بۇگىن ءماجىلىس دەپۋتاتى داۋلەت مۇقايەۆ دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى اقمارال ءالنازاروۆاعا ەلىمىزدە كەڭ تارالىپ كەلە جاتقان سوزىلمالى بۇيرەك اۋرۋىنا (سبا) قاتىستى دەپۋتاتتىق ساۋال جولدادى، دەپ حابارلايدى aqshamnews.kz.
دەپۋتاتتىڭ ايتۋىنشا، بۇل دەرت ءقازىر بۇكىل الەمدە الاڭداتارلىق قارقىنمەن تارالىپ جاتىر. 2021 جىلى سبا سالدارىنان 4 ميلليون ادام كوز جۇمعان، ياعني الەم بويىنشا ءار 8 سەكۋند سايىن ءبىر ادام وسى دەرتتەن قايتىس بولۋدا. بۇگىندە جەر شارىندا 850 ميلليوننان استام ادام سبا-مەن ءومىر ءسۇرىپ جاتىر، بۇل – جاھان حالقىنىڭ 10 پايىزدان استامىن قۇرايدى. اۋرۋعا اسىرەسە قارتتار، ايەلدەر، قانت ديابەتى مەن ارتەريالىق گيپەرتونياعا شالدىققاندار بەيىم.
قازاقستانداعى جاعداي دا كۇردەلى. ەلدە ءاربىر ونىنشى ازامات سبا-عا شالدىققانىمەن، ولاردىڭ تەك 14%-ىنا عانا رەسمي دياگنوز قويىلادى. قازىرگى ۋاقىتتا 3 600-گە جۋىق ادام بۇيرەك ترانسپلانتاسياسىن كۇتىپ، ارنايى كەزەكتە تۇر. ولاردىڭ قاتارىندا 80-نەن استام بالا بار.
«ەگەر ءبىز بۇل ۇردىسكە دەر كەزىندە توسقاۋىل قويماساق، بولاشاقتا بۇل دەرت دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىنە عانا ەمەس، جالپى ەكونوميكاعا اۋىر سالماق سالادى»، – دەدى دەپۋتات.
مۇقايەۆتىڭ ايتۋىنشا، ءبىر عانا ناۋقاستىڭ جىلدىق گەمودياليزى مەملەكەتكە 5،6 ميلليون تەڭگەدەن استام شىعىن اكەلەدى. ءقازىر ەلدە 12 مىڭنان استام ادام دياليز قابىلدايدى، بۇل جىل سايىن بيۋدجەتتىڭ 67 ميلليارد تەڭگەسىنەن استام قاراجاتىن تالاپ ەتەدى.
سبا كوبىنەسە الدىن الۋعا بولاتىن اۋرۋلارمەن بايلانىستى: قانت ديابەتى، ارتەريالىق گيپەرتەنزيا جانە سەمىزدىك – باستى ءقاۋىپ فاكتورلارى. 2019 جىلعى دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، ءدال وسى ءۇش دەرت سوزىلمالى بۇيرەك جەتىسپەۋشىلىگىنىڭ نەگىزگى سەبەبى رەتىندە تانىلعان.
«ماسەلەن، 1990 جىلدان 2019 جىلعا دەيىن گيپەرتونيامەن اۋىراتىندار سانى ەكى ەسە ءوسىپ، 1،3 ميلليارد ادامعا جەتتى. الايدا ولاردىڭ جارتىسىنان كوبى ءوزىنىڭ قان قىسىمىنىڭ جوعارى ەكەنىن دە بىلمەيدى»، – دەدى دەپۋتات.
ونىڭ ايتۋىنشا، بۇگىندە ديابەتپەن ءومىر ءسۇرىپ جاتقان 537 ميلليون ادامنىڭ شامامەن 40 پايىزىندا سبا داميدى. بۇل – قازاقستان ءۇشىن دە اسا وزەكتى ماسەلە، سەبەبى ەلدە ديابەت پەن گيپەرتونياعا شالدىققاندار سانى جىل سايىن ءوسىپ كەلەدى.
وسى ورايدا دەپۋتات مينيسترلىككە كەلەسى شارالاردى ۇسىندى:
• سبا-نى ەرتە انىقتاۋ ءۇشىن سكرينينگتىك باعدارلامالار ارقىلى تەگىن پروفيلاكتيكالىق تەكسەرۋلەردى ەنگىزۋ؛
• العاشقى مەديسينالىق كومەكتى كۇشەيتىپ، قانت ديابەتى مەن گيپەرتونيانى باسقارۋ باعدارلامالارىن جەتىلدىرۋ؛
• حالىق اراسىندا سالاۋاتتى ءومىر سالتى مەن دۇرىس تاماقتانۋ مادەنيەتىن ناسيحاتتايتىن كەشەندى اقپاراتتىق ناۋقاندار جۇرگىزۋ؛
• نەفرولوگيالىق قىزمەتتەردى دامىتۋعا ارنالعان ۇلتتىق ستراتەگيا قابىلداۋ؛
• سبا بويىنشا ناقتى دەرەكتەر بازاسىن قالىپتاستىرۋ ءۇشىن سيفرلىق مالىمەتتەر جيناۋ مەن تالداۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋ.
«بۇل ماسەلە تەك مەديسينا سالاسىنىڭ شەڭبەرىندە قالماۋى ءتيىس. وعان ستراتەگيالىق جانە ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك تۇرعىسىنان قاراۋىمىز كەرەك»، – دەپ قورىتىندىلادى داۋلەت مۇقايەۆ.