وڭىرلىك كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىنىڭ الاڭىندا كۇيزەلىستىڭ الدىن الۋ جانە وسىنداي پسيحيكالىق بۇزىلىستارى بار ادامداردى قولداۋ ماسەلەلەرىنە ارنالعان بريفينگ ءوتتى.
الماتى قالاسىنىڭ «پسيحيكالىق دەنساۋلىق ورتالىعىنىڭ» پسيحولوگى گۋلميرا سادۆاكاسوۆا كۇيزەلىسپەن كۇرەسۋدىڭ نەگىزگى سەبەپتەرى، بەلگىلەرى مەن تاسىلدەرى تۋرالى ايتىپ بەردى، دەپ حابارلايدى aqshamnews.kz.
ماماننىڭ ايتۋىنشا، كۇيزەلىس - بۇل ادەتتەگى مۇڭايۋ نەمەسە ۋاقىتشا ەموسيونالدى وزگەرىستەرمەن شاتاستىرۋعا بولمايتىن اۋىر پسيحيكالىق بۇزىلىس. ول ادام ءومىرىنىڭ بارلىق اسپەكتىلەرىنە، سونىڭ ىشىندە قارىم-قاتىناسقا، جۇمىسقا جانە دەنساۋلىققا اسەر ەتەدى. كۇيزەلىسكە ءتۇسۋدىڭ نەگىزگى بەلگىلەرىنىڭ قاتارىنا ۇزاق مەرزىمدى دەپرەسسيالىق كوڭىل-كۇي، ومىرگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتىڭ جوعالۋى، ءجيى شارشاۋ جانە ەشتەڭەگە قۋانا الماۋ جاتادى.
«كۇيزەلىس كۇندەلىكتى ءومىر شىندىعىنا قاتىستى كوڭىل-كۇي مەن ەموسيالاردىڭ تۇراقتى وزگەرۋىمەن ەرەكشەلەنەدى. بۇل ادام ءومىرىنىڭ بارلىق اسپەكتىلەرىنە، سونىڭ ىشىندە وتباسىمەن، دوستارىمەن جانە اينالاسىنداعى ادامدارمەن قارىم-قاتىناسقا تەرىس اسەر ەتۋى مۇمكىن. بۇل وقۋداعى جانە جۇمىستاعى پروبلەمالاردىڭ ناتيجەسى نەمەسە سەبەبى بولۋى مۇمكىن»، – دەدى گ.سادۆاكاسوۆا.
اتاپ وتەتىنى، كۇيزەلىس كەز-كەلگەن جاستا پايدا بولۋى مۇمكىن، ءبىراق كوبىنەسە جاسوسپىرىمدەر مەن 20-30 جاس ارالىعىنداعى جاستار زارداپ شەگەدى. كلينيكالىق دەپرەسسيا، ونى نەگىزگى دەپرەسسيا نەمەسە نەگىزگى دەپرەسسيالىق بۇزىلىس دەپ تە اتايدى، بۇل جاعدايدىڭ اۋىر ءتۇرى. بۇل، مىسالى، جاقىن ادامىنىڭ قايتىس بولۋىنان نەمەسە اۋرۋعا بايلانىستى بولاتىن كۇيزەلىستەن ەرەكشەلەنەدى.
ساراپشى كۇيزەلىستى جەڭۋگە كومەكتەسەتىن بەس ۇسىنىستى اتاپ ءوتتى:
1. ەموسيونالدى جاتتىعۋ. بالىق اۋلاۋ، اكۆالانگپەن ءجۇزۋ، تير، سپورت نەمەسە ادرەناليندى تۋدىراتىن كەز-كەلگەن حوببي كوڭىل-كۇيدىڭ جاقسارۋىنا ىقپال ەتەدى.
2. فيزيكالىق بەلسەندىلىك. ۇنەمى سپورتپەن شۇعىلدانۋ «باقىت گورموندارى» — سەروتونين مەن ءدوفاميننىڭ بولىنۋىنە ىقپال ەتەدى.
3. سۇيىكتى ىسىڭىزگە ورالۋ. ەسكى حوببيگە ۋاقىت ءبولىڭىز نەمەسە جاعىمسىز ويلاردان اۋلاق بولۋ ءۇشىن وزىڭىزگە جاڭا قىزىعۋشىلىق باستاپ كورىڭىز.
4. دۇرىس تاماقتانۋ. دارۋمەندەر مەن مينەرالدارعا باي ديەتا اعزانىڭ جالپى جاعدايىنا وڭ اسەر ەتەدى.
5. ساپالى ۇيقى. ۇيقى رەجيمىن ساقتاۋ پسيحوەموسيونالدى كۇيدى قالپىنا كەلتىرۋگە كومەكتەسەدى.
بوسانعاننان كەيىن بولاتىن كۇيزەلىس ەرەكشەلىكتەرىنە ەرەكشە نازار اۋدارىلدى. ساراپشى ونىڭ بوسانعاننان كەيىن 2 اپتادان كەيىن پايدا بولۋى مۇمكىن ەكەنىن جانە كەيبىر جاعدايلاردا بىرنەشە جىلعا سوزىلاتىنىن اتاپ ءوتتى. بالا تۋىلعاننان كەيىنگى گورمونالدى وزگەرىستەر دەڭگەيى، كۇيزەلىسكە بەيىمدىلىك جانە جاقىندارىنا جەتكىلىكسىز قولداۋ كورسەتۋ بۇل جاعدايدىڭ دامۋىندا شەشۋشى ءرول اتقارادى.
«بۇل اۋرۋمەن اۋىراتىن ناۋقاستاردىڭ كوپشىلىگىندە وعان بەيىمدىلىك بار: تۇراقسىز پسيحوەموسيونالدى جاعداي، بۇرىن بولعان دەپرەسسيالىق ەپيزودتار، باقىت، راقات جانە قاناعاتتانۋ گورموندارى - سەروتونين مەن دوفامين ءبولىنۋىنىڭ ازايۋى. بوسانعان ايەلدىڭ اعزاسىنىڭ گورمونالدى وزگەرۋىمەن بىرگە بۇل اۋرۋدىڭ دامۋىنا تۇرتكى بولۋى مۇمكىن»، - دەپ ءبولىستى ساراپشى.
ۋاقتىلى دياگنوز قويىلماسا نەمەسە ەمدەلمەسە، بوسانعاننان كەيىنگى كۇيزەلىس وزگەرىپ، بۇزىلۋلاردىڭ باسقا تۇرلەرىنە اينالۋى مۇمكىن. سيمپتومداردىڭ اۋىرلىعىنا بايلانىستى بوسانعاننان كەيىنگى كۇيزەلىستىڭ ءۇش نۇسقاسى بار.:
• «بەبي-بليۋز» - كوڭىل-كۇيدىڭ جەڭىل ناشارلاۋى جانە ەكى اپتا ىشىندە وتەتىن ەموسيونالدى تۇراقسىزدىق.
• كلينيكالىق كۇيزەلىس - وزىنە جانە بالاعا قامقورلىق جاساۋ قابىلەتى بۇزىلعان جاعداي ماماننىڭ كەڭەسىن قاجەت ەتەدى.
• پسيحوز - بۇل شىنايى ومىرمەن بايلانىسىن جوعالتۋمەن جانە سۋيسيدتىك ويلارمەن بىرگە جۇرەتىن سيرەك كەزدەسەتىن اۋىر اۋرۋ.
ساراپشى پسيحولوگتىڭ نەمەسە پسيحوتەراپيەۆتتىڭ ەرتە دياگنوستيكاسى مەن كومەگى اۋىر زارداپتاردىڭ دامۋىنا جول بەرمەيتىنىن اتاپ ءوتتى. ەرتە كەزەڭدەردە سيمپتومداردى ەلەمەۋگە جول بەرىلمەيدى جانە جاقىن ادامداردىڭ قولداۋى قالپىنا كەلتىرۋدە شەشۋشى ءرول اتقارادى.