جەدەلساتىلار اتىنا زاتى ساي ما؟
الماتىدا سوڭعى ۇلگىدەگى قۇرىلىس ماتەريالدارىمەن سالىنعان كوپ قاباتتى تۇرعىن ۇيلەر مەن ساۋلەتى ءساندى بيىك عيماراتتار كوبەيدى. البەتتە، ولاردىڭ بارلىعى جەدەلساتىسىز ەمەس. وركەنيەتتىڭ ءبىر بەلگىسى سانالاتىن، قالا تۇرعىندارىنا قاجەتتى قوندىرعىنىڭ بۇگىنگى جاي-كۇيى قالاي؟ ولاردىڭ اتى زاتىنا ساي ما؟ بۇگىنگى ماقالامىزدا وسى تاقىرىپتى ءسوز ەتەمىز.
قازاقستانداعى ەڭ ءىرى تۇرعىن ءۇي قورى الماتىدا. وتكەن جىلعى دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، مەگاپوليستە 8 مىڭنان استام كوپ پاتەرلى تۇرعىن ءۇي بار. ءبىراق بۇل كورسەتكىش كەيىنگى ۋاقىتتا وزگەرەتىنى انىق. ويتكەنى، قالانىڭ ورتالىقتارىندا دا، شەتكى ايماقتارىندا دا ۇزدىكسىز سالىنىپ جاتقان كوپ قاباتتى تۇرعىن ءۇي كوپ. قازاقستان ليفتشىلەرىنىڭ ۇلتتىق قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى ەرجان يگىبايەۆتىڭ ايتۋىنشا، بۇگىندە الماتىدا 12 مىڭعا جۋىق جەدەلساتى قالا تۇرعىندارىنا قىزمەت كورسەتەدى. تۇرعىن ءۇي قورىندا 6300-گە جۋىق ليفت بار. ولاردىڭ جاعدايىن قاناعاتتانارلىق دەپ باعالاۋعا بولعانىمەن، قىزمەت كورسەتۋ مەرزىمى 25 جىلدان اسىپ كەتكەن.
ليفت ستاندارتتارى قالاي بەلگىلەنگەن؟ قازاقستاندا ادام ءومىرى مەن دەنساۋلىعىن قورعاۋ ءۇشىن ليفتتەرگە جانە ليفت قاۋىپسىزدىگى قۇرالدارىنا قويىلاتىن تالاپتاردى بەلگىلەيتىن كەدەن وداعىنىڭ 011/2011 تەحنيكالىق رەگلامەنتى بار. جەدەلساتىنى پايدالانۋ كەزىندە ونەركاسىپتىك قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ەرەجەلەرى دە قولدانىلادى.
قاۋىمداستىق باسشىسىنىڭ پىكىرىنشە، ليفت سالاسىنداعى باستى ماسەلە – ەسكىرگەن جەدەلساتىلاردىڭ كوبەيۋى سەرۆيستىك قىزمەت كورسەتەتىن كومپانيالار تاراپىنان ءتيىستى قىزمەتتىڭ كاسىبي دەڭگەيدە كورسەتىلمەۋىنەن تۋىندايدى. ال ەرەجە بويىنشا، تۇرعىن ءۇي كەشەندەرىندەگى جەدەلساتىلاردى جوندەيتىن كومپانيالاردا توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگى ونەركاسىپتىك ءقاۋىپسىزدىك كوميتەتى بەرگەن ليفتىلەرگە تەحنيكالىق قىزمەت كورسەتۋ بويىنشا جۇمىستاردى جۇرگىزۋ قۇقىعىنىڭ كۋالىگى بولۋى كەرەك. سونىمەن قاتار، ولار ست-3305-2018 «مۇگەدەكتەرگە ارنالعان ليفتىلەر، ەسكالاتورلار، تراۆولاتورلار جانە كوتەرگىشتەر» ۇلتتىق ستاندارتىنىڭ تالاپتارىن ساقتاۋعا، جابدىقتاۋعا، ورناتۋعا جانە پايدالانۋعا، تاۋلىك بويى جەدەل قىزمەت كورسەتۋگە مىندەتتى.
بۇگىندە ەلىمىزدە ليفت جابدىقتارىن شىعاراتىن ءۇش زاۋىت بار. ونىڭ ءبىرى – الماتى قالاسىندا. ەكىنشىسى – اقمولا وبلىسىندا، ءۇشىنءشىءسى – الماتى وبلىسىنىڭ تالعار قالاسىندا ورنالاسقان. قازاقستان ليفتىشىلەرى ۇلتتىق قاۋىمداستىعىنىڭ ءمالىمەتىنشە، ءبىر ءليفتىنىڭ پايدالانۋ مەرزىمى – 25 جىل. جەدەلساتى ءمىنسىز جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن تەحنيكالىق ماماندار ونى اي سايىن جوسپارلى تەكسەرۋدەن وتكىءزىپ وتىرۋى ءتيىس. قوندىرعىعا بەرىلگەن زاۋىتتىق كەپىلدىك ءبىر جىلعا جارامدى. ال ەگەر جەتكىزۋشى نەمەسە ءوندىرۋشى كاسىپورىنداردىڭ جابدىقتارى (ق ر ست 3305-2018) ۇلتتىق ستاندارتقا سايكەس كەلسە، وندا ولاردىڭ ونىمدەرىنە كەپىلدىك ءۇش جىلعا بەرىلەدى. ەرەجەگە سايكەس تۇرعىن ءۇي قورىندا جولاۋشىلارعا ارنالعان جانە جۇك تاسىمالدايتىن ەكى ءتۇرلى جەدەلساتى قولدانىلادى. بايقاساڭىز، قازىرگى جاڭا سالىنعان تۇرعىن ءۇي كەشەندەرىندە ەكى ليفت ورناتىلۋدا. ال مەديسينالىق مەكەمەلەردە ناۋقاستاردى تاسىمالداۋ ءۇشىن بەلگىلى تالاپتارى بار ارنايى مەديسينالىق ليفتتەر قولدانىلادى. ەگەر ءليفتىنى قاۋىپسىزدىك تالاپتارىن قاتاڭ ساقتاي وتىرىپ، ۇقىپتى پايدالا بىلسە، زاماناۋي قوندىرعى ءسىز بەن بىزگە ۇزاق ۋاقىت بويى ءقاۋىپسىز ءارى ءمىنسىز قىزمەت كورسەتە الادى. سەبەبى، قازىرگى شىعارىلىپ جاتقان وتاندىق جەدەلساتىلار شەتەلدىك ليفتىلەردەن ەش كەم تۇسپەيدى. ولار قاۋىپسىزدىكتىڭ بۇكىل ستاندارتتارىنا ساي قۇرالدارمەن جابدىقتالعان.
قوندىرعى كىمنىڭ ەسەبىنەن جوندەلەدى؟
دەرەك كوزدەرىنە جۇگىنسەك، 9 قاباتتى تۇرعىن ۇيدەگى ءبىر ءليفتىنى ورناتۋدىڭ ورتاشا قۇنى (مونتاجداۋ مەن جۇك كوتەرگىشتىگىن قوسا ەسەپتەگەندە) شامامەن 14–16 ميلليون تەڭگەنى قۇرايدى. ءليفتىنىڭ مودەلىن قۇرىلىس سالۋشى كومپانيا تاڭدايدى، ال ونى ورناتۋ جۇمىستارىن ارنايى نۇسقاۋلىققا جانە ءوندىرۋشىنىڭ تەحنيكالىق قۇجاتتاماسىنا سۇيەنە وتىرىپ اتتەستاسيادان وتكەن مامانداندىرىلعان مونتاجشىلار توبى جۇرگىزەدى.
– جەدەلساتى – تۇرعىنداردىڭ ورتاق مەنءشىگى. سوندىقتان ونى اعىمداعى جوندەۋ پروسەسى تۇرعىنداردىڭ قاراجاتى ەسەبىنەن جۇزەگە اسىرىلادى. ول مىنا ءتارتىپ بويىنشا جۇرگىزىلەدى. ەڭ الدىمەن، ليفتىگە سەرۆيستىك قىزمەت كورسەتەتىن كومپانيا ليفتىدەگى اقاۋلاردى كورسەتىپ اكت تولتىرادى، ونى كەيىننەن ميب نەمەسە پيك ءتوراعاسىنا جولدايدى. ال ءوز كەزەگىندە ءتوراعا، ەگەر ول ىستەن شىققان بولسا، قاجەتتى جابدىقتى جوندەۋگە كەتەتىن شىعىنداردى ەسەپتەپ، ولاردى ساتىپ الۋعا اقشا بولەدى. ليفت تەحنيكالىق قۇرىلعى، سوندىقتان كابەلدەر، ارنايى اياقكيىم، ت.س.س قاجەتتى زاتتار الىنادى. ولاردىڭ بارلىعىن ساتىپ الۋ تۇرعىنداردىڭ قاراجاى ەسەبىنەن جۇرگىزىلەدى. كەڭەس زامانىندا ليفتەر دەيتىن ماماندىق بولعان جانە ول سول ۇيدە تۇراتىن. ونىڭ پاتەرىندە ءليفتتىڭ بۇزىلعانىن جانە قاي قاباتتا تۇرىپ قالعانىن كورسەتەتىن ارنايى جابدىق بولعان.
– مىنە، ءدال وسى مامان ليفت توقتاعان جاعدايدا ەۆاكۋاسيامەن اينالىسقان. ءقازىر بۇل ماماندىق جوق. قازىرگى تاڭدا ۇلكەن تۇرعىن ءۇي كەشەندەرىندە ليفتىدەگى قاۋىپسىزدىككە جاۋاپ بەرەتىن ديسپەچەرلىك قىزمەت بار، ال شاعىن تۇرعىن ءۇي كەشەندەرىندە بۇل جۇمىسپەن اپاتتىق قىزمەت وكىلدەرى اينالىسادى. ءاربىر ليفت كابيناسىندا اۆاريالىق ليفت قىزمەتىنىڭ بايلانىستارى، قىزمەت كورسەتەتىن كومپانيانىڭ اتاۋى بولۋى ءتيىس، – دەيدى ەرجان يگىبايەۆ.
ليفتتەردى جوندەۋمەن جانە قىزمەت كورسەتۋمەن ونەركاسىپتىك قاۋىپسىزدىك سالاسىنداعى اتتەستاتى، سونداي-اق ق ر ست 3305-2018 ۇلتتىق ستاندارتىنا سايكەستىگى تۋرالى كۋالىگى بار مامانداندىرىلعان ليفت كومپانياسى اينالىسۋعا ءتيىس. بۇل كومپانيالاردا ەلەكترومەحانيك ءليفتتى جوندەۋمەن اينالىسادى، ول جەكە بۇيرىقپەن جاۋاپتى بولىپ بەكىتىلەدى.
جەدەلساتىدا نەگە ءمان بەرۋ كەرەك؟
مامان اتاپ وتكەندەي، ءبىرىنشى كەزەكتە جەدەلساتىنى پايدالانۋ كەزىندە ءبىرىنشى كەزەكتە ونىڭ پاسپورتىنىڭ بولۋىنا جانە وندا الماتى قالاسى كوممۋنالدىق ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ باسقارماسىنىڭ تەحنيكالىق قۇرىلعىلاردى ورناتۋ بويىنشا ەسەپكە قويۋ بەلگىسىنىڭ بولۋىنا نازار اۋدارۋ قاجەت. ودان كەيىن ليفتكە مىندەتتى جىل سايىنعى كۋالاندىرۋ تۋرالى بەلگىلەرگە ءمان بەرگەن ءجون. – ەگەر ليفتىمەن كوتەرىلگەندە نەمەسە ءتۇسىپ بارا جاتقاندا بوگدە دىبىستار ەستىلىپ، ءدىرىل نەمەسە قوزعالىس كەزىندە وزگەشە قۇبىلىستى سەزسەڭىز، اقاۋلار ورىن السا، وندا بۇل – جەدەلساتىنىڭ دۇرىس جۇمىس ىستەمەي تۇرعانىنىڭ بەلگىسى دەپ ءبىلىڭىز. مۇنداي جاعدايعا تۇرعىندار ەرەنسىز بولماعانى ءجون. ۋاقىت وزدىرماي قىزمەت كورسەتەتىن ليفت كومپانياسىنا ءوزى نەمەسە ميب، پيك ءتوراعالارى ارقىلى حابارلاسىپ، تەكسەرۋگە ءوتىنىم جىبەرۋى كەرەك. سەرۆيستىك قىزمەت ءوتىنىشتى كەيىنگە قالدىرماي، دەرەۋ كەلىپ ءليفتىنى تەكسەرۋى ءتيىس، – دەيدى ەرجان يگىبايەۆ. ەرەجە بويىنشا قىزمەت كورسەتەتىن كومپانيا ليفتتەردى ايىنا جانە توقسانىنا ءبىر رەت تەحنيكالىق تەكسەرۋدەن وتكىزۋگە، سونىمەن قاتار، جىلىنا ءبىر رەت ونىڭ قىزمەتىنىڭ ءقاۋىپسىز ەكەنىن كۋالاندىرۋعا مىندەتتى. ال ءتارتىپ بۇزۋشىلىق ورىن السا، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا حابارلاسقان ءجون. قازىرگى ليفتلەردىڭ بارلىعىندا بەينەكامەرالار ورناتىلعان. بۇل تۇرعىنداردىڭ قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن وتە ماڭىزدى. كامەراداعى جازبالار پيك نەمەسە ميب سەرۆەرىندە ساقتالادى.
ايتا كەتەيىك، ليفت جابدىعىنىڭ جۇمىس ىستەمەۋىنە، جەدەلساتى كومپانياسىنا قاتىستى كۇمان تۋىنداعان داۋلى ماسەلەلەر ورىن العان جاعدايدا ساعادات نۇرماعامبەتوۆ كوشەسى، 162 مەكەنجايى بويىنشا قازاقستاننىڭ ۇلتتىق ليفتشىلەر قاۋىمداستىعىنا جازباشا وتىنىشپەن جۇگىنۋگە بولادى.
ەگەر قامالىپ قالساڭىز...
ساسپاڭىز. ەڭ باستىسى، ليفتىدەن ءوز بەتىڭىزشە ارەكەت جاساپ، ەسىكتەرىن سىندىرىپ شىعۋعا تىرىسپاڭىز. مۇنداي ارەكەت قايعىلى جاعدايدىڭ ورىن الۋىنا سەبەپشى بولماق. نەگە دەسەڭىز، ليفت كەز كەلگەن ۋاقىتتا قوزعالىسىن جالعاستىرىپ كەتۋى مۇمكىن. قىسقاسى، ەگەر ءسىز ليفت كابيناسىندا تۇرىپ قالساڭىز، ديسپەچەرلىك بايلانىس تۇيمەسىن باسىڭىز. ول جاۋاپ بەرمەسە، وندا قىزمەت كورسەتەتىن ليفت كومپانياسىنىڭ كورسەتىلگەن نومىرلەرىنە قوڭىراۋ شالىڭىز. وپەراتورعا مەكەنجايىن قاتەسىز، ناقتى ايتىڭىز. سودان كەيىن ليفت كومپانياسىنىڭ توتەنشە قىزمەت ماماندارىنىڭ كەلۋىن كۇتىڭىز. ەگەر ولاردىڭ تەلەفونى قولجەتىمدى بولماسا نەمەسە بايلانىس اياسىنان تىس جەردە بولسا، 109 قۇتقارۋ قىزمەتىنە قوڭىراۋ شالۋ كەرەك.
كەرەك دەرەك
- الماتىدا 2020 جىلى 139 ۇيدە 302 جەدەلساتى اۋىستىرىلعان.
- 2021 جىلى 334 ليفت جوندەلىپتى.
- وتكەن جىلى 352 ءليفتىنى قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارى قولعا الىندى.
- ماماندار الداعى 5 جىلدا شاھاردىڭ تۇرعىن ءۇي قورىنداعى بارلىق ەسكىرگەن جەدەل ساتىلار اۋىستىرىلادى دەپ جوسپارلاپ وتىر.
«اlmaty-akshamۋ»، №4 (6297) 12 قاڭتار، 2023 جىل