اسىلى اپامنىڭ اق تىلەگى!

ىزگى نيەت، اقجارما كوڭىل!!!

قازاق حالقىندا «ەرىم دەيتىن ەل بولماسا، ەلىم دەيتىن ەر قايدان بولسىن» دەگەن اتالى ءسوزى بار. بۇگىنگىدەي الماعايىپ زاماندا بىرلىكتى تۋ ەتۋ وڭاي شارۋا ەمەس. قازىرگى كەزدە قولدا باردىڭ ءقادىرىن ءبىلۋ وتە ماڭىزدى. قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى اسىلى وسمان اپامىزبەن قوعام، ۇلى ادامدار جانە وتكەن مەن بۇگىنگى كەزەڭدەر تۋرالى اڭگىمەلەسكەن ەدىك.

اباي داڭعىلىمەن جوعارى قاراي ءجۇرىپ كەلەمىن.  كۇن شۋاعىن مەيىرلەنە توگىپ تۇر. اينالا قىزۋ تىرشىلىك. جۇيىتكىگەن كولىكتەر، ءبىر تاراپتان ەكىنشى تاراپقا اسىققان ادامدار. انە-مىنە دەگەنشە اباي مەتروسىنا جەتىپ قالدىم. سول ارادا ءجۇزى جىلى، قارا كوزىلدىرىك تاققان اپاي كوزىمە ءتۇستى. وتىڭكىرەپ توقتاپ، قايتا بارىپ امانداستىم. ءوڭى تانىس.

– ءسىز اسىلى وسمان اپاسىز با؟ – دەدىم

– ءيا، قاراعىم، – دەدى.

ودان كەيىن ءوزىمدى تانىستىرىپ، حال-جاعداي سۇراستىق. وتە جايدارلى مىنەزدى ءارى وي اشىق، اقجارقىن كىسى ەكەن. قاي اۋىلدىڭ بالاسى ەكەنىمدى سۇراپ، اڭگىمە كۇن شۋاعىنداي قىزا تۇسۋدە. قىزىلوردانىڭ شيەلىسىنەن كەلگەنىمدى ءارى وسىندا جۇمىس جاساپ جۇرگەنىمدى ايتتىم. «وتكەنىڭدى بىلمەي، بولاشاققا قادام باسا المايسىڭ» دەپتى بۇرىنعىلار. وسى ويمەن اپامىزدىڭ  ءمان-ماعىناعا تولى سوزدەرىن تىڭداپ تۇردىم. بۇرىنعى كورگەن-بىلگەنىن ايتۋدا. بىزدەر اياڭداپ ايالداماعا جاقىنداپ كەلەمىز. تاقىرىپتى ءتىل ماسەلەسىنە، قوعامداعى وزەكتى  ءجايتتارىنا بۇردىم. ول كىسى اڭگەمەسىن بىلايشا ءوردى:

«مەن ول ۋاقىتتا وڭتۇستىكتە ىستەپ جۇرگەنمىن. ءبىر جينالىستا وبلىس باسشىسى تەمىربەكوۆ بايانداماسىن تۇگەل ورىسشا جاسادى. ءوزى رەسمي تىلدە سويلەيتىن. سوندا ماعان ونىڭ قازاقى ورتادا وزگە تىلدە سويلەگەنى جاقپادى. سودان سوڭ اكىمگە بارىپ، وسى ويلارىمدى ايتتىم. ياعني، ءتىل ماسەلەسىن. بالكىم، مەنى جاقتىرماي دا قالعان شىعار. كەيىننەن ەلباسى تەمىربەكوۆتى شەتەلگە ەلشى ەتىپ جىبەردى. مەن ۇنەمى جالپى جۇرت بولىپ قازاقتىڭ ءتىلىن ۇيرەنسە ەكەن دەپ جۇرەمىن. ويتكەنى سوناۋ رەپرەسسيا جىلدارىندا قازاقستانعا قونىس اۋدارعاندارعا وڭاي بولعان جوق. ولاردى قۋعىنداپ اكەلدى. مىنە، سول زاماتتا جەرگىلىكتى تۇرعىندارعا قازاق حالقى پانا بولا ءبىلدى. كومەك قولىن سوزدى، وزەككە تەپپەدى. اش قالدىرمادى. كوردىڭ بە، شىراعىم، ءارقايسىمىز وسى جاقسىلىقتى ەستەن شىعارماعانىمىز ءجون. راحمەت ايتۋىمىز قاجەت. قانداي جيىندا بولماسىن، ءتىپتى اسسامبلەيا توڭىرەگىندە دە، ءتىل ماسەلەسىن ايتىپ كەلەمىن. قايتكەندە ءتىل ءوز دارەجەسىنە كوتەرىلەدى، بىلەسىڭ بە؟ ول ءۇشىن قازاق ءتىلى مەملەكەتتىك تۇعىرعا شىعۋى كەرەك. ونسىز ءىس العا باسپايدى. وسى كۇنى بىرەۋلەردىڭ ايتقانىن ەستىپ قالدىم. ولار «قازاقستان - بەيبىتشىلىك ارالى» دەيدى. اۋ، دۇنيەدە جەر كولەمى جاعىنان 9 ورىن الاتىن مەملەكەتتى ارال دەۋگە بولا ما؟! دۇرىسىن ايتقاندا، «قازاقستان - بەيبىتشىلىك ەلى» دەۋ كەرەك. قازاقستاندى ءاربىرىمىز ءسۇيۋىمىز كەرەك. بۇل – ىستىق وتان، ءبىزدىڭ توپىراق»، - دەدى اپامىز ءبىراز دۇنيەنى ويعا سالىپ. مەن دە وسى ءبىر ءساتتى پايدالانىپ، بىرەر ساۋالداردى قويدىم.

– اپا، كەيبىرەۋلەر «گەرولد بەلگەر اتامىزدى قازاقتى ھاكىم ابايدان دا ارتىعىراق سىنايدى» دەگەنى بار، وسىعان قالاي قارايسىز؟

– اۋەلى قازاقتىڭ جايىن وزگە ەمەس قازاقتىڭ ءوزى ايتقانى ابزال. ابايدان ارتىق كىم سىناي السىن؟ مەن بۇل ءسوزىمدى كوزى تىرىسىندە بەلگەرگە دە ايتقانمىن.

– اسىلى اپا، قالاي ويلايسىز؟ قزاقتا دىنمۇحامەد قونايەۆتاي تۇلعا قاشان تۋار ەكەن؟

- ەەە، شىراعىم! ۇلى دالادا اسىلدار از بولماعان. سونداي تۇلعالاردىڭ ءبىرى - دىنمۇحاممەد احمەت ۇلى قونايەۆ. ەندى ونداي پەرزەنت قازاقتا تۋا ما، تۋماي ما، كىم ءبىلسىن؟ ەڭ باستىسى، بىرلىكتى ساقتاۋ قاجەت. ەلدى ىدىراتىپ الماڭدار. ال مەن جۇرەيىن، قاراعىم، – دەدى.

– ءبىز، جاستار، بارمىز عوي، – دەپ ايتىپ قالدىم.

– ويي، اينالايىن، – دەدى كۇلىمسىرەپ.

بايقاسام، شامامەن 15-20 مينۋت ۋاقىت ءوتىپتى. بىزدەر ادىمداپ، ايالداما تۇسىنا كەلدىك. كۇتكەن اۆتوبۋسىمىز ءالى كورىنبەيدى.

وسىلاي تۇرعاندا 128-مارشرۋت كەلىپ توقتادى. مەن اسىلى اپامدى قولىنان دەمەپ وتىرعىزىپ سالدىم. ەسىك جابىلار ساتتە ارتىنا بۇرىلىپ، «قۇداي ساعان ب ا ق بەرسىن، وركەنىڭ ءوسسىن، ولجاس! امان بول، اينالايىن، امان بول»، - دەپ اق تىلەگىن جاۋدىردى. اۆتوبۋس ءجۇرىپ كەتتى. مەن وسى ءبىر ءساتتى ەرەكشە ەسىمە الىپ تەبىرەنىسپەن اكادەمياعا كەلىپ جەتتىم. ءوزىمنىڭ اۋىلداعى قارت اجەمدى كورگەندەي، ناق سول  كىسىدەن باتا العانداي بولىپ، ەرەكشە ريزالىق سەزىممەن تولعانىسىمدى جازۋدامىن. قازاقتىڭ «ۇلىق بولساڭ، كىشىك بول» دەيتىن اتالى ءسوزى قۇددى وسى كىسىگە ارنالىپ ايتىلعانداي. ۇلتتى، ءتىلدى سۇيەتىن ءبىر ادام بولسا، سىزدەي-اق بولسىن! سىزگە دە مىڭ العىس، مىڭ راقمەت، اپاجان!