بۇگىن الماتى قالاسى ءماسليحاتىنىڭ كەزەكتى XIX سەسسياسىندا دەپۋتاتتار 2023 جىلعى قالا بيۋدجەتىنىڭ اتقارىلۋى تۋرالى جىلدىق ەسەپتى بەكىتتى جانە 2024-2026 جىلدارعا ارنالعان بيۋدجەتكە وزگەرىستەر ەنگىزۋدى قولدادى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz
الماتى اكىمىنىڭ ورىنباسارى اسقار ءامرين وتكەن جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا قالا ەكونوميكاسى 10،1%-عا وسكەنىن، بۇل سوڭعى 10 جىلداعى رەكوردتىق كورسەتكىش ەكەنىن اتاپ ءوتتى. 2023 جىلى وندىرىلگەن ءجوو كولەمى 24،8 ترلن تەڭگەنى قۇرادى، ال رەسپۋبليكانىڭ ءجوو–دەگى الماتىنىڭ ۇلەسى وڭىرلەر اراسىندا ەڭ جوعارى كورسەتكىشكە - 20،6% جەتتى.
جەرگىلىكتى بيۋدجەتتىڭ بارلىق تۇسىمدەرىنىڭ جالپى كولەمىنىڭ 88،5% قۇرايتىن سالىق كورسەتكىشتەرى بويىنشا جوسپار 2023 جىلى اسىرا ورىندالدى. قالا بيۋدجەتىنە بارلىعى 1 ترلن 647،4 ملرد تەڭگە ءتۇستى، بۇل 2022 جىلمەن سالىستىرعاندا 17%-عا ارتىق.
مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرمالارىنا سايكەس 2023 جىلعى بيۋدجەت الەۋمەتتىك باعدارلانعان جانە 1 ترلن 501،5 ملرد تەڭگەنى قۇرادى. الەۋمەتتىك سالاعا (ءبىلىم، دەنساۋلىق ساقتاۋ، الەۋمەتتىك قامسىزداندىرۋ، مادەنيەت، سپورت جانە تۋريزم) شىعىندار 580 ملرد تەڭگەگە جەتتى، بۇل 2022 جىلمەن سالىستىرعاندا 25%-عا ارتىق.
وتكەن جىلدىڭ ماڭىزدى جەتىستىكتەرىنىڭ ىشىندە – سۋمەن جابدىقتاۋعا قولجەتىمدىلىكتى 99،3%–عا دەيىن ارتتىرۋ جانە كوممۋنالدىق جەلىلەردىڭ توزۋىن تومەندەتۋ: سۋمەن جابدىقتاۋ – 54،3%-عا دەيىن، سۋ بۇرۋ - 57%-عا دەيىن، جىلۋمەن جابدىقتاۋ - 57،9%-عا دەيىن. 200 كم جولعا ورتاشا جوندەۋ جۇرگىزىلىپ، 83،4 كم تروللەيبۋس جەلىلەرى جاڭارتىلدى. 2023 جىلى جاستار مەن حالىقتىڭ الەۋمەتتىك وسال توپتارى ءۇشىن 3 050 پاتەر ساتىپ الىندى، 3 969 ورىندىق 14 جاڭا ستۋدەنتتىك جاتاقحانا اشىلدى.
ەستەرىڭىزگە سالساق، 2023 جىل جاڭا «الماتى قالاسىن دامىتۋدىڭ 2025 جىلعا دەيىنگى باعدارلاماسىن جانە 2030 جىلعا دەيىنگى ورتا مەرزىمدى پەرسپەكتيۆالاردى» ىسكە اسىرۋدىڭ ءبىرىنشى جىلى بولدى.
الماتىنىڭ تەكسەرۋ كوميسسياسى 2023 جىلعى قالا بيۋدجەتىنىڭ ورىندالۋى تۋرالى ەسەپتى وڭ باعالادى، بۇل رەتتە تاريحي سەبەپتەرگە بايلانىستى جانە جىلدارعا سوزىلعان جوسپارلاۋ مەن ورىنداۋداعى جۇيەلىك كەمشىلىكتەردى اتاپ ءوتتى. كوميسسيانىڭ بارلىق ۇسىنىمدارى بيۋدجەتتىك ءتارتىپتى جانە بيۋدجەتتىڭ اتقارىلۋ ساپاسىن ارتتىرۋدا ەسكەرىلەتىن بولادى.
سەسسيا بارىسىندا دەپۋتاتتار الەۋمەتتىك ماڭىزى بار جوبالار مەن ءىس-شارالارعا، سونداي-اق رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن قارجىلاندىرىلۋى قىسقارتىلعان ينفراقۇرىلىمدىق جوبالارعا باعىتتالعان بيۋدجەتتى ناقتىلاۋدى قولدادى.
الماتى قارجى باسقارماسىنىڭ باسشىسى قانات سۋحامبەكوۆتىڭ ايتۋىنشا، بيۋدجەتكە وزگەرىستەر 2023 جىلعى بيۋدجەتتىڭ كىرىس بولىگىن اسىرا ورىنداۋ ناتيجەسىندە پايدا بولعان قاراجاتتىڭ بوس قالدىقتارى ەسەبىنەن، سونداي-اق بيۋدجەت قاراجاتىن ىشكى قايتا ءبولۋ ەسەبىنەن جۇرگىزىلەدى.
اتاپ ايتقاندا، ءتورت دەنساۋلىق ساقتاۋ نىسانىن كۇردەلى جوندەۋگە قاراجات بولىنەدى، بۇل مەديسينالىق قىزمەتتەردىڭ ساپاسىن جاقسارتۋعا جانە پاسيەنتتەر مەن مەديسينالىق پەرسونال ءۇشىن قولايلى جاعداي جاساۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. بۇدان باسقا، اعىمداعى جىلى مادەني جانە ءبىلىم بەرۋ رەسۋرستارىن ۇسىنۋدىڭ يننوۆاسيالىق 20 دەربەس وزىنە-وزى قىزمەت كورسەتۋ كىتاپحانانى ورناتۋعا قاراجات كوزدەلگەن. بۇل كىتاپحانالار ورنالاسقان جەرىنە قاراماستان قالانىڭ ءارتۇرلى نۇكتەلەرىندە اقپاراتقا قول جەتكىزۋدى قامتاماسىز ەتەدى.
بىرنەشە جىلدان بەرى قالا تۇرعىندارىنىڭ سۇيىكتى قىسقى دەمالىس ورنىنا اينالعان 12 تەگىن مۇز ايدىنىن قارجىلاندىرۋ جالعاسۋدا. اقساي وزەنىندە سۋ جيناۋ قۇرىلىسىنىڭ جانە سۋ دايىنداۋ ستانسياسىنىڭ قۇرىلىسى جالعاستىرىلاتىن بولادى. بۇل جوبا ءقازىر جەرگىلىكتى قاراجات ەسەبىنەن جۇزەگە اسىرىلۋدا. قۇرىلىستى اياقتاۋ ناۋرىزباي اۋدانىنىڭ تاستىبۇلاق، تاۋجولى، اقجار جانە شۇعىلا شاعىن اۋداندارىنىڭ 100 مىڭ تۇرعىنى، سونداي-اق الماتى وبلىسىنىڭ جاڭاتۇرمىس جانە قىرعاۋىلدى اۋىلدارىنىڭ 40 مىڭ تۇرعىنى ءۇشىن سۋمەن جابدىقتاۋ پروبلەمالارىن شەشەدى.
بۇدان باسقا، الماتى اكىمدىگىنىڭ جوبالىق كەڭسەسىنىڭ قولداۋىمەن ىسكە اسىرىلاتىن «جايلى مەكتەپ» جوباسى شەڭبەرىندە سەگىز جاڭا مەكتەپكە كىرمە جولدار مەن اۆتوموبيل تۇراقتارىن جايلاستىرۋعا قاراجات ءبولىندى، بۇل ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىنە ىڭعايلى جانە ءقاۋىپسىز قولجەتىمدىلىكتى قامتاماسىز ەتەدى. قالانىڭ كولىك قاتىناسىن جاقسارتۋعا قاتىستى بيىلعى جىلى ۇزىندىعى 2،3 كم بولاتىن قۇلجا تراكتىسى ستراتەگيالىق ماگيسترالىن قايتا جاڭارتۋ اياقتالادى، بۇل ۋچاسكەنىڭ وتكىزۋ قابىلەتىن ەكى ەسەگە ارتتىرادى.
سونىمەن قاتار، مەگاپوليس باسشىسى ەربولات دوسايەۆتىڭ باستاماسىمەن الماتىدا العاش رەت زەينەتكەرلىك جاستاعى ادامداردى جۇمىسقا ورنالاستىرۋ ماقساتىندا ارنايى «التىن جاس» باعدارلاماسى ىسكە قوسىلادى. شاعىن جانە ورتا بيزنەس ۇيىمدارىندا، سونداي-اق مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ ۆەدومستۆولىق باعىنىستى ۇيىمدارىندا جۇمىسقا ورنالاساتىن قالادا تىركەلگەن زەينەتكەرلەر قاتىسا الادى. زەينەتكەرلەردىڭ جالاقىسى جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ قاراجاتى ەسەبىنەن تولەنەدى (بەلگىلەنگەن جالاقىنىڭ كەمىندە 50%) جانە جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن سۋبسيديالانادى (50%، ءبىراق 1 ەتج نەمەسە 85 مىڭ تەڭگەدەن اسپايدى). باعدارلاماعا قاتىسۋ مەرزىمى - ەڭبەك قاتىناستارىن مەرزىمىنەن بۇرىن توقتاتۋ مۇمكىندىگىمەن 36 ايعا دەيىن. وسى باعدارلاما شەڭبەرىندە 2024 جىلى كەمىندە 500 ادامدى، 2025 جىلى 1000 ادامدى جانە 2026 جىلى 1500 ادامدى قامتۋ جوسپارلانۋدا. 2024 جىلعا جىلىنا ءبىر ادامعا 12 ەتج ەسەبىنە سۇيەنە وتىرىپ، 500 قاتىسۋشىنى قولداۋ ءۇشىن 382،5 ملن تەڭگە ءبولىندى.