ول QR-كودتاردىڭ كومەگىمەن جاسالادى.
Fingramota.kz كيبەرقىلمىسكەرلەردەن قالاي قورعانۋعا بولاتىنىن ايتتى، دەپ حابارلايدى aqshamnews.kz.
بۇل فيشينگتىڭ ءبىر ءتۇرى، وندا قاسكۇنەمدەر سىلتەمەلەر ارقىلى ەمەس، "اق-قارا شارشىلار" ارقىلى ادامداردىڭ جەكە دەرەكتەرىن ءبىلىپ الادى.
نەلىكتەن بارلىق QR-كودتارعا، اسىرەسە قوعامدىق ورىندارداعى QR-كودتارعا وتۋگە بولمايدى؟
QR-كود دەگەن نە؟
Quick response code – جىلدام جاۋاپ بەرۋ كودى، كودپەن قورعالعان اقپاراتتى وقۋعا ارنالعان ەكى ولشەمدى شتريح-كود. QR-كودتار، مىسالى، ۇيالى تەلەفون كامەراسىنىڭ كومەگىمەن وڭاي وقىلادى جانە بۇگىندە ولار بارلىق جەردە كەزدەسەدى. بۇل دەرەكتەردى تاسىمالداۋشىدا كەز كەلگەن اقپاراتتى: ارىپپەن جانە سانمەن بەرىلگەن تاڭبالاردى، سۋرەتتى، سىلتەمەلەردى، ۆيزيتكالاردى، سونداي-اق وقۋعا قاجەتتى تولەم دەرەكتەرى: بانكتىك دەرەكتەمەلەردى، ساتۋشى تۋرالى اقپاراتتى، ساتىپ الىنعان ءونىم جانە باسقالاردى شيفرلاۋعا بولادى.
QR-كودتى سكانەرلەۋ كەزىندە قاراجات تىكەلەي اۋدارىلادى جانە ساتۋشى اقشا قاراجاتىنىڭ تۇسكەنى تۋرالى دەرەۋ حابارلاما الادى. بۇل تاۋارلار مەن كورسەتىلەتىن قىزمەتتەرگە اقى تولەۋ پروسەسىن ەداۋىر جىلدامداتىپ، جەڭىلدەتەدى. وسىلايشا، QR-كود ساتىپ الۋشىلار ءۇشىن عانا ەمەس، ساتۋشىلار ءۇشىن دە قولما-قول اقشاسىز تولەۋدىڭ ەڭ قولجەتىمدى، ىڭعايلى جانە جىلدام قۇرالدارىنىڭ بىرىنە اينالدى. مۇنى الاياقتار دا پايدالانادى، QR-كودتى قوعامدىق ورىنداردا ورنالاستىرادى نەمەسە ەلەكتروندىق سپام-حابارلارعا تىركەيدى.
كۆيشينگ قالاي جۇمىس ىستەيدى؟
سكانەرلەۋ كەزىندە اۆتوماتتى تۇردە ەنگىزىلگەن URL-مەكەنجايعا جىبەرەتىن ءبىرقاتار تەگىن ونلاين-گەنەراتورلاردى پايدالانۋ ارقىلى QR-كودتى جاساۋ وتە وڭاي. ادامنىڭ كوزى QR-كودتى "وقي" المايتىندىعىن پايدالانىپ، الاياقتار ناقتى كودتى وزدەرىنە ىڭعايلاپ، وڭاي اۋىستىرا الادى. بۇل "جالعان" QR-كودتار ءسىزدى قۇپيا اقپاراتتى ۇرلاۋعا ارنالعان زياندى ۆەب-سايتتارعا كىرگىزىپ جىبەرەدى.
الاياقتىق QR-كودتاردا نە جاسىرىلۋى مۇمكىن. مىسالدارمەن تالدايىق.
1-مىسال: بايلانىسسىز تولەمدەر كەزىندە QR-كودپەن الاياقتىق
QR-كودتاردى قولدانۋدىڭ بارىنشا كەڭ تارالعان ادىستەرىنىڭ ءبىرى – تاۋارلار مەن كورسەتىلەتىن قىزمەتتەرگە، مىسالى، food court نەمەسە اۆتوتۇراققا اقى تولەۋ. الايدا QR-كودپەن تولەم جاساماس بۇرىن سايتتىڭ اتاۋى مەن قاۋىپسىزدىگىن مۇقيات تەكسەرىڭىز، ول HTTPS-تەن باستالىپ، جابىق قۇلىپ بەلگىسى بولۋى كەرەك. ەش نارسەگە كۇدىگى جوق ازاماتتار قوعامدىق ورىنداردا QR-كودتى سكانەرلەپ، جالعان سايتتاردا قۇپيا اقپاراتتى قالدىرىپ، فيشينگتىڭ قۇربانى بولعان جاعدايلار كەزدەسەدى.
2-مىسال: ەلەكتروندىق پوشتاعا جىبەرىلگەن جالعان QR-كودتار
ونلاين ساتىپ الۋ كەزىندە ءسىزدىڭ ەلەكتروندىق پوشتاڭىزعا «ءساتسىز تولەم» تۋرالى حابارلاما كەلۋى مۇمكىن. ترانزاكسيانى اياقتاۋ ءۇشىن QR-كودتى سكانەرلەۋ كەرەك. ەگەر ءسىز حاكەرلىك شابۋىلدار جاسالعان سايتتاردان تاۋارلار ساتىپ الساڭىز مۇنداي حابارلامالاردى الاياقتار جىبەرە الادى. ەگەر ءسىز ونلاين ساتىپ الۋ ورىندالمادى دەپ ويلاساڭىز، QR-كودتىڭ كومەگىمەن ەمەس، تىكەلەي كومپانيانىڭ ۆەب-سايتىندا ءوزىڭىزدىڭ ەسەپتىك جازباڭىزعا كىرىڭىز.
3-مىسال: كۇتپەگەن جونەلتىلىمدەردەگى QR-كودتار
الاياقتار قىزىعۋشىلىق سەزىمىندە ويناي الادى. مۇنى ىستەۋدىڭ ەڭ قاراپايىم ادىستەرىنىڭ ءبىرى – ءسىز تاپسىرىس بەرمەگەن ينتەرنەت-دۇكەننەن كۋرەر ارقىلى تاۋار جىبەرۋ. ىشىندە نەمەسە قاپتامادا ءسىز QR-كودىن ونى قالاي قايتارۋعا بولاتىندىعى تۋرالى «نۇسقاۋلىقپەن» كورەسىز (نەمەسە تاپسىرىسىڭىز تۋرالى كوبىرەك بىلە الاسىز). ەگەر ءسىز كودتى سكانەرلەسەڭىز، ول ءسىزدى اۆتوماتتى تۇردە جەكە اقپاراتىڭىزعا قول جەتكىزە الاتىن فيشينگتىك ۆەب-سايتقا باعىتتايدى. بۇل الاياقتىقتىڭ تاعى ءبىر نۇسقاسى – ءسىزدىڭ ەسىگىڭىزدە «الىنباعان جونەلتىلىم» تۋرالى QR-كودى بار جازباشا حابارلاما. كودتى سكانەرلەگەن كەزدە سىزدەن جەكە دەرەكتەردى ەنگىزۋدى نەمەسە قوسىمشا جەتكىزۋ اقىسىن تولەۋدى سۇرايدى. ەگەر ءسىز ءوزىڭىز كۇتپەگەن جونەلتىلىمدى الساڭىز، وندا بۇل تۋرالى جەتكىزۋ قىزمەتىنە تىكەلەي حابارلاعان دۇرىس.
4-مىسال: الەۋمەتتىك جەلىلەر (بۇزىلعان اككاۋنتتار) ارقىلى جىبەرىلگەن QR-كودتار
الاياقتار سىزگە جالعان QR-كودتاردى الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى بۇزىلعان ەسەپتىك جازبالار ارقىلى جىبەرۋى مۇمكىن. مىسالى، وندا ءسىزدىڭ دوسىڭىزدان: "مەن جاڭا عانا تاپقان مىنا سۋرەتكە قاراشى!" دەگەن حابارلاما بولۋى مۇمكىن. ءسىز بۇل حابارلامانى "دوسىمنان" كەلدى دەپ ويلاعاندىقتان، ونى سكانەرلەۋىڭىز ابدەن مۇمكىن.
الەۋمەتتىك جەلىلەردە ەسەپتىك جازبالاردى بۇزۋ بارلىق پلاتفورمالاردا ءجيى كەزدەسەدى. ەگەر ءوزىڭىز جازىلعان ەسەپتىك جازبادان سىزگە QR-كودى بار وعاش حابارلاما جىبەرىلسە، ونىڭ ەسەپتىك جازباسى بۇزىلماعانىنا كوز جەتكىزۋ ءۇشىن سول ادامعا تىكەلەي حابارلاسىڭىز.
5-مىسال: كريپتوۆاليۋتالىق QR-كودپەن جاسالاتىن الاياقتىق
QR-كودپەن جاسالاتىن الاياقتىقتىڭ بارلىق ءتۇرىنىڭ ىشىندە الاياقتىقتىڭ وسى ءتۇرى ەڭ ۇلكەن قارجىلىق شىعىندارمەن بايلانىستى. الاياقتار جالعان ينۆەستيسيالىق كومپانيانىڭ اتىنان كريپتوۆاليۋتالارعا ينۆەستيسيا قۇيۋدى ۇسىنۋى مۇمكىن. ولار سىزگە QR-كود جىبەرەدى، ول ءسىزدىڭ اقشاڭىزدى بيتكويندار، سىزگە ەفيريۋم مەن باسقا دا كريپتوۆاليۋتالارعا اينالدىرۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن تولەمدەر پروسەسسورىن اشادى. ءبىراق ءسىز اۋدارىم جاساعاننان كەيىن الاياقتار بىردەن جوعالىپ كەتەدى.
الاياقتاردىڭ قۇربانى بولماۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
ەڭ الدىمەن QR-كودتى ادامدار كوپ جينالاتىن جەرلەردە بىردەن سكانەرلەۋگە بولمايدى. ەگەر ءسىز QR-كود ارقىلى سايتقا كىرىپ قويساڭىز، وندا جەكە دەرەكتەرىڭىزدى ەنگىزبەس بۇرىن ونى تەكسەرىڭىز. ويتكەنى بۇل ونلاين-دۇكەن نەمەسە ساۋدا الاڭى رەتىندە جاسىرىلعان فيشينگتىك پاراقشا بولۋى مۇمكىن.
بارىنشا ساقتانۋ ءۇشىن سەنىمدى انتيۆيرۋس وندىرۋشىلەرىنىڭ QR-كودتاردى تەكسەرۋ باعدارلامالارىن پايدالانۋعا كەڭەس بەرەمىز، ولار كودتى زياندى بولشەكتىڭ بولۋى تۇرعىسىنان تەكسەرەدى جانە تەلەفون يەسىنە ءقاۋىپ جايلى ەسكەرتەدى.
ەگەر ءسىز QR-كودتى پايدالانعان كەزدە ءسىزدىڭ شوتىڭىزدان ءسىز جۇمساماعان اقشانىڭ ەسەپتەن شىعارىلعانىن انىقتاساڭىز، جاعدايدى ناقتىلاۋ جانە شوتتاردى بۇعاتتاۋ ءۇشىن دەرەۋ بانككە جانە الاياقتىق تۋرالى ارىزبەن قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا حابارلاسىڭىز.
بارلىق اككاۋنتتارداعى قۇپياسوزدەردى اۋىستىرۋدى ۇمىتپاڭىز. باس ارىپتەر مەن كىشى ارىپتەر، سيمۆولدار مەن سيفرلاردان تۇراتىن كەمىندە سەگىز تاڭبالى ءقاۋىپسىز قۇپيا سوزدەردى پايدالانىڭىز. گادجەتتى زياندى باعدارلامالاردان قورعايتىن ۆيرۋسقا قارسى باعدارلاما ورناتىڭىز.