بۇگىندە الماتىنىڭ ءبىلىم وردالارىندا جەلتوقسان وقيعاسى مەن تاۋەلسىزدىك كۇنى مەرەكەسىنىڭ ءمان-ماعىناسى تۋرالى كەشتەر، كەزدەسۋلەر ءوتىپ جاتىر. سەبەبى، ەڭسەسى بيىك ەگەمەن ەلىمىزدە الاڭسىز ءومىر ءسۇرىپ جاتقان جاس ۇرپاق تاۋەلسىزدىك ۇعىمىن تەرەڭ ۇعىنۋى ءتيىس.
سونداي باسقوسۋلاردىڭ ءبىرى ناۋرىزباي اۋدانىنداعى راحىم سارسەنبين اتىنداعى №192 جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتە كورىنىس تاپتى. «تاۋەلسىزدىك – ماڭگىلىك ەلدىڭ تۇعىرى» دەپ ايدار تاعىلعان ادەبي-تاريحي كەشكە مۇرىندىق بولعان «جەلتوقسان» قوزعالىسىنىڭ ارداگەرلەرى مەن ولارعا قولداۋ كورسەتكەن اۋداننىڭ «اجەلەر القاسى».
كەشتىڭ باعدارلاماسى وتە باي بولدى. مەكتەپتىڭ جەتكىنشەكتەرى پاتريوتتىق تاقىرىپتاعى اندەرىن شىرقاپ، تەبىرەنىپ ولەڭ دە وقىدى. وقۋشىلاردىڭ مەكتەپ ءومىرى مەن اباي قۇنانباي ۇلى، احمەت بايتۇرسىن ۇلى، ماعجان جۇمابايەۆ سىندى تۇلعالاردىڭ تاريحي بەينەلەرىن بايلانىستىرىپ دايىنداعان «تاۋەلسىزدىك – ەرەكشە سىي» اتتى تەاترلاندىرىلعان قويىلىمى دا اسەرلى شىقتى. «جاس سارباز» مەكتەپ كلۋبى «ارۋ ساربازدار» پاتريوتتىق ءانىن شىرقادى. ناۋرىزباي اۋدانىنىڭ جەلتوقسان ارداگەرلەرىنەن قۇرىلعان حور «جەلتوقسان گيمنىن» ورىندادى. مەكتەپ مۇعالىمدەرىنەن قۇرالعان تريو دا ورتاعا شىعىپ، «ۇمىتپا، قازاق!» ءانىن سالدى. جاساندى ينتەللەكتتىڭ كومەگىمەن تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ جەتىستىكتەرى تۋرالى دايىندالعان بەينەروليك تە وعان ۇڭىلگەن ءار جەتكىنشەكتىڭ جۇرەگىنە پاتريوتتىق سەزىم ءدانىن سەپكەنى انىق.
ادەبي-تاريحي كەشتىڭ مەيمانى – جۋرناليست-پۋبليسيست، اۋدارماشى، باسپاگەر، جەلتوقسان تاقىرىبىن تەرەڭ زەرتتەگەن قالامگەر تالعات ايتباي ۇلى جانىپ تۇرعان بالالارعا ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ، وسىنداي ۇرپاق تۇرعاندا، ەرتەڭىمىزگە الاڭداۋعا نەگىز جوق دەگەن لەبىزىن جەتكىزدى.
تاقىرىپقا وراي ايتا كەتسەك، تالعات ايتباي ۇلى – «جەلتوقسان» توپتاماسىنىڭ قۇراستىرۋشىسى. العاش شاعىن جيناقتان باستالعان ەڭبەگى بۇگىندە 17 تومعا جەتىپ، حالقىمىزدىڭ تاريحي مۇراسىنا اينالدى.
سونداي-اق، كەشكە قاتىسقان قالەلحان ءادىلحانوۆ، باقىت باينيازوۆ، عاني ايۋپوۆ، ءارىپ قابلانوۆ، بولات ءتاجىعۇل، ساۋلە ءابدىجانوۆا، كۇلاش قىزايبايەۆا، قارلىعاش يبرايشينا سىندى سوناۋ 1986 جىلعى جەلتوقسان ىزعارىندا «توڭعان»، ەلگە، جەرگە دەگەن جۇرەگىن الاڭعا الىپ شىققان ازاماتتار دا ورتاعا شىعىپ سويلەپ، ەستەلىگىن ءبولىستى.
«مەن بۇگىن وسىنداي باسقوسۋدا ارىپتەستەرىممەن جانە جەلتوقسانشى قازاق جاستارىن ۇلىقتاپ، ناسيحاتتاپ توم-تومداپ كىتاپ جازعان تالعات ايتبايۇلىمەن كەزدەسىپ وتىرعانىما وتە قۋانىشتىمىن. مەن دە 1986 جىلى ستۋدەنت ەدىم، اۋىل شارۋاشىلىعى ينستيتۋتىندا وقىپ جۇرگەن ارمانشىل، جالىنداعان جاس ەدىم. ءبىزدىڭ ەشقانداي بوتەن ويىمىز بولعان جوق، تەك ەلدى ءوزىمىزدىڭ ۇلتتىڭ پەرزەنتى باسقارسا دەگەن تىلەكپەن شىققان ەدىك الاڭعا. وكىنىشكە وراي ءبىزدىڭ ءۇنىمىزدى ەستىمەدى. سول جىلعى جەلتوقسان وتە ىزعارلى، سۋىق ەدى. ءبىراق ءبىزدى توڭدىرماعان، جىلىتقان وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىك سەزىمى بولدى. ءبىز جىلدا ناۋرىزباي اۋدانىندا سول كۇندەردى، جەلتوقسان قاھارماندارىن ۇمىتپاس ءۇشىن سپورت ويىندارىنان تۋرنيرلەر وتكىزىپ تۇرامىز. بالالار، سەندەر دە بۇل كۇندى ۇلىقتاپ جۇرسەڭدەر ەكەن دەيمىز. ويتكەنى بۇگىنگى تاۋەلسىزدىك سول جىلعى جەلتوقساننان باستالعان»، – دەدى «جەلتوقسان اقيقاتى» رەسپۋبليكالىق قوعامدىق بىرلەستىگى ناۋرىزباي اۋداندىق فيليالىنىڭ مۇشەسى ساۋلە ءابدىجانوۆا.