كوڭىل ايتامىز
ۇلى وتان سوعىسى بىرتىندەپ تاريح قويناۋىنا كەتىپ، سىن ساعاتتا وتاندى قورعاۋ ءۇشىن الدىڭعى شەپكە شىققان ارداگەرلەرىمىز ازايىپ بارادى. ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرى، الماتىنىڭ قۇرمەتتى تۇرعىنى نازيما ءابدىعالىم قىزى قۇسايىنوۆا ومىردەن ءوتتى. ول 8 ناۋرىز كۇنى 99 جاسقا تولار ەدى...
قاھارمان اپامىزدىڭ ءبىر عاسىرعا تاياعان ءومىرى ەلىمىزدىڭ قانشاما تاريحي كەزەڭدەرىن بەينەلەيدى. تالاي تار جول، تايعاق كەشۋلەردەن وتكەن اپامىزدىڭ ءومىرى جاستارعا ادال ەڭبەك جولىن كورسەتەدى.
نازيما ءابدىعالىم قىزى اقتوبە وبلىسى، قوبدا اۋدانى، نوۆو-الەكسەيەۆكا اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1941 جىلدىڭ ماۋسىم ايىندا 10-سىنىپتى بىتىرگەن 17 جاستاعى قازاق قىزى قىزىل ارميا قاتارىنا شاقىرىلادى. كەشەگى مەكتەپ تۇلەگى الدىمەن وبلىستىق اسكەري كوميسسارياتقا ءتۇسىپ، ودان كەيىن ەشەلونمەن قيىر شىعىسقا جىبەرىلەدى. وندا ءۇش اي بويى وقۋ لاگەرىندە دايىندىقتان ءوتتى. كەيىننەن بۇل ءپاراشيۋتشى قىز قان مايداندا كەڭەس جاۋىنگەرلەرىنە تالاي رەت كومەككە كەلدى.
– نازيما اپا 633ء-شى اۆياسيالىق باتالونعا وقۋعا جىبەرىلەدى. وندا جاس قىزداردى جاۋدىڭ ارتقى شەبىنە جىبەرۋ ءۇشىن پاراشيۋتپەن سەكىرۋگە ۇيرەتكەن. سودان كەيىن ول 226-شى اۆياسيالىق اسكەري بولىمگە جىبەرىلىپ، وندا ودان ءارى قىزمەتىن جالعاستىرادى، – دەيدى ارداگەردىڭ تۋىستارى.
1945 جىلدىڭ مامىر ايىندا قاھارمان قىزعا جانە باسقا دا كوپتەگەن جاۋىنگەرلەرگە سوعىس ءالى اياقتالماعان ەدى. ولار تاعى بىرنەشە اي بويى كەڭەس وداعىنىڭ قيىر شىعىسىندا جاپونيانى جەڭگەنگە دەيىن شايقاستى.
نازيما ءابدىعالىم قىزىنىڭ ايتۋىنشا، ءبىزدىڭ ەلىمىز فاشيستىك گەرمانيانى دا، جاپونيانى دا كەڭەستىك ساربازدار مەن وفيسەرلەردىڭ شىدامدىلىعى، باتىلدىعى مەن تاباندىلىعىنىڭ ارقاسىندا جەڭدى. ول ءوزىن ۇلكەن اسكەري مەحانيزمنىڭ كىشكەنتاي بولىگى رەتىندە سانادى. ءبىراق تاريح ول سەكىلدى ادامدار بولماعاندا، ۇلكەن جەڭىستىڭ دە بولمايتىنىن كورسەتتى.
«سوعىستىڭ اياقتالعانىنا قۋانۋعا كوپ ۋاقىت بولمادى. ءبىزدى بىردەن مانچجۋرياعا، جاپوندىقتار جاۋلاپ العان جۇڭگو پروۆينسياسىنا كوشىردى. مەن وتانىما 1945 جىلدىڭ قازان ايىندا عانا ورالدىم»، – دەپ كوز ءتىرى كەزىندە ەسكە الاتىن نازيما اپا.
باتىر قىز شايقاستا كورسەتكەن ەرلىگى ءۇشىن I جانە II دارەجەلى «وتان سوعىسى» وردەنىمەن جانە 20-دان استام مەدالمەن ماراپاتتالدى. ونىڭ ىشىندە «ەرلىگى ءۇشىن»، «جاۋىنگەرلىك ەرلىگى ءۇشىن» جانە «جاپونيانى جەڭگەنى ءۇشىن»، «ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرى» ماراپاتتارى بار.
مايداننان ۇيىنە امان-ەسەن ورالعان نازيما اپا ۇزاق ۋاقىت تۋعان جەرى قوبدادا ءومىر ءسۇردى. وندا بالالار ۇيىندە تاربيەشى، كەيىن ساتۋشى بولىپ جۇمىس ىستەدى. الايدا، تۇرمىسقا شىققان سوڭ، الماتى وبلىسىنا كوشەدى. جۇبايى دوسىمحان قۇسايىنوۆپەن بىرگە الدىمەن شامالعان ستانسياسىندا تۇرىپ، كەيىن الماتىعا كەلەدى.
ن.ءابدىعالىم قىزى ەكى ۇل تاربيەلەگەن. ۇلداردىڭ ۇلكەنى كەنەتتەن قايتىس بولدى، ال كىشىسى سەرىك قۇسايىنوۆ – قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ەنەرگەتيگى اتانىپ، ۇزاق ۋاقىت مەملەكەتتىك قىزمەتتە جۇمىس ىستەدى، ق ر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى بولدى.
زەينەتكەرلىككە شىققانعا دەيىن نازيما اپا قاسكەلەڭ اۋدانىنىڭ «درۋجبا» كەڭشارىندا بۋحگالتەر بولىپ جۇمىس ىستەگەن. سوعىس ارداگەرى قارتايعانىنا قاراماستان، تۋعان جەرىنە ءجيى كەلەتىن. اۋدان ورتالىعىنان بىرنەشە شاقىرىم جەردە ورنالاسقان قوبدا جولىنداعى سوڭعى اينالىمىنا ونىڭ ەسىمى بەرىلگەن. ءقازىر بۇل جەر نازيما ايالداماسى دەپ اتالادى.
نازيما ءابدىعالىم قىزى ءار كۇن ءۇشىن تاعدىرىنا ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ، ءومىر بويى ادال جۇمىس ىستەدى، دوستارى مەن تۋىستارىنا قامقورشى بولدى.
ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرىن بىلەتىن ءار ادامنىڭ جۇرەگىندە قايعى ورناعانى حاق. باتىر اپامىز نازىم قۇسايىنوۆانىڭ بەينەسى وتانداستارىمىزدىڭ جادىندا ماڭگى ءادىل، مەيىرىمدى، دانا ادام بولىپ قالادى.