الماتى قالاسى مەملەكەتتىك ءارحيۆىنىڭ قورى تاعى ءبىر قۇندى جادىگەرلەرمەن تولىقتى. ءارحيۆتىڭ №842 قور قۇرۋشىسى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ حالىق ءارتيسى، «تاماشا» ويىن-ساۋىق وتاۋىنىڭ تارلانى، ۇلاعاتتى ۇستاز، تەاتر جانە كينو اكتەرى، كورنەكتى قوعام قايراتكەرى قۇدايبەرگەن سۇلتانبايەۆتىڭ «كۇلكى – ءومىردىڭ كىلتى» اتتى مۋزەي بۇرىشى اشىلدى.
مادەني ءىس-شارادا ءاسانالى ءاشىموۆ، بولات ءابدىلمانوۆ، جەڭىس ىسقاقوۆا، باقىت تۋشايەۆ، اسەت يمانعالييەۆ سىندى ونەر جۇلدىزدارى قۇدايبەرگەن سۇلتانبايەۆ تۋرالى جۇرەك تەبىرەنتەرلىك ەستەلىكتەرىمەن ءبولىستى. مۋزەي بۇرىشىنا اكتەردىڭ ءار جىلدارى العان جوعارى ماراپاتتارى، قۇندى زاتتارى، فوتوسۋرەتتەرى، ءتىپتى، كارانداشپەن سالعان سۋرەتتەرى قويىلعان.
قۇدايبەرگەن سۇلتانبايەۆ ەسىمىن ەستىگەندە اعا بۋىننىڭ كوز الدىنا ءبىرىنشى «تاماشا» كەلە قالاتىنى راس. اسىرەسە، تۇڭعىشباي جامانقۇلوۆ ەكەۋىنىڭ تاندەمى، ساحناداعى رولدەرى ەرەكشە ەدى. ءبىر ۇزىن، ءبىر قىسقا بولىپ شىعا كەلەتىن «ناعاشى مەن جيەن» ازىلدەرىنە كورەرمەن ۇزاق قول سوعۋشى ەدى. ءوزى تۋىپ وسكەن سىر ءوڭىرىنىڭ سىرشىل اجەلەرىنىڭ تۇلعاسىن سومداۋى دا ەشكىمدى بەي-جاي قىلدىرمايتىن. سول اقجاۋلىقتى اجەلەر بەينەسىنەن، ونەبويى ءازىل-قالجىڭنان قۇرالسا دا، مەيىرىم، شۋاق ەسىپ تۇراتىن.
جالپى، ونىڭ ونەرگە كەلۋ جولى 23 جاسىندا «گۇلدەر» ءان-بي انسامبلىنەن باستالعان. اۋەلى ءتورت جىلداي ساحنا جۇمىسكەرى، جارىق بەرۋشى، ودان كەيىن رەجيسسەردىڭ كومەكشىسى بولدى. قازاق مەملەكەتتىك ونەر ينستيتۋتىنىڭ (قازىرگى قۇرمانعازى اتىنداعى قازاق ۇلتتىق كونسەرۆاتورياسىنىڭ) تەاتر فاكۋلتەتىندە وقىپ ءجۇرىپ وسىنداي قوسالقى جۇمىستار ىستەپ، ونەردىڭ قىر-سىرىنا بويلاي تۇسەدى.
قۇدايبەرگەن سۇلتانبايەۆتىڭ اكەمتەاتر ساحناسىندا جارقىراۋىنا ءسابيرا مايقانوۆا، ءاسانالى ءاشىموۆ، ءانۋار مولدابەكوۆ، ءسابيت ورازبايەۆ، قاسىم جاكىبايەۆ سىندى اعا بۋىن ساحنا شەبەرلەرىنىڭ ونەگەسى باعدارشام بولدى. تالانتتى اكتەر ش.ايتماتوۆتىڭ «انا، جەر – اناسىنداعى» – مايسالبەك، و.بوكەيەۆتىڭ «قۇلىنىم مەنىڭدەگى» – گيتاريست، ءا.نۇرپەيىسوۆتىڭ «قان مەن تەرىندەگى» – ءتىلماش، م.اۋەزوۆتىڭ «ايمان-شولپانىنداعى» – جاراس جانە باسقا دا كوپتەگەن بەينەنى شىنايى ورنەكتەي ءبىلدى.
كينو الەمىندە دە ءىزى سايراپ جاتىر. ماسەلەن، وتاندىق رەجيسسەر رۇستەم ءابدىراشتىڭ «قالادان كەلگەن قىز» فيلمىندە مەكتەپ ديرەكتورى رولىندە وينادى. رۇستەمنىڭ «اۋىلىم» اتتى كارتيناسىنا دا، قىرعىز رەجيسسەرى بولاتبەك شامشييەۆتىڭ «كوكتەبەدەگى كەزدەسۋ» تۋىندىسىنا دا ءتۇسىپ، كورەرمەن ىقىلاسىنا ءبولىندى.
ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى تەاتر جانە ونەر اكادەمياسىندا «اكتەرلىك شەبەرلىك» پانىنەن ساباق بەرىپ، تالاي جاستىڭ ونەر دەپ سوققان جۇرەگىنە وت بەردى.
قۇدايبەرگەن تاۋەكەل ۇلى ساياسات ساحناسىندا دا ايشىقتى قولتاڭباسىن قالدىردى. ءيا، حالىقتىڭ قالاۋىمەن دەپۋتات اتانىپ، پارلامەنت تورىنە شىعىپ، ءماجىلىستىڭ الەۋمەتتىك-مادەني دامۋ كوميتەتىنىڭ مۇشەسى رەتىندە وسى سالانىڭ كوپتەگەن وزەكتى ماسەلەسىنىڭ شەشىم تابۋىنا اتسالىستى.
***
جەڭىس ىسقاقوۆا، ەسترادا ءانشىسى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى:
– بىردە قۇدايبەرگەن اعاي ەكەۋمىز «گۇلدەر» ءانسامبلىنىڭ قىرىق جىلدىق كونسەرتىن جۇرگىزدىك. جالپى، اعانىڭ قاسىندا جۇرسەڭىز، وز-وزىڭنەن سونداي ءبىر ادەمى تولقىنعا ىلەسىپ كەتە بەرەتىنىڭ بار. ول كىسى سويلەگەندە، سولاي سويلەۋگە ەلىكتەيمىز بە ەكەن، ەركىڭنەن تىس ىلەسىپ، سوزدەن ءسوز توگىلە كەتەتىنى بار. ءسويتىپ ساحنادا كەلەسى شىعاتىن ءانشى مادينا سادۋاقاسوۆانى تانىستىراتىن بولدىق. قۇدايبەرگەن اعاي «قازاق ونەرىندە، «گۇلدەردىڭ» قۇرامىندا دارىندى دا ادەمى جاڭا بۋىن ءوسىپ كەلە جاتىر. ال، قارسى الىڭىزدار!» دەيدى دە، ءسوز ماعان بەرىلەدى. مەن ءىلىپ اكەتىپ «ساحنادا – ءمادينا سادۋاقاسوۆا» دەپ حابارلاۋىم كەرەك. ال مەنىڭ شاتاسىپ، «ساحنادا – ءمادينا ەرالييەۆا» دەمەسىم بار ما! ءمادينا كەتكەلى قاي جىل! زال گۋ وتە قالدى. ءمادينا سادۋاقاسوۆا دا نە شىعارىن، نە شىقپاسىن بىلمەي توسىلىپ قالدى. قۇدايبەرگەن اعا ماعان دەم بەرگەندەي مەيىرىمدى جۇزبەن ءبىر قارادى. «ال، اعايىن، مىنە، بۇگىن ءدۇبىرلى توي، ەلىمىزدە «گۇلدەر» ءانسامبلىنىڭ قىرىق جىلدىعى اتالىپ ءوتىپ جاتىر. وسىنى سەزگەن ءمادينا اپامنىڭ دا ساحنادا رۋحى ءجۇر-اۋ! «اي، مەنى ۇمىتىپ كەتپەڭدەر!» دەگەندەي اۋزىمىزدى بايلاپ، ءبىزدى شاتاستىرىپ جاتقان بولۋى كەرەك. ءبىز قالاي ۇمىتامىز؟! مىنە، الدارىڭىزدا – ءمادينا ەرالييەۆانىڭ ءوزى سياقتى سۇپ-سۇلۋ ءسىڭلىسى ءمادينا سادۋاقاسوۆا!» دەدىم. قۇدايبەرگەن اعام ماعان ريزا كەيىپپەن تاعى ءبىر كوز توقتاتتى. وسىلاي ءبىر كوزقاراسىمەن-اق دەم بەرەتىن، ىلەستىرىپ اكەتەتىن قاسيەتكە يە بولعان اعامىزدى قالاي ۇمىتامىز؟!
باقىت تۋشايەۆ، شاكىرتى، اكتەر، الماتى مەملەكەتتىك قۋىرشاق تەاترى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى:
– قۇدايبەرگەن اعا مەن داكەن اپايدىڭ ون بەس بالاسى بارمىز. ءوزىنىڭ ەكى بالاسىن قوسقاندا، ون بەس بالاسى بىرگە جۇردىك. ول كىسى بىزگە ۇستاز عانا ەمەس، اكە دە بولا ءبىلدى. داكەن اپامىزدىڭ قولىنان تالاي ءدام تاتتىق. مەنى ۇيىندە جاتقىزىپ، شوپىرلىققا وقىتىپ، جۇرگىزۋشى كۋالىگىن دە ءوزى الىپ بەرىپ، سوسىن مەن ول كىسىنىڭ شوفەرى ءالى شاكىرتى بولىپ ءجۇردىم. ەركەلەپ، كەيدە اۋديتوريادان كورىنبەي كەتسەك، «اندا-ساندا، قولدارىڭ تيگەندە ساباققا كەلىپ-كەتىپ تۇرساڭدارشى، ءبىز وسىندا ساباق وتەمىز عوي» دەيتىن مارقۇم اعام. 3-كۋرستا ءبىزدى ۋكراينادا وتكەن حالىقارالىق تەتار ستۋدەنتتەرىنىڭ فەستيۆالىنە اپاردى. بىزگە قارجىلاي دەمەۋشىلىك جاساپ، بارلىق شىعىنىمىزدى ءوزى كوتەرگەن بولاتىن. سوندا ءبىز گران-پري الىپ، اعايدىڭ بالاشا قۋانىپ، شاتتانعانى ءالى كوز الدىمدا. قۇدايبەرگەن اعا جاستاردىڭ كەز-كەلگەن قادامىن وتە قاتتى قولداعان ۇلكەن ۇستاز ءبىز ءۇشىن!
اسەت يمانعالييەۆ، شاكىرتى، اكتەر، قازاقستان جاستار وداعى «سەرپەر» سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى:
– مەنىڭ قۇدايبەرگەن اعادان ءبىر تۇيگەنىم، ول كىسى ەشقاشان شاكىرتكە داۋىس كوتەرىپ ۇرىسپاعان ادام. ءارى ەشكىمدى بالاعاتتاماعان. جاسىراتىنى جوق، كەيدە ۇيىقتاپ قالىپ، ساباققا بارماي قويامىز. تاعى ءبىر جاعدايلاردى سىلتاۋراتامىز دەگەندەي. ءبىراق ەشقاشان ول قاتەلىگىمىزدى بەتىمىزگە باسىپ قاتتى ايتپايتىن. ءبىر كۇنى ساباق ۇستىندە ارتقى پارتادا وتىرعان باقىت اعايدىڭ كوزىنە تۇسپەس ءۇشىن جامباستاپ الىپ ۇيىقتاپ جاتىپتى. مىزعىپ الايىن دەگەن بولۋى كەرەك. مەن تۋرا سالدىندا ساباق ايتىپ تۇرمىن. ءبىر كەزدە قۇدايبەرگەن اعا: «اسەت، جاقسى، اينالايىن، جاقسى، سەن ەندى وسى وقيعانى سول جاعىڭا قاراي قيسايىپ تۇرىپ ورىنداپ بەرشى»، – دەدى. مەن تۇسىنگەن جوقپىن. «نەگە دەسەڭ، ارتقى جاقتا جامباستاپ جاتقان باقىتتارعا ءتۇزۋ كورىنسىن»، – دەگەنى. سوندا بۇل كىسى ءبىزدىڭ ۇيىقتاپ وتىرعانىمىزدىڭ ءوزىن وقيعاعا، ازىلگە اينالدىرىپ جىبەرەتىن. قۇدايبەرگەن اعا ءبىزدىڭ ماڭگى جۇرەگىمىزدە.