قوردالانعان ماسەلەسى مەن ينفراقۇرىلىمدىق جوبالاردى جەدەلدەتۋ جولدارىقارالدى.
شاھار باسشىسى جۇمىستىڭ باياۋ قارقىنىنا الاڭداۋشىلىق ءبىلدىردى. ينۆەستيسيا كولەمىۇلعايعانىمەن، شاڭىراق-1، سامعاۋ، وجەت، شاپاعاتسىندى ءبىرقاتار شاعىناۋداندا ينجەنەرلىك جەلىلەر، سونىڭ ىشىندە سۋ قۇبىرى مەن كارىز جۇيەسى ءالى تولىقپايدالانۋعا بەرىلمەگەن. بۇعان سورعى ستانسيالارى قۇرىلىسىنىڭ اياقتالماۋى، كوللەكتورلاردىڭ جوقتىعى مەن جەر تەلىمدەرىن راسىمدەۋدەگى كىدىرىسسەبەپ بولىپ وتىر.
دارحان ساتىبالدى ءار نىسان بويىنشا ينجەنەرلىك جەلىلەردى ىسكە قوسۋ كەستەسىن وسى جازدىڭ سوڭىنا دەيىن ازىرلەپ، زاڭدىق كەدەرگىلەردىجويۋدى تاپسىردى.
قالا اكىمى اپپاراتىنىڭ باسشىسى ەرلان يسابەكوۆتىڭ ايتۋىنشا، راحات-مادەنيەت، اقبۇلاق، بورالداي، كوكقاينار، تۇركىستان، شاپاعات جانە تەرەكتى شاعىناۋداندارىندا ينجەنەرلىك جەلىلەردى تارتۋ جۇمىستارى وتە باياۋ ءجۇرىپ جاتىر. ءمۇندايىرى جوبالاردا نەبارى 15-20 جۇمىسشى مەن 2-3 ارنايى تەحنيكا عانا تارتىلعان. ەگەر قارقىن وزگەرمەسە، جوسپاردان ايتارلىقتاي قالىپ قويۋجانە جوبانى مەرزىمىندە اياقتاماۋ ءقاۋپى جوعارى.
سونداي-اق، ەرلان يسابەكوۆ الاتاۋ اۋدانى اكىمدىگىنىڭ سانيتارلىق تازالىق، كوگالداندىرۋ جانە اباتتاندىرۋ باعىتىنداعى جۇمىستارى جەتكىلىكسىز ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
«ەكولوگيا باسقارماسى ناقتى ۇسىنىستار دايىنداۋعا ءتيىس. ءبىز قاراجات ءبولىپ، اعاش وتىرعىزىپ، اۋدان اكىمدىگىنە تاپسىرامىز، بىراقكەيىن اعاشتاردىڭ قۋراپ قالعانىن كورەمىز. سوندا مۇنىڭ ءبارىن نە ءۇشىن ىستەپ وتىرمىز؟ مۇنداي تاسىلدەن ناتيجە جوق، ونى وزگەرتۋ كەرەك، — دەدىالماتى اكىمى.
الاتاۋ اۋدانىنىڭ اكىمى تالعات مالىبايەۆحالىق سانىنىڭ وسۋىنە بايلانىستى كەمىندە 10 جاڭا مەكتەپ سالۋ قاجەتتىگىن ايتتى. ايگەرىم مەن اقبۇلاق شاعىناۋداندارىنداعى ەكى مەكتەپ بيىلقىركۇيەكتە پايدالانۋعا بەرىلمەك، الايدا بۇل سۇرانىستى تولىق جاپپايدى.
قالا باسشىسى تۇرعىن ءۇي قورىنىڭ ۇلعايۋىنەسكەرە وتىرىپ، جاڭا مەكتەپتەر سالۋدىڭ ناقتىجوسپارىن ازىرلەۋدى تاپسىردى.
«اۋدان اكىمى ۇسىنعان جەر تەلىمى شىنىمەن بوس بولسا، ولاردى بىردەن الەۋمەتتىك نىساندارعا رەزەرۆتەۋ قاجەت. ءقازىر اۋقىمدى تۇرعىن ءۇيقۇرىلىسى ءجۇرىپ جاتىر، ءبىراق كوبىنە تۇرعىن ۇيلەرسالىنىپ جاتىر. سىزدەرمەن بىرگە ەسەپتى كوردىك قوي: 154 مىڭ بالا بولماق، بۇل كەم دەگەندە 95 مەكتەپقاجەت دەگەن ءسوز. مۇنى الدىن الا، جوبالاۋساتىسىندا ەسكەرۋ كەرەك»، — دەدى دارحان ساتىبالدى.
كەڭەستە اۋداننىڭ سانيتارلىق جاعدايى، قوقىستى جيناۋ، بەيبەرەكەت ۇيىلگەن قوقىستاردىجويۋ، ارىقتى قايتا جاڭعىرتۋ، مەكتەپ ماڭىنداعىايالدامالار مەن جاياۋ جۇرگىنشىلەر وتكەلدەرىن رەتكەكەلتىرۋ ماسەلەلەرى دە تالقىلاندى. 2025 جىلى اۋداننىڭ باسىم باعىتتارىنىڭ ءبىرى — جارىقتاندىرۋ جوباسى بولماق: 255 اۋماقتا 3500-دەن استام شام مەن 2900 باعانا ورناتۋ جوسپارلانعان، وعان اۋلالار مەن كۆارتالىشىلىك كوشەلەر دە كىرەدى.
«اباتتاندىرۋ ەڭ ماڭىزدى مىندەتتەردىڭ ءبىرى، ونى ءبىرىنشى كەزەكتە ورىنداۋ قاجەت. قارجى بار، باستىسى، جۇمىستى دۇرىس ۇيىمداستىرىپ، ناقتىارەكەت ەتۋ كەرەك، — دەدى قالا اكىمى.
قالا اكىمى قىركۇيەككە دەيىن دايىن تۇرعان، ءبىراق ىسكە قوسىلماعان ينجەنەرلىك جەلىلەردىپايدالانۋعا بەرۋ، «حالىق قاتىساتىن بيۋدجەت» باعدارلاماسى اياسىنداعى جوبالارداعى كەشەۋىلدەۋدى جويۋ، مەكتەپ قۇرىلىسىن جەدەلدەتۋ جانە جىل سوڭىنا دەيىن جوسپارلانعان بارلىقاۋماقتاردا جارىقتاندىرۋ جۇيەسىن ىسكە قوسۋسىندى ءبىرقاتار ناقتى تاپسىرما جۇكتەدى.
دارحان ساتىبالدى جاسىل جەلەكتى كۇتىپ-باپتاۋمەن قوعامدىق اۋماقتاردىڭ تازالىعىن ساقتاۋباعىتىندا جۇيەلى جۇمىس جۇرگىزۋدىڭ ماڭىزدىلىعىنا توقتالدى. ونىڭ ايتۋىنشا، الاتاۋ اۋدانىنىڭ الەۋەتى جوعارى، الايدا ونى ىسكەاسىرۋ ءۇشىن باسقارۋشىلىق ءتارتىپ، جاۋاپكەرشىلىكپەن ناقتى ناتيجەگە باعىتتالعان ەڭبەك قاجەت.
كەڭەستەن كەيىن قالا اكىمى دارحان ساتىبالدى الاتاۋ اۋدانى تۇرعىندارىمەن جەكە قابىلداۋ وتكىزدى. قابىلداۋعا الدىن الا ءوتىنىش بەرگەن ازاماتتار شاقىرىلدى. قابىلداۋ بەكىتىلگەن كەستەبويىنشا جانە كەزەك تارتىبىمەن ءوتتى.
تۇرعىندار اباتتاندىرۋ، كوشە جارىعى، جولدىڭ جاي-كۇيى جانە قۇقىق ءتارتىبىن قامتاماسىزەتۋ ماسەلەسىن كوتەردى. بەيبەرەكەت قوقىس ۇيىندىلەرى، جارىعى جوق اۋماقتار مەن كۆارتالىشىلىك جولداردىڭ ناشار جاعدايى تۋرالى دا وتىنىشتەر ايتىلدى.
قابىلداۋ قورىتىندىسىندا دارحان ساتىبالدىاۋدان اكىمدىگىنە جانە ءتيىستى قىزمەتتەرگە بارلىق ءوتىنىشتى جەدەل قاراستىرىپ، ءتيىستى جەرگە بارىپ، تۇرعىندارعا رەسمي ءارى نەگىزدەلگەن جاۋاپ بەرۋدى تاپسىردى. اكىم جۇمىستىڭ مەرزىمى مەن ءساپاسىۇشىن باسشىلاردىڭ جەكە جاۋاپكەرشىلىگىنە ەرەكشە نازار اۋداردى.