QazaqGaz الماتى قالاسىنداعى جەو سىرتقى گاز ينفراقۇرىلىمىنىڭ قۇرىلىسىن اياقتادى.
ەكولوگيالىق تازا قۋات كوزى
ق ر پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ «ادىلەتتى قازاقستان: زاڭ مەن ءتارتىپ، ەكونوميكالىق ءوسىم، قوعامدىق وپتيميزم» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا ەلىمىزدىڭ ينفراقۇرىلىمىنا قاتىستى وزەكتى ماسەلەلەردى شەشۋ قاجەتتىگىنە ايرىقشا توقتالىپ، ەنەرگەتيكا جانە كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق سالاسىن جاڭعىرتۋ جونىندەگى ۇلتتىق جوبانى جىل سوڭىنا دەيىن بەكىتۋ كەرەكتىگىن اتاپ ايتقان بولاتىن. بۇگىنگە دەيىن ەلىمىزدەگى ەڭ ءىرى مەگاپوليس – الماتىنىڭ اسپانى اشىلماي، لاستانىپ بارا جاتقانىن اڭعارعان مەملەكەت باسشىسى بۇل قالانىڭ ەكولوگيالىق احۋالىن جاقسارتۋعا قاتىستى تاپسىرما بەرگەن.
ەلىمىزگە سەنىمدى جانە ەكولوگيالىق تازا قۋات كوزدەرى اسا قاجەت. سونىڭ ءبىرى – وسى كەزگە دەيىن پايدالانىپ كەلگەن كومىردى گازعا اۋىستىرۋ ارقىلى ەكولوگيالىق احۋالىمىزدى ساۋىقتىرۋدى قولعا الۋ. ءالى كۇنگە دەيىن جەو-دا، ءوندىرىس ورىندارىندا كومىر جاعىپ، توڭىرەكتى قارا تۇتىنگە كومىپ وتىرعان راس. سونداي اۋقىمدى ايماقتىڭ ءبىرى دە بىرەگەيى – الماتى قالاسى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ قىركۇيەكتەگى جولداۋىنداعى جەتىنشى ماسەلە «ەكولوگيالىق احۋالدى جاقسارتۋ – الدىمىزدا تۇرعان نەگىزگى مىندەتتىڭ ءبىرى. ءبىز قوعامدا قورشاعان ورتانى قورعاۋدىڭ ءمان-ماڭىزىن كەڭىنەن دارىپتەۋىمىز كەرەك» دەپ اتالادى. «جەتى» ءسوزىنىڭ ءوزى قازاقتا جاقسىلىقتىڭ بەلگىسىندەي كورىنىپ تۇراتىنى بار.
«حالىقتى ەكولوگيالىق فاكتورلاردىڭ جاعىمسىز اسەرىنەن ساقتاۋ قاجەت. بيزنەس وكىلدەرى تابيعاتتى قورعاۋ ىسىنە زور جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋى كەرەك. بۇل سالاعا وزىق تەحنولوگيالاردى كەڭىنەن ەنگىزۋ جۇمىسىن جالعاستىرۋ قاجەت. تابيعاتتى لاستايتىن قالدىقتارعا مونيتورينگ جاسايتىن وزىق جۇيە ويداعىداي جۇمىس ىستەۋگە ءتيىس» دەپ اتاپ ءوتتى پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ.
مەملەكەت باسشىسىنىڭ وسى سوزىنەن كوپ ۇزاماي-اق، ەلىمىزدىڭ وڭتۇستىك-شىعىسىندا «الماتى-بايسەركە-تالعار» ماگيسترالدى گاز قۇبىرى ەكىنشى تارماعىنىڭ قۇرىلىسى اياقتالدى. الماتى شاھارى ماڭىنداعى ماڭىزدى سالتاناتتى شاراعا «سامۇرىق-قازىنا» اق ءۇاق باسقارما ءتوراعاسى نۇرلان جاقىپوۆ، الماتى وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى رۋستام يساتايەۆ، الماتى قالاسى الاتاۋ اۋدانىنىڭ اكىمى تالعات مالىبايەۆ پەن «QazaqGaz» ۇك» اق باسقارما ءتوراعاسى سانجار جاركەشوۆ، باسقا دا سالا قىزمەتكەرلەرى، ب ا ق وكىلدەرى قاتىستى.
گاز جۇيەسىن كۇشەيتەدى
«مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىنا ساي، «الماتى-بايسەركە-تالعار» ماگيسترالدى گاز قۇبىرىنىڭ ەكىنشى كەزەڭى ىسكە قوسىلۋدا. بۇل – اسا ماڭىزدى جوبا. سەبەبى، بۇل ەنەرگەتيكا مەن گاز جۇيەسىن كۇشەيتەدى. بۇل جوبا ارقىلى ءبىز الماتى قالاسىن قوسىمشا گازبەن قامتاماسىز ەتەمىز. مەملەكەت باسشىسىنىڭ العا قويعان تاپسىرماسىمەن 2026 جىلدىڭ اياعىنا دەيىن الماتىنىڭ جەو-2، جەو-3، كومىر ەلەكتر ستانسالارىن وتىننىڭ قاتتى تۇرىنەن گازعا اينالدىراتىن بولامىز. ماگيسترالدى گاز قۇبىرىنىڭ ەكىنشى تارماعى اتالعان نىسانداردى تابيعي گازبەن تۇراقتى تۇردە قامتاماسىز ەتۋگە ىقپال ەتەدى. پرەزيدەنتىمىزدىڭ ءوزى «تازا قازاقستان» اكسياسى جايلى اتاپ ايتقانداي، جوبانىڭ باستى كوزدەگەنى – جەرگىلىكتى جەردىڭ ەكولوگيالىق احۋالىنا جاعىمدى اسەر ەتىپ، اۋا ساپاسىن ارتتىرىپ، تۇرعىنداردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن جاقسارتۋ»، – دەدى «سامۇرىق-قازىنا» اق ءۇاق باسقارما ءتوراعاسى نۇرلان جاقىپوۆ.
البەتتە، بۇل جوبانىڭ جۇزەگە اسۋىن كومىرسۋتەگى بەيتاراپتىعىنا جەتۋگە قوسىلعان سۇبەلى ۇلەس دەۋگە بولادى. جوباعا ساتتىلىك تىلەگەن «سامۇرىق-قازىنا» اق ءۇاق باسقارماسىنىڭ ءتوراعاسى ءوز سوزىندە Qazaqgaz، «ينتەرگازورتالىقازيا»، الماتى قالاسى مەن الماتى وبلىسى اكىمشىلىگىنە العىسىن ايتتى. سونىمەن قاتار، گاز تاسىمالداۋ جۇيەسىن كەڭەيتۋ قولدانىستاعى «الماتى-بايسەركە-تالعار» ءبىر جەلىلىك گاز قۇبىرىنىڭ توقتاپ قالماۋىنىڭ الدىن الىپ، توتەنشە جاعدايدى بولدىرماۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
«قۋانىش قۇتتى بولسىن!» دەپ ءسوزىن باستاعان «QazaqGaz» ۇك» اق باسقارما ءتوراعاسى سانجار جاركەشوۆ: «مەملەكەت باسشىسىنىڭ الماتى جىلۋ ەنەرگەتيكالىق ورتالىقتارىن كومىردەن گازعا اۋىستىرۋ تاپسىرماسىنا سايكەس، «الماتى-بايسەركە-تالعار» ماگيسترالدى گاز قۇبىرىنىڭ ەكىنشى تارماعىن اياقتادىق. ءبىزدىڭ ەنشىلەس كومپانيا – «ينتەرگازورتالىقازيا» دا، مەردىگەر كومپانيا – «كاگام» ج ش س بۇل جۇمىستاردى بەلگىلەنگەن كەستەدەن ەرتە، ساپالى تۇردە ءبىتىردى، بارىنە العىس بىلدىرەمىن. ماڭىزدىسى، بۇل نىساننىڭ ىسكە قوسىلۋى وڭتۇستىك-شىعىستاعى وسى ءبىر ءىرى مەگاپوليستىڭ اسپانىنىڭ اشىق بولۋىنا، الماتى اگلومەراسياسىنىڭ ەكولوگياسىن جاقسارتۋعا ىقپال ەتەدى»، – دەدى «QazaqGaz» ۇك» اق باسقارما ءتوراعاسى سانجار جاركەشوۆ.
ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىكتى نىعايتادى
باسقارما ءتوراعاسى «الماتى-بايسەركە-تالعار» ماگيسترالدى گاز قۇبىرىنىڭ ەكىنشى تارماعىنىڭ الماتى يندۋستريالدى اۋماعىن، جاڭا بيزنەس ورىندارى مەن ينۆەستيسيالىق جوبالاردى دا گازبەن قامتاماسىز ەتەتىنىن اتاپ ءوتتى. سونداي-اق، قالا ماڭىنداعى ەلدىمەكەندەر دە وسى تارماق جەلىسى ارقىلى گازبەن قامتىلاتىن بولادى. ەڭ باستى ماقسات – وسى اۋقىمدى جوبا الماتى قالاسىنىڭ ەنەگەتيكالىق قاۋىپسىزدىگىن نىعايتۋ. «نىسان ەل يگىلىگىنە قىزمەت ەتسىن!» دەپ ءسوزىن ەرەكشە جىگەرمەن اياقتاعان سانجار سەرىكباي ۇلى وسى جوباعا قولداۋ كورسەتكەن ۇكىمەتكە، «سامۇرىق-قازىنا» اق-ىنا، ەنەرگەتيكا مينيسترلىگىنە، الماتى قالاسى مەن الماتى وبلىسى اكىمدىگىنە زور ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى.
«الماتىداعى جەو-1، جەو-2 ورتالىقتارىن گازبەن قامتۋعا قاتىستى جۇمىستاردىڭ اياقتالۋى – ءبىز ءۇشىن اسا قۋانىشتى جاڭالىق. بۇل جوبا الماتى قالاسى مەن الماتى اگلومەراسياسىنىڭ تۇتىنۋشىلارىن، سونىڭ ىشىندە قالامىزداعى جىلۋ-ەلەكتر ستانسالارىن تابيعي گازبەن سەنىمدى ءارى ۇزدىكسىز، تولىق قامتيتىن بولادى. بۇل ءارى ءوسىپ كەلە جاتقان ءوڭىردى گازبەن قامتۋدا توتەنشە جاعدايدىڭ بولدىرماۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. بۇل جاعداي كومىرتەگىدەن نەعۇرلىم تازا ەكولوگيالىق وتىن – گازعا اۋىستىرۋ الماتىلىقتار مەن ىرگەلەس ايماق تۇرعىندارىنىڭ ءومىر ساپاسىنا اسەر ەتەدى، – دەيدى الماتى قالاسى الاتاۋ اۋدانىنىڭ اكىمى تالعات مالىبايەۆ.
الماتى جىلۋ ەلەكتر ورتالىقتارىنىڭ گازعا كوشۋى – شاھار تۇرعىندارىنىڭ كوپتەن كۇتكەن قۋانىشى. كومىردەن گازعا وتكىزگەن جاعىمدى جاڭالىق شاھارىمىزدىڭ ەكولوگيالىق احۋالىنىڭ ايتارلىقتاي جاقسارۋىنا ىقپال ەتەرى انىق. جىلۋ-ەنەرگەتيكالىق ورتالىقتارىنا تارتىلعان سىرتقى گاز ينفراقۇرىلىمىنىڭ قۇرىلىسى اياقتالدى. دەمەك، جەو-2، جەو-3 جانىنان ءوتىپ بارا جاتىپ ءزاۋلىم تۇربادان قويۋ قارا ءتۇتىننىڭ ورنىنا كوكشىل سۇيىق ءتۇتىن كورىنەر كەز الىس ەمەس. جاعىمدى جاڭالىققا ۇكىلى ءۇمىت ارتقان حالىقپىز. مۇنىڭ سوڭىن جاقسىلىققا بالادىق. الماتى قالاسى مەن الماتى وبلىسىنىڭ، ياكي الماتى اگلومەراسياسىنىڭ گاز تاسىمالداۋ جۇيەسىن كەڭەيتۋ كاسىپكەرلىك پەن ونەركاسىپتىك كاسىپورىنداردىڭ دامۋىنا جاڭا سەرپىن بەرەرى ءسوزسىز. شاھارىمىز شىرايلانىپ، اسپانىن تورلاعان بۇلتتىڭ ۇزاماي سەيىلەرىن سەزدىك. بۇل دا بولسا، ءوڭىر ەكونوميكاسىنا مۋلتيپليكاتيۆتىك اسەر بەرەرى انىق.
كەرەك دەرەك
· بۇل – جەو ارنالعان گاز ينفراقۇرىلىمىنىڭ ءتورتىنشى نىسانى. ونىڭ ۇزىندىعى – 62،4 كم، ديامەترى – 530 مم، وتكىزۋ قابىلەتى – ساعاتىنا 1 000 000 م3.
· سىرتقى گاز ينفراقۇرىلىمىن دايىنداۋ ءتورت اۋقىمدى نىساننىڭ قۇرىلىسىن قامتىدى. جەو-2 مەن جەو-3-داعى ەكى اۆتوماتتى گاز تاراتۋ ستانساسىنداعى ونىمدىلىك – ساعاتىنا 250، 150 مىڭ تەكشە مەتر.
· الماتى-بايسەركە-تالعار مەن قازاقستان-قىتاي گاز قۇبىرلارى اراسىنداعى وتكىزۋ ونىمدىلىگى – ساعاتىنا 1 ملن تەكشە مەتر. مۇنى قۇرايتىن «تIP-04» گاز قۇبىرىن جالعاستىرعىش.
· بىلتىرعى قاراشادا ەكى اۆتوماتتى گاز تاراتۋ ستانساسى مەن تIP-04 گاز قۇبىرى مەرزىمىنەن بۇرىن پايدالانۋعا بەرىلگەن بولاتىن.