حالىقارالىق عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنسياعا قاتىسۋشىلار وسى ساۋالعا جاۋاپ ىزدەدى
زاڭعار جازۋشى م.اۋەزوۆتىڭ 125 جىل مەرەيتويى قالامىزدا جوعارى دەڭگەيدە ۇيىمداستىرىلدى. ۇلى جازۋشىنى ەسكە الۋ شاراسى ونىڭ ءقابىرى باسىندا قۇران وقىپ، ەسكەرتكىشىنە گۇل شوقتارىن قويۋ راسىمىمەن باستالىپ، «دوستىق ءۇيىنىڭ» ءماجىلىس زالىندا «م.و.اۋەزوۆ مۇراسى جانە الەمدىك وركەنيەت» اتتى حالىقارالىق عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنسياسىمەن جالعاسىن تاپتى. شارا بارىسىندا م.اۋەزوۆتىڭ قازاق ادەبيەتىن جانە دراماتۋرگيا مەن ۇلتتىق تەاتر ونەرىن دامىتۋشى رەتىندە باعا جەتپەس مۇرا قالدىرعانى تۋرالى ايتىلدى.
«الماتى كەمەڭگەر م.اۋەزوۆ شىعارماشىلىعىنىڭ قاينار بۇلاعى، اباي اتىن بۇكىل الەمگە ايگىلەگەن ۇلى تۋىندىلارىن دۇنيەگە اكەلگەن التىن ۇياسى بولعان قاسيەتتى قالا ەكەندىگىن بارلىعىڭىز جاقسى بىلەسىزدەر. سوناۋ سەمەي وڭىرىندە بالالىق شاعىن وتكىزىپ، قابىرعاسى قاتىپ، قالامى ۇشتالىپ، الماتىعا تابان تىرەدى. جازۋشىنىڭ شىعارمالارى الاتاۋدىڭ باۋرايىندا تامىر جايىپ، الەم وركەنيەتىنە ماۋەسىن جايعان بايتەرەككە اينالدى. كەمەڭگەر قالامگەردىڭ 40 جىلعا جۋىق عۇمىرى الماتى قالاسىمەن تىعىز بايلانىستى. بۇل جازۋشىنىڭ ءونىمدى ەڭبەك ەتىپ، ونەگەلى ءومىر سۇرگەن ەڭ جەمىستى جىلدارى. ونىڭ قازاقستان جازۋشىلار وداعىنداعى قۇدىرەتتى ءۇنى، دارىستەرى، تەاتردا قويىلعان قويىلىمدارى، قانشاما عالىمداردى دايارلاۋدا ەتكەن ەڭبەگى ءبىزدىڭ سانامىزدا. جازۋشىنىڭ شىعارماشىلىعىن بولاشاق ۇرپاققا دارىپتەۋ، جەتكىزۋ ءبىزدىڭ ازاماتتىق پارىزىمىز»، – دەدى الماتى قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى ارمان قىرىقبايەۆ.
كونفەرەنسياعا رەسەي، وزبەكستان، قىرعىز رەسپۋبليكاسى، ءازىربايجان، ماجارستان، نيدەرلاندى جانە باسقا ەلدەردىڭ جەتەكشى عالىمدارى، وتاندىق عىلىم ساڭلاقتارى مەن عىلىمي قىزمەتكەرلەر، وقىتۋشىلار مەن جاس عالىمدار قاتىستى.
«اۋەزوۆ تۇركى الەمىنە زەردەلى زەرتتەۋمەن، تەرەڭ تانىممەن كەلدى. ماسەلەن، قازاق حالىق مۇراسىنىڭ، جالپى العاندا، ۇلتىمىزدىڭ كەسكىن-كەلبەتىنىڭ التىن وزەگى تۇركىلىك رۋح ەكەنى قالتقىسىز نەگىزدەلگەن. جالپى، م.اۋەزوۆتىڭ تۇركى ەپوسىنىڭ شىعۋ تەگى مەملەكەتتىك داستۇرمەن بايلانىستى بولعان دەگەن جۇلگەلى ويلارى كەيىنگى زەرتتەۋلەرىنە دەيىن جالعاسىپ، «ماناس» ەپوسىن بايىرعى قىرعىز حاندىعى تاريحىمەن، كەڭىرەك العاندا، تۇركى ەپيكالىق ءداستۇرىن كۇلتەگىن، تونىكوك جىرلارىمەن ساباقتاستىقتا زەرتتەۋ كەرەك ەكەنى تۋرالى تۇركولوگيادا العاشقىلاردىڭ قاتارىندا پىكىر بىلدىرگەنى ايان»، – دەيدى تÜRKSOY حالىقارالىق ۇيىمىنىڭ باس حاتشىسى سۇلتان رايەۆ.
كونفەرەنسيادان كەيىن زيالى قاۋىم وكىلدەرىنىڭ قاتىسۋىمەن «مۇحتار اۋەزوۆ جانە جاڭا قازاقستان: رۋحاني مادەنيەتتىڭ قوعامدىق سانانى دامىتۋداعى ءرولى» اتتى رەسپۋبليكالىق دوڭگەلەك ۇستەل ءوتتى. وندا جازۋشىنىڭ شىعارمالارى الەم حالىقتارىنىڭ قىزعۋشىلىعىن وياتىپ جاتقاندىعى بايان ەتىلدى.
«قازاق ادەبيەتىندە وشپەس ءىز قالدىرعان جازۋشى اعايىمىز قارتايعان كەزىندە ءبىزدىڭ ولەڭدەرىمىز جاڭادان كىتاپقا باسىلىپ شىعا باستاعان بولاتىن. سول كەزدەردىڭ وزىندە بىزدەرگە ءوزىنىڭ پىكىرىن ءبىلدىرىپ، اعالىق اقىل كەڭەسىن ايتاتىن ەدى. قاراپ وتىرسام، مىنە، ءبىز دە سول كىسىنىڭ جاسىنا كەلىپ قالىپپىز. م.اۋەزوۆ الاش ارىستارىنىڭ اماناتىن ورىنداعان جازۋشى. ءستاليننىڭ ءوزى و دۇنيەلىك بولار الدىندا زيالى قاۋىم وكىلدەرىنىڭ ءومىرىن قيدى، شىعارمالارىنا قيانات جاسادى. سول كەزەڭدەردە قيانات كورسە دە، امان قالىپ قىزمەت جاساعان ۇلتىمىزدىڭ ۇلى تۇلعالارى از بولدى. ونىڭ ءبىرى ق.ساتبايەۆ بولسا، ەكىنشىسى م.اۋەزوۆ بولاتىن. جازۋشىنى الەم ادەبيەتىنە ۇلكەن ولجا سالدى دەۋ از، ول ونى جاڭا بيىككە كوتەردى، كوركەمسوز بەن كوسەمسوزدىڭ كەرەگەسىن كەڭەيتىپ، شاڭىراعىن بيىكتەتتى، پاراسات-پايىمىنىڭ كوسەگەسىن كوگەرتتى»، –دەيدى اقىن، قوعام قايراتكەرى ولجاس سۇلەيمەنوۆ.
ءىس-شارادا م.اۋەزوۆتىڭ تەك زاڭعار جازۋشى عانا ەمەس، بالالارىنا قامقورلىق تانىتىپ، ءبىلىمدى ازامات اتانۋىنا ءوز ۇلەسىن قوسقاندىعى جايلى دا ايتىلدى. ءتىپتى، كوپشىلىك بىلە بەرمەيتىن تىڭ دەرەكتەر دە ۇسىنىلدى.
«اكەمىز بىزگە كىشكەنتاي كەزىمىزدە ءتۇرلى اڭگىمە، داستانداردى ايتىپ وتىراتىن. ولاردىڭ كوپشىلىگى ەلىمىزدىڭ تۇمسا تابيعاتىمەن بايلانىستى ەدى. ءبىز اڭگىمە ارقىلى تابيعاتقا تامسانىپ، كورگەندەي كۇي كەشەتىنبىز. اكەمىزدىڭ جاپونياعا، قىرعىزستانعا جاساعان ساپارى جايلى كوبىسى بىلە بەرمەيدى. وسى رەتتە اكەمىزدىڭ قازاق تاريحىنا بويلاتىن تۋىندىلارى جارىققا شىقپاي قالعان ەدى. ءقازىر قاراپ وتىرسام، بىزدەر كونە ءداۋىردى، ورتا عاسىرلارداعى وقيعالاردى، زار-زامان اقىندارىن، جىرشى-جىراۋلارىمىزدى ءبىلۋىمىز قاجەت. سوندا ءبىز جازۋشىنىڭ جان سىرىن ۇعىنا الامىز. ونىڭ جازعاندارىن، ايتقىسى كەلگەنىن بىردەن تۇسىنەمىز»، – دەيدى مادەنيەتتانۋشى، ادەبيەتتانۋشى عالىم، فيلولوگيا عىلىمىنىڭ كانديداتى، قوعام قايراتكەرى مۇرات اۋەزوۆ.
ءىس-شارادا جازۋشىنىڭ الەمدىك وركەنيەت پەن ادامزات اقىل-ويىنداعى ورنى مەن ءرولىن ايقىنداۋ، قازاق جانە الەم ادەبيەتىنىڭ ادەبي بايلانىسىن نىعايتۋ كەرەكتىگى ايتىلدى.
«ءبىز م.اۋەزوۆتىڭ مۇراسىن جاڭا قىرىنان تانىپ، ونى الەمدىك ارەناعا كوتەرۋىمىز قاجەت. وسى ۋاقىتقا دەيىن ءبىز مۇحتارتانۋدى سوسياليستىك رەاليزمدە شىعارماسىن تۋدىرعان قالامگەر رەتىندە تانىپ كەلەمىز. ال نەگىزىندە ول ولاي ەمەس. سول كەزدىڭ وزىندە مۇحتار - بارلىق ادامزاتتىڭ ماسەلەلەرىن كوتەرگەن ءىرى قالامگەر. سوندىقتان ول الەمگە تەز تانىلدى. «اباي جولى» رومانى تەك قازاقتىڭ تۇرمىسىن عانا ناسيحاتتاپ قويعان جوق. جالپىادامزاتتىق پروبلەمالارداعى اباي سەكىلدى اقىنداردىڭ ماسەلەسى قالاي كوتەرىلدى دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەردى. سوندىقتان ونى وقىعان الەم ەلدەرى وزىنشە ۇناتىپ، ونى قىزىعا وقىدى»، – دەيدى م.و.اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنىڭ باس ديرەكتورى، ق ر ۇعا كوررەسپوندەنت-مۇشەسى، فيلولوگيا عىلىمىنىڭ دوكتورى كەنجەحان ماتىجانوۆ.
حالىقارالىق عىلىمي كونفەرەنسيانىڭ سوڭىندا بەس بىردەي كىتاپتىڭ تۇساۋكەسەر ءراسىمى ءوتتى. شاراعا اقش-تىڭ الماتىداعى باس كونسۋلى كەرولاين سيەۆيدج، «م.و.اۋەزوۆ ءۇيى» عىلىمي-مادەني ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى، فيلولوگيا عىلىمىنىڭ كانديداتى ديار قونايەۆ قاتىستى. سونداي-اق، «مەنىڭ اۋەزوۆىم» اتتى وقۋشىلاردىڭ رەسپۋبليكالىق شىعارماشىلىق سايىسىنىڭ جۇلدەگەرلەرىن ماراپاتتاۋ ءراسىمى ءوتتى.