الماتىدا جاڭا شىعارماشىلىق كەڭىستىك قۇرىلۋدا

قالا كۇنى الماتىدا جاڭا كرەاتيۆتى كەڭىستىك تانىستىرىلدى.

زاماناۋي ونەر مۇراجايى، ساياباق ايماعى، كرەاتيۆتى كۆارتالى مەن بالەت تەاترى بوي كوتەرەتىن شىعارماشىلىق حاب قالا تۇرعىندارى مەن ونىڭ قوناقتارىنىڭ سۇيىكتى مەكەنىنە اينالادى. جوبانىڭ تۇساۋكەسەرى قالا كۇنى اياسىندا ءوتتى، دەپ حابارلايدى اlmaty-akshamy.kz.

قالا اكىمى باقىتجان ساعىنتايەۆ اتالعان جوبامەن تانىستى. بىرەگەي قوعامدىق كەڭىستىك، ياعني مەگاپوليس تۇرعىندارى ءۇشىن ساياباق ايماعى مەن رەكرەاسيا ورنىن قۇرۋ مەگاپوليستى "جاسىل قالا" رەتىندە دامىتۋدىڭ جالپى تۇجىرىمداماسىنا سايكەس كەلەدى. قولدانىستاعى جاسىل قور قالپىنا كەلتىرىلىپ، بولاشاقتا بوي كوتەرەتىن ساياباق اباتتاندىرىلىپ، ونداعى ايماقتى كوركەيتۋ ءۇشىن جاسىل جەلەك وتىرعىزىلادى. بۇل جەردەن 1،5 كم راديۋستا ءال-فارابي مەن نازاربايەۆ داڭعىلدارىنىڭ قيىلىسىندا ساياباق ايماعى جوقتىڭ قاسى. 

Almaty Museum of Arts زاماناۋي ونەر مۇراجايى وسى كەڭىستىكتەگى باسىم باعىتتاردىڭ ءبىرى بولادى. 

ساۋلەتشىلەردىڭ باستى ماقساتى – ءار ءتۇرلى ونەر كورمەلەرى ءۇشىن كەڭىستىك قۇرۋ جانە الماتىنىڭ جاڭا ارحيتەكتۋرالىق كورىكتى جەرىن قۇرۋ بولاتىن. جوبا بويىنشا مۇراجاي تاۋلار مەن قالانى بەينەلەيتىن Lء-تارىزدى ەكى قيىلىساتىن عيماراتتان تۇرادى. ياعني، ىشكى جابىق كەڭىستىك قۇرىلادى. ول كەڭىستىك ن. نازاربايەۆ داڭعىلىنان مۇراجايعا نەگىزگى كىرەبەرىس پەن جاڭا بالەت تەاترىنىڭ كىرەبەرىسى اراسىنداعى بايلانىستى قالىپتاستىرادى. تاۋ شاتقالىنا ۇقسايتىن بۇل كەڭىستىك مۇراجايدىڭ نەگىزگى "كۇرە تامىرى" بولادى. 

جالپى اۋدانى 10 مىڭ شارشى مەتردەن اساتىن عيماراتتا ۋاقىتشا جانە تۇراقتى ەكسپوزيسيالارعا ارنالعان زالدار، كىتاپحانا، تەاتر قويىلىمدارى مەن كونسەرتتەرگە ارنالعان الاڭ، بالالار مەن ەرەسەكتەرگە ارنالعان ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىن وتكىزۋگە ارنالعان زالدار، كافە، مەيرامحانا، ءدارىسحانالار مەن ونەر تۋىندىلارىنىڭ كاسىبي قويماسى ورنالاسادى. 

كورمە زالدارى الەمدىك مۋزەيلەردىڭ بارلىق تالاپتارىنا ساي بولادى. بۇل الماتىدا ولاردىڭ كورمەلەرىن قابىلداۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. مىسالى، ۋاقىتشا كورمەلەر زالىنىڭ اۋدانى 1 000 شارشى مەترگە، ال توبەسىنىڭ بيىكتىگى 12 مەترگە تەڭ بولادى. بۇل مونۋمەنتالدى ەكسپوناتتار قويۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. 

مەسەنات نۇرلان سماعۇلوۆ قارجىلاندىراتىن مۇراجايدىڭ قۇرىلىسى 2021 جىلدىڭ قاراشا ايىندا باستالادى. ال ونىڭ اشىلۋى 2023 جىلعا جوسپارلانعان. مۇراجاي ەكسپوزيسياسىنىڭ نەگىزىن XX عاسىرداعى قازاقستاندىق جانە الەمدىك ونەر تۋىندىلارى مەسەناتتىڭ جەكە كوللەكسياسىنان الادى. 

«ءبىز كوپشىلىك قاۋىمعا ورتالىق ازيا، حالىقارالىق سۋرەتشىلەردىڭ جۇمىستارىمەن تانىسۋعا جانە زاماناۋي ونەردى ناسيحاتتاۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن مۇراجاي سالامىز. باقىتجان ساعىنتايەۆقا، اكىمدىككە قولداۋ كورسەتكەنى ءۇشىن العىس ايتقىم كەلەدى»، – دەدى ن. سماعۇلوۆ. 

زاماناۋي ونەر مۇراجايى جانە ساياباق ايماعىمەن قاتار كرەاتيۆتى يندۋستريانى دامىتۋ بويىنشا جوبالار ىسكە اسىرىلاتىن كرەاتيۆتى توقسانعا شىعۋ كوزدەلگەن. مۇندا ارت-گالەرەيالارعا، fashion-بيۋرولار، قولونەرشىلەردىڭ ماركەتپلەيستەرىنە، شەبەرلىك-سىنىبىن وتكىزۋ ورىندارىنا، كرەاتيۆتى يندۋستريالاردىڭ ونىمدەرى مەن قىزمەتتەرىن ىلگەرىلەتۋگە ارنالعان ءىس-شارالارعا جانە باسقا دا كرەاتيۆتى كەڭىستىكتەرگە ارنالعان رەزيدەنسيالار ورنالاساتىن بولادى. 

پرەزەنتاسياعا تانىمال ساۋلەتشىلەر مەن ديزاينەرلەر، ونەرتانۋشىلار مەن مادەنيەت قايراتكەرلەرى قاتىستى. ولاردىڭ قاتارىندا مۇراجاي كۋراتورى، ونەرتانۋشى مەرۋەرت قالييەۆا، ساۋلەتشى، ديزاينەر جاننا سپونەر، «ەۋرازيالىق مادەني اليانستىڭ» كۋراتورى ولگا ۆەسەلوۆا، ساۋلەتشى، Urban Forum Kazakhstan نەگىزىن قالاۋشى اسەل ەسجانوۆا، ءا. قاستەيەۆ  اتىنداعى مەملەكەتتىك ونەر مۇراجايىنىڭ كۋراتورى ەكاتەرينا رەزنيكوۆا، بلوگەر بەيبىت الىبەكوۆ، ساۋلەتشى نۇرلان كاميتوۆ، لاندشافتىق ساۋلەتشى نەللي لاپتيەۆا، لاندشافتىق ساۋلەتشى تاتيانا انتونەنكو، سونداي-اق كرەاتيۆتى يندۋستريالار مەن شىعارماشىلىق كاسىپكەرلەر كەڭەسىنىڭ مۇشەلەرى قاتىستى.

ساۋلەتشى، Urban Forum Kazakhstan نەگىزىن قالاۋشى اسەل ەرجانوۆا مەگاپوليستىڭ ۇيلەسىمدى دامۋىنىڭ ماڭىزدى كومپونەنتى رەتىندە جوبانىڭ ەكولوگيالىعىن اتاپ ءوتتى.

«ءبىز بۇكىل قازاقستان بويىنشا جوبالارمەن اينالىسامىز، ءبىراق الماتى – ءبىزدىڭ سۇيىكتى قالامىز. بۇل مەگاپوليسكە قاجەت زاماناۋي ونەردىڭ جاقسى جوباسى. مۇندا قۇرىلىس پروسەسىندە جوعارى ەكولوگيالىق ستاندارتتار قولدانىلاتىن بولادى، ال بۇل وتە ماڭىزدى. ەكولوگيالىق ترەندىلەر قولعا الىندى، بۇل كەرەمەت. جاياۋ جۇرگىنشىلەر جولى بار، جاسىل ايماقتار بوتانيكا باعىمەن جانە تۇڭعىش پرەزيدەنت ساياباعىمەن ۇيلەسىم تاپقان، جاسىل بەلدەۋدىڭ اۋقىمى ساقتالعان»، - دەپ ءوز پىكىرىمەن ءبولىستى ا. ەرجانوۆا. 

«ەۋرازيالىق مادەني اليانستىڭ» كۋراتورى ولگا ۆەسەلوۆا جاڭا شىعارماشىلىق كەڭىستىك قۇرىلاتىن ونەر سالاسى وكىلدەرىنىڭ پىكىرىن ءبىلدىردى. 

«بىزدە جاڭا زاماناۋي ونەر مۇراجايىنىڭ جانە ونى الماتىداعى لايىقتى ورىندا بولاتىنىنا وتە قۋانىشتىمىن. ءبىز ورتا ازياداعى وسىنداي جوبانى جاساعان العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولامىز. قازىرگى زامانعى ونەرمەن اينالىساتىن كوركەم قوعامداستىقتىڭ اتىنان قالا مەن مەسەناتتارعا جوبا ءۇشىن ۇلكەن ريزاشىلىعىمدى بىلدىرەمىن»، - دەپ اتاپ ءوتتى و. ۆەسەلوۆا.

قازاقستاننىڭ كوگالداندىرۋ قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى تاتيانا انتونەنكو شىعارماشىلىق كۆارتال پاركىنىڭ جوباسىن ازىرلەۋگە جانە ونى ساراپشى رەتىندە ىسكە اسىرۋ ىسىنە  قاتىسۋعا دايىن ەكەندىگىن ءبىلدىردى.

«مەن بارلىعىمىزدى الماتى قالاسىنىڭ كۇنىمەن قۇتتىقتايمىن جانە لاندشافت قاۋىمداستىعىنىڭ وكىلى رەتىندە مەن ساۋاتتى پەيزاجدار جاساۋ ءۇشىن ديزاينەرلىك كەزەڭدە ساراپشىلار قاۋىمداستىعىن قۇرۋعا نازار اۋدارعىم كەلدى»، - دەدى ت. انتونەنكو.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، سۋرەتشى بايتۇرسىن ۋموربەكوۆ قالا ديناميكالىق تۇردە دامىپ، ءوسىپ كەلە جاتقاندىقتان، جوبانىڭ وتە قاجەت ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

«مەن سۋرەتشىلەرگە ارنالعان وسىنداي مەرەكەنىڭ الماتى قالاسىنىڭ كۇنى ۇيىمداستىرىلعانىنا وتە قۋانىشتىمىن. قالا وسۋدە جانە دامۋدا، وعان جاڭا شىعارماشىلىق كەڭىستىكتەر قاجەت. بۇگىن مەن الماتىدا الاڭداردىڭ قالاي قالپىنا كەلتىرىلگەنىن كوردىم، اباي اتىنداعى قۇوبت جانىندا جانە ءا. قاستەيەۆ اتىنداعى ونەر مۇراجايى اتىنداعى سۋبۇرقاقتار اشىلىپ جاتىر. ياعني، قالا تاريحى قالپىنا كەلتىرىلىپ، ساقتالۋدا. سونىمەن بىرگە قالادا ساياباقتار مەن شىعارماشىلىق اۋداندار قۇرىلۋدا. شىعارماشىلىق باعىتتى دامىتۋ ءۇشىن قالاعا وسىنداي سەرپىندى جوبالار قاجەت، بۇل مۇندا تۇراتىن شىعارماشىلىق ادامداردىڭ ۇلكەن كۇشى. ولاردىڭ قۇرمەتتى ارتىستەردى ۇمىتپايتىنى جانە بەينەلەۋ ونەرى سالاسىنداعى جاس ۇرپاققا جول بەرۋى قۋانتادى»، - دەپ پىكىرىمەن ءبولىستى ب. ۋموربەكوۆ.

ايتا كەتسەك، الماتىدا ءبىرقاتار كرەاتيۆتى كەڭىستىكتەر سالىنۋدا. Almaty Creative ستراتەگياسىن ىسكە اسىرۋ اياسىندا 2020 جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا الاتاۋ اۋدانىندا Alatau Creative Hub اشىلدى. حابتا كوۆوركينگ-كەڭىستىك، بالالارعا ارنالعان 25 تەگىن شىعارماشىلىق ۇيىرمە، شەبەرلىك ساباقتارىنا ارنالعان الاڭ بار. جىل باسىنان بەرى كەلۋشىلەردىڭ جالپى سانى 100 مىڭنان استام ادامدى قۇرادى. Medeu Creative Hub مۋزىكالىق ونەرىنە باسا نازار اۋدارا وتىرىپ، جاستار ورتالىعىن اشۋ جوسپارلانۋدا. كرەاتيۆتى يندۋستريالار جوبالارىن ىسكە اسىرۋ ءۇشىن الاڭ قۇرىلاتىن DEPO Evolution Park قۇرىلىسى جالعاسۋدا.