بۇل ىندەتتى جەڭۋدىڭ بىردەن-بىر جولى – ەكپە الۋ!
كەشە «Almaty TV» تەلەارناسىنىڭ تىكەلەي ەفيرىندە ءار اپتانىڭ سارسەنبى كۇنى وتەتىن ءداستۇرلى «Akimat LIVE» باعدارلاماسىندا الماتى قالاسىنىڭ اكىمى باقىتجان ساعىنتايەۆ مەگاپوليستەگى كۇردەلى ەپيدەميولوگيالىق احۋالعا توقتالىپ، دەنساۋلىقتارىن ساقتاۋ ءۇشىن الماتىلىقتاردى ۆاكسينا الۋعا شاقىردى. ودان كەيىن جارتى ساعات بويى شاھار باسشىسى تۇرعىنداردىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەردى، جاۋاپتى سالا باسشىلارىنا ناقتى تاپسىرمالار جۇكتەلدى. ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، الماتى وتكەن اپتادا قايتادان «قىزىل ايماققا» كىرىپ كەتكەن بولاتىن.
قالاداعى جاعداي كۇردەلى
– وزدەرىڭىز دە باسپاسوزدەن كورىپ-بىلىپ وتىرعانداي، قالاداعى جاعداي كۇردەلى. ون كۇننىڭ ىشىندە ءبىز قايتادان «قىزىل ايماققا» ءوتىپ كەتتىك. كۇندەلىكتى كورسەتكىش 300 ناۋقاسقا شىعىپ تۇر. بۇل «دەلتا» شتامى بۇرىنعى بريتاندىق، برازيليالىق شتامدارعا قاراعاندا وتە جىلدام جۇعادى. مەن كلينيكالىق دارىگەرلەر مەن ماماندارمەن سويلەسكەندە، ولار «دەلتا» شتامى وكپەنى بىردەن 50 پايىزعا دەيىن زاقىمداپ، قابىندىراتىنىن ايتتى. كۇردەلى، جاعدايى اۋىر ناۋقاستاردىڭ سانىنىڭ ارتۋى دا وسىعان بايلانىستى. دەگەنمەن، الدىن الا جاسالعان جۇمىستاردىڭ ناتيجەسىنە بايلانىستى ماماندار مەن دارى-دارمەك، توسەك-ورىن تاپشىلىعى بىزدە جوق، – دەدى شاھار باسشىسى. سپيكەر پاندەميا باستالعالى قالادا 76 407 ناۋقاس تىركەلسە، ونىڭ 94،3 پايىزى ايىعىپ شىققانىن ايتتى.
الماتىداعى ەپيدەميولوگيالىق احۋال اعىمداعى جىلدىڭ 18 ماۋسىمىندا سەبد ماماندارى تىركەگەن «دەلتا» شتامىنىڭ تارالۋىنا بايلانىستى كۇردەلەنە تۇسۋدە. سوعان وراي كۆي-دىڭ مۋتاسيالانعان شتامدارىن زەرتتەۋ جالعاسۋدا. اعىمداعى جىلدىڭ 1 شىلدەسىندەگى زەرتتەۋلەر ناتيجەسىندە كۆي ناۋقاستارىنان الىنعان 88 سىنامانىڭ نۇسقالارىنداعى 67 سىنامادا «دەلتا» (76%)، 14-ىندە (16%) «الفا» (بريتاندىق)، 2-ەۋىندە نەدەن پايدا بولعانى بەلگىسىز، 3 ناتيجە تەرىس (3،4%)، 1-ەۋىندە (1،1%) COVID-19 (ۋحاندىق). اعىمداعى جىلدىڭ 3 شىلدەسىنەن باستاپ جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋلەر كۆي ناۋقاستارىنان الىنعان 45 سىنامانىڭ نۇسقالارى مىنانى كورسەتتى: 35-ىندە «دەلتا» (78%)، 6-ىۋىندا (13%) «الفا» (بريتاندىق) جانە تەك 1-ەۋىندە (2،2%) COVID-19 (ۋحاندىق) شتامدارى انىقتالدى.
بۇدان وزگە، ماماندار كۆي-دىڭ سيمپتومدى ناۋقاستارىنىڭ ۇلەس سالماعىنىڭ ارتا تۇسكەنىن ايتۋدا. سوڭعى 7 كۇندە، الدىڭعى 7 كۇنمەن سالىستىرعاندا، 1،5 ەسەگە وسۋدە. ياعني «دەلتا» نۇسقاسىنىڭ اينالىمى 46%-دان 73%-عا دەيىن جىلدام بولعاندىقتان، بۇل كۆي-دىڭ اۋىر كلينيكالىق كورىنىستەرىنە اپارادى» دەيدى ماماندار.
سوڭعى 2 اپتاداعى جاس قۇرىلىمىن تالداۋ بالالار مەن جاستارعا «دەلتا» شتامىنىڭ تەز جۇعاتىنىن كورسەتتى. ماسەلەن، 1 جاسقا دەيىنگى ناۋقاس بالالاردىڭ ۇلەسى سالماعى 0،7% – 2،8% دەيىن وسسە؛ 14 جاسقا دەيىنگى بالالار 0،4% – 15،0% دەيىن؛ 15–19 جاس ارالىعىنداعى جاسوسپىرىمدەر 0،8% – 5،2% دەيىن جانە 40–59 جاستاعى ازاماتتار 1،5% – 24،7%.
ادامدار كوپ شوعىرلانعان جەرلەرگە بارماعان ءجون
– قالا تۇرعىندارى بالالار مەن جاسوسپىرىمدەردىڭ جاعدايىنا ەرەكشە نازار اۋدارىپ، ولاردىڭ ادامدار كوپ شوعىرلانعان جەرلەرگە بارۋىن شەكتەۋلەرى ءتيىس. ورتا جاستاعى ادامدار سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق قاۋىپسىزدىك شارالارىن ساقتاۋدى كۇشەيتكەندەرى ءجون، – دەدى ب.ساعىنتايەۆ.
جۇمىسپەن قامتۋ بويىنشا سوڭعى 14 كۇندە كۆي اۋرۋى ءوزىن-وزى جۇمىسپەن قامتىعاندار اراسىندا – 35%، ءارتۇرلى ج ش س جۇمىسشىلارى، جەكە كاسىپكەرلەر، اق – 19%، زەينەتكەرلەر – 17،4%، سونداي-اق مەكتەپ وقۋشىلارى اراسىندا – 10،3% باسىم جانە مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالار – 7%، بۇل جالپى جاعدايلاردىڭ 89%-ىن قۇرايدى.
قالاداعى ەپيداحۋالعا جۇيرىك وقىرماندار مەگاپوليس «جاسىل ايماققا» وتكەن كەزدە اۋرۋحاناداعى توسەك-ورىندار سانى ايتارلىقتاي قىسقارتىلعانىن بىلەدى. ءبىراق قالا باسشىسى سول توسەك-ورىندار سانى قايتادان 3700-گە كوتەرىلگەنىن ايتتى.
– توسەك-ورىندار ءقازىر ارتىعىمەن دايىن. كوپبەيىندى اۋرۋحانالاردىڭ كوۆيدكە قاتىستى بولىمدەرى قايتا اشىلىپ جاتىر. سوعان بايلانىستى بۇگىندە توسەك-ورىنداردىڭ 27،8 پايىزى بوس ەمەس. 450 ورىن رەانيماسيالىق ورىن بولسا، ونىڭ 330-ى بوس ەمەس. بۇگىندە ءموبيلدى امسك توپتارىنىڭ جانە تەلەمەديسينا ورتالىعىنىڭ باقىلاۋىندا 2306 ناۋقاس ۇيدە جاتىر، ولاردىڭ 291ء-ى سيمپتومسىز، 1970ء-ى جەڭىل جانە 45ء-ى ورتاشا اۋىر دارەجەدە، – دەدى قالا اكىمى.
ودان بولەك، سپيكەر كۆي-مەن امبۋلاتوريالىق ەم الىپ جاتقان قالالىقتاردى ءوزىن وقشاۋلاۋ ەرەجەسىن ساقتاۋعا جانە ادامدار كوپ شوعىرلانعان جەرلەرگە بارۋدان اۋلاق بولۋعا شاقىردى.
قاۋىپسىزدىك شارالارى قاتاڭ ساقتالۋى ءتيىس
قالا اكىمىنىڭ ايتۋىنشا، مۇنداي جاۋاپسىزدىققا جول بەرۋگە بولمايدى، ويتكەنى، بۇل قوعامدىق دەنساۋلىققا ءقاۋىپ توندىرەدى. ادام سيمپتومسىز اۋرۋى مۇمكىن ءارى ول ۆيرۋستىڭ تاسىمالداۋشىسى بولىپ تابىلادى. ب.ساعىنتايەۆ بارلىق قالالىقتاردىڭ سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق قاۋىپسىزدىك شارالارىن قاتاڭ ساقتاۋلارى ءتيىس ەكەندىكتەرىن اتاپ ءوتتى.
حابارلانعانداي، اعىمداعى جىلدىڭ 9 ءساۋىرى مەن 1 شىلدەسى ارالىعىندا «Ashyq» ءموبيلدى قوسىمشاسىنىڭ كومەگىمەن QR-كودىن سكانەرلەۋ ناتيجەلەرى بويىنشا 1449 تۇرعىننىڭ «قىزىل» مارتەبەسى راستالدى. تاعى 370 تۇرعىننىڭ «سارى» مارتەبەسى انىقتالدى.
ايتا كەتەرلىگى، الماتىنىڭ سەبد مالىمەتتەرى بويىنشا، 28 ماۋسىم مەن 1 شىلدە ارالىعىندا «Ashyq» جوباسى بويىنشا جۇمىس ىستەيتىن كاسىپكەرلىك نىساندارىنا كىرەبەرىستەگى سكانەرلەۋ ناتيجەسىندە 28 تۇرعىننىڭ «قىزىل» مارتەبەسى، 9-ىنىڭ «سارى» مارتەبەسى راستالدى. انىقتالعانىنداي، ولار فيتنەس-ورتالىقتارعا، باسسەيندەرگە، كينوتەاترلارعا، كافەلەر مەن مەيرامحانالارعا كىرۋگە تىرىسقان.
قالادا «Ashyq» جوباسىنا 2331 قاتىسۋشى بار. ايتپاقشى، جوباعا قاتىسۋ ەرەجەلەرىنىڭ ساقتالۋى تۇراقتى تۇردە باقىلانادى. اعىمداعى جىلدىڭ 1 مامىرىنان باستاپ جۇرگىزىلگەن رەيدتەر بارىسىندا مونيتورينگتىك توپتار «Ashyq» جوباسىندا جۇمىس ىستەيتىن 125 كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرى بويىنشا شەكتەۋلى كارانتيندىك تالاپتاردىڭ بۇزىلۋىن انىقتادى.
وتكەن اپتادا كۆي دەرتى 1،7 ەسەگە وسكەن، سوڭعى تاۋلىكتەردە كۆي-دىڭ 299 جاعدايى تىركەلسە، تاۋلىكتىك ءوسىم 0،3%-دى قۇرادى.
7 شىلدەدەگى جاعداي بويىنشا قالادا 76 407 جاعداي تىركەلدى، ونىڭ 59 660-ى سيمپتومدى جانە 16 747ء-سى سيمپتومسىز، انىقتالماعان پنيەۆمونيا – 2013. التىنشى شىلدەدە كوروناۆيرۋستى جۇقتىرۋدىڭ 299 جاعدايى تىركەلدى، ونىڭ ىشىندە 259-ى سيمپتومدى، 40-ى سيمپتومسىز. تاۋلىكتىك ءوسىم – 0،3%. رەپرودۋكتيۆتىلىك سانى – 1،353.
ينفەكسيالىق ستاسيونارلاردا 1131 ادام (80 بالا) ەمدەلۋدە، ونىڭ 33ء-ى وتە اۋىر، 256-سى اۋىر، 842ء-ى ورتاشا اۋىرلىق دارەجەسىندە. رەانيماسيا جانە ينتەنسيۆتى تەراپيا بولىمدەرىندە بارلىعى 102 ادام بار. ءوجج اپپاراتىندا – 19، ءينۆازيۆتى ەمەس ءوجج – 34، High flow اپپاراتىندا – 22 ناۋقاس بار.
تۇرعىنداردىڭ وتىنىشتەرىن ورىنداۋعا
بارلىق كۇش جۇمىلدىرىلۋدا
الماتى قالاسى اكىمى تىكەلەي ەفيردە تۇرعىنداردى الاڭداتقان سۇراقتارعا دا جان-جاقتى، تىڭعىلىقتى جاۋاپ بەردى.
تۇركسىب اۋدانىنا قاراستى «نۇرشاشقان» ىقشاماۋدانىنداعى بەردىقوجا كوشەسى جولدارىنا اسفالت سالىنىپ، جول جۇمىستارى جۇرگىزىلمەك. باقىتجان ساعىنتايەۆ بەردىقوجا كوشەسى جەكەمەنشىككە تيەسىلى ءورىس ەكەنىن، كوشەگە جول سالۋعا بولمايتىن ايتتى. «الايدا، ءقازىر جوسپارلاۋ جوباسىنا وزگەرىستەر ەنگىزىلدى. كوشە بويىنا جول سالۋ ءۇشىن ءورىستى ساتىپ الۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر. جالپى، جاڭا الماتىنىڭ كەشەندى جوسپارلارى اياسىندا بارلىق قوسىلعان اۋماقتار جۇمىس ىستەيدى»، – دەدى قالا باسشىسى.
ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىم، جولدار، الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىم بويىنشا قابىلدانعان باعدارلامالار اياسىندا جۇمىستار جاسالىپ جاتىر. قالا اكىمى جول جوندەۋ ماسەلەسىنىڭ تالقىلانىپ جاتقانىن مالىمدەدى. بۇل جۇمىستار ءبىراز ۋاقىتتى تالاپ ەتەدى. تۇرعىنداردىڭ وتىنىشتەرىن ورىنداۋعا بارلىق كۇش جۇمىلدىرىلۋدا، اۋماقتارعا سۋ، ەلەكتر، كارىز جۇيەلەرى جۇرگىزىلۋدە، بالاباقشالار، مەكتەپتەر، ەمحانالار تۇرعىزىلىپ جاتىر. باقىتجان ساعىنتايەۆ بۇل وڭاي جۇمىس ەمەس ەكەنىن ەسكەرتتى.
ونلاين جيىندا حابارلاسقان تۇرعىنداردىڭ ماسەلەسى بويىنشا تۇركسىب، الاتاۋ اۋداندارىنىڭ اكىمدەرى تىكەلەي ەفيرگە قوسىلىپ، سۇراقتارعا جاۋاپ بەردى.
تۇرعىندار، سونداي-اق، قوعامدىق كولىكتەردەگى سالقىنداتقىشتىڭ جۇمىس ىستەمەۋىنە، ينتەرۆالدارىنىڭ ۇزاقتىعىنا نارازىلىقتارىن ءبىلدىردى. باقىتجان ساعىنتايەۆ بۇل ماسەلە بويىنشا «الماتىەلەكترترانس» باسشىسى تالعات ءابدىراحمانوۆقا ەسكەرتۋ جاسادى. «الماتىەلەكترترانس» باسشىسى اتالمىش ماسەلە بويىنشا جۇمىس ىستەيتىنىن جەتكىزدى:
«قازىرگى تاڭدا 2441 اۆتوبۋستىڭ 1198-ىندە كونديسيونەر بار. 1243 اۆتوبۋستا كونديسيونەر ورنالاستىرىلماعان. ولار 2017–2019 جىلدارى الىنعان ەسكى اۆتوبۋستار. ال سالقىنداتقىشى بار اۆتوبۋستاردىڭ 62ء-سىنىڭ كونديسيونەرى بۇزىلعان. 10 كۇن ىشىندە جۇڭگو مەن رەسەيدەن قۇرال-سايماندارى كەلۋ كەرەك. 10 كۇن ۋاقىت ىشىندە كونديسينەرى بۇزىلعان اۆتوبۋستاردى ىسكە قوسامىز دەپ جوسپارلاپ وتىرمىز. قازىرگى تاڭدا 77 ءنومىرلى اۆتوبۋستاردىڭ 14ء-ى قاتىناۋدا. ينتەرۆالدارى 21 مينۋتتى قۇرايدى. ونى قىسقارتۋ بويىنشا جۇمىس ىستەيتىن بولامىز»، – دەدى تالعات ءابدىراحمانوۆ.
جاڭا اۆتوبۋستاردى ساتىپ الۋ قاراستىرىلۋدا
باقىتجان ساعىنتايەۆ اۆتوبۋس ماسەلەسى بويىنشا قالادا 1000 اۆتوبۋس جەتكىلىكسىز ەكەنىن ايتتى: «سۋبسيديا بويىنشا اۆتوبۋستاردىڭ 50 پايىزىن جەكەمەنشىك كومپانيالار قامتيدى. 50 پايىزىن «الماتىەلەكترترانس» قامتىپ وتىر. اكىمدىك قوعامدىق كولىك شىعىندارىنىڭ كوپ بولىگىن يگەرسە، جەكەمەنشىك كومپانيالار از بولىگىن قامتيدى. الدىڭعى جىلى پاندەمياعا بايلانىستى سالىق تولەيتىن جاعدايلارى جوق ەكەنىن، جاڭا اۆتوبۋستار الۋعا قارجىلارى جەتپەيتىنىن ايتقان. الايدا، ءقازىر وسى ماسەلەلەر بويىنشا جۇمىستار قولعا الىنىپ، جاڭا اۆتوبۋستاردى ساتىپ الۋ قاراستىرىلۋدا. ءقازىردىڭ وزىندە «الماتىەلەكترترانس» ارقىلى 150 اۆتوبۋس ساتىپ الۋعا تاپسىرىس بەرىلگەن. جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن تاعى دا 150 اۆتوبۋسقا تاپسىرىس بەرەمىز. سوندا اكىمدىك 300 اۆتوبۋس ساتىپ الادى. بۇل 50 پايىزى دەسەك، ەندىگى 50 پايىزىن جەكە مەنشىك كومپانيالار ساتىپ الۋى كەرەك».
تۇرعىندار تاراپىنان قولداۋ مەن تۇسىنىك كەرەك
سۇراق: قوعامدىق كولىكپەن جۇرۋگە قورقامىن. سەبەبى، جولاۋشىلاردىڭ تەڭ جارتىسى بەتپەردە تاقپايدى. مۇمكىن جولاۋشىلاردى باقىلاۋ ءۇشىن اۆتوبۋس جۇرگىزۋشىسىنە قوسىمشا اقى تولەۋ كەرەك شىعار؟ بۇل ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن تالاپتى كۇشەيتۋ قاجەتتىگى تۋىپ تۇر.
جاۋاپ: – بىلتىردان بەرى رەيدتەر توقتاۋسىز جاسالىپ، بەتپەردەسىز جولاۋشىلاردى اۆتوبۋستان ءتۇسۋىن تالاپ ەتكەنى بارىنە ءمالىم. مۇنداي شارالارعا جولاۋشىلار اشۋلانىپ، ەسكەرتۋگە قارسى شىعىپ جاتتى. ال اۆتوبۋس جۇرگىزۋشىسىنە قوسىمشا اقى تولەۋ قانشالىقتى ماسەلەنىڭ شەشىلۋىنە اسەر ەتەتىنىن ويلاۋ كەرەك. ءبىراق ءاربىر ادام وزىنە جاۋاپكەرشىلىك الماسا، تارتىپكە باعىنبايتىندار سول كۇيى بەتپەردەسىز جۇرە بەرەدى. سوندىقتان مۇنداعى باستى ماسەلە – ءاربىر ازاماتتىڭ سانالى تۇردە ارەكەت ەتىپ، وزىنە جاۋاپ بەرە الۋى. ويتكەنى، تالاپتىڭ قاتاڭدىعى دا كوپ ناتيجە بەرمەيدى. مىسالى، بىلتىر بەتپەردەسىز جۇرگەندەرگە ايىپپۇل سالامىز دەپ ءتارتىپتى كۇشەيتپەكشى بولعاندا، تۇرعىندار نارازىلىق تانىتقان. بيلىك تاراپىنان كوپتەگەن مۇمكىنشىلىكتەر جاسالىپ جاتىر. ناۋقاس سانىنىڭ كوپ بولماۋى، توسەك-ورىندار جەتكىلىكتى، دارى-دارمەك تاپشىلىعى جوق، قاجەتتى قۇرال-جابدىقتارمەن قامتاماسىز ەتىلدى. ءبىز شەكتەۋ شارالارىن قانشا كۇشەيتسەك تە، تۇرعىندار تاراپىنان قولداۋ مەن تۇسىنىك كەرەك. كەز كەلگەن ازاماتتىڭ قوعام الدىندا جاۋاپكەرشىلىگى بار. ءوزىڭىزدى عانا ەمەس، وزگەنى دە ويلاعان دۇرىس. باسقالاردىڭ اۋرۋ جۇقتىرۋىنا سەبەپشى بولماعان ابزال.
الماتىنىڭ شەتكى شاعىناۋداندارىندا
جولداردى سالۋ مەن جوندەۋ – ەرەكشە باقىلاۋدا
سۇراق: – مەن مەدەۋ اۋدانىنىڭ تايروۆ كوشەسىندە تۇرامىن. تايروۆ، سىرىمبەت، ليساكوۆسك كوشەلەرىنىڭ بەتكەيىن نىعايتۋ جۇمىستارى ماسەلەسىمەن حابارلاسىپ تۇرمىن. اۋدان اكىمىنە بايلانىسۋ مۇمكىن بولمادى. 2017 جىلدان بەرى قالپىنا كەلتىرۋگە ءسوز بەرگەنىمەن، جوندەۋ جۇمىستارى ءالى جۇرگىزىلمەدى. جاۋىن-شاشىننىڭ سەبەبىنەن ۇيلەردىڭ كوپشىلىگى ءقازىر اپاتتى جاعدايدا تۇر.
جاۋاپ: – بۇگىنگى كۇنى قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارى تۇركسىب، بوستاندىق جانە مەدەۋ اۋداندارىندا جۇرگىزىلىپ جاتىر. ءبىز جۇمىستى باستاماس بۇرىن قاي اۋماقتىڭ ءقاۋىپتى جاعدايدا ەكەنىن انىقتاپ، قالعاندارىن كەيىنگى جىلعا قالدىرىپ وتىرامىز. سوندىقتان ءدال ءسىز ايتقان مەكەن-جايدىڭ قانشالىقتى اپپاتتى جاعدايدا ەكەنىن ءبىلىپ الۋ كەرەك. ءارى اۋدان اكىمىنە ەرتەڭ ارنايى تەكسەرىس جاساپ، ءتيىستى شارالاردى قولعا الۋىن تاپسىرامىن.
سۇراق: – مەن «تاستىبۇلاق» ىقشاماۋدانىنىڭ تۇرعىنىمىن. بىلتىر ءبىزدىڭ اۋداندا سۋ جۇرگىزىلىپ، كارىز جۇيەسى جوندەلەدى دەپ ەدى. قازىرگى نە جول دۇرىس ەمەس، سۋ دا جوق، ينتەرنەت تە جوق. وسى ورايدا قانداي جۇمىستار جاسالىپ جاتىر؟ الدە ءبىزدىڭ اقپارات سىزگە دۇرىس جەتپەي جاتىر ما؟
جاۋاپ: – دۇرىس اقپارات جەتكىزىلمەيدى دەۋگە كەلىسپەيمىن. ويتكەنى، «تاستىبۇلاق» ىقشاماۋدانىنا مەن ءوزىم ارنايى بارىپ، تۇرعىندارىمەن ءجيى كەزدەسىپ تۇرامىن. ياعني، «تاستىبۇلاق» ءبىزدىڭ كۇندەلىكتى باقىلاۋىمىزدا تۇر. الماتىنىڭ شەتكى شاعىناۋداندارىندا جولداردى سالۋ مەن جوندەۋ – ەرەكشە باقىلاۋدا دەپ ايتا الامىن. ايتا كەتۋ كەرەك، اعىمداعى جىلى 100 شاقىرىمنان اساتىن جاڭا جولداردى سالۋ جوسپارلانعان. بەلگىلىسى، كوپتەگەن جىلدار بويى ينجەنەرلىك جانە الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىمسىز قالعان الماتى وبلىسىنىڭ ەلدىمەكەندەردىڭ قوسىلۋىنا بايلانىستى قالا اۋماعى بىرنەشە رەت ۇلعايدى. جولداردى، سۋمەن جابدىقتاۋ جانە سۋدان بۇرۋ جەلىلەرىن، بالاباقشالاردى، مەكتەپتەر مەن ەمحانالاردى سالۋعا بارلىق كۇش جۇمىلدىرىلدى.
2021 جىلى الاتاۋ، تۇركسىب جانە ناۋرىزباي اۋداندارىنداعى سەگىز شاعىن اۋدانىندا جاڭا جولدار سالۋ جوسپارلانۋدا. بۇلار – «وجەت»، «شاڭىراق-5»، «سامعاۋ»، «نۇرشاشقان»، «قۇرامىس»، «المەرەك»، «قايرات»، «العاباس» شاعىناۋداندارى. وسى شاعىناۋداندارداعى 415 كوشەدە ۇزىندىعى 108 شاقىرىم جاڭا جولدار سالىناتىن بولادى. سونىمەن بىرگە، «دۋمان» شاعىناۋدانىنداعى ۇزىندىعى 30،5 شاقىرىم بولاتىن 53 كوشەدە جولداردى كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتىر. ونىڭ ىشىندە ۇزىندىعى 5،6 شاقىرىم بولاتىن 11 كوشەدە جۇمىس اياقتالدى. قالعان 42 كوشەنى اياقتاۋ اعىمداعى جىلدىڭ قىركۇيەگىنە دەيىن جوسپارلانعان.
بۇدان وزگە، ۇزىندىعى 227،5 شاقىرىم بولاتىن 225 كوشەدە جول جابىنىن جوندەۋ جوسپارلانۋدا. قازىرگى كەزدە 66 كوشەدە، ونىڭ ىشىندە 12 ماگيسترالدى جانە 54 جەرگىلىكتى ماڭىزى بار كوشەلەردە جۇمىستار ءجۇرىپ جاتىر.
ال ينتەرنەت ماسەلەسى وسىعان دەيىن دە كوتەرىلگەن بولاتىن. ينتەرنەت ورناتۋ ءۇشىن تۇرعىندار ءوزارا كەلىسۋ كەرەك. تولەم قۇنىن قىمباتسىنىپ، باس تارتقان تۇرعىندار دا بولعان. جەكە ينۆەستوردىڭ قارجىسىنىڭ ەسەبىنەن بولعاندىقتان تەگىن ينتەرنەت دەگەن بولمايتىنىن دا ەسكەرۋ كەرەك. وعان كەلىسپەيتىن بولسا، ءموبيلدى ينتەرنەتتى قولدانۋعا تۋرا كەلەدى.
***
ءبىر ساعاتقا سوزىلعان ەفير بارىسىندا قالا اكىمى باقىتجان ساعىنتايەۆ مەگاپوليس تۇرعىندارىن مازالاعان كوپتەگەن ساۋالدارعا جاۋاپ بەردى. شاھار باسشىسى الماتىلىقتاردى دەنساۋلىقتارىنا نەمقۇرايلى قاراماۋعا، بەتپەردە كيىپ، الەۋمەتتىك قاشىقتىقتى ساقتاپ، قول تازالىعىن مۇقيات قاداعالاپ، پاندەميا كەزىندە بىر-بىرىمىزگە جاناشىر بولۋعا ۇندەپ، بارشا تۇرعىنداردى ىندەتتى جەڭۋدىڭ بىردەن-بىر جولى – ەكپە الۋعا شاقىردى.
دايىنداعاندار اسەل داعجان، ايىم نۇرمان، ايجان بۇركىتبايەۆا.