اكادەميالىق ادالدىق پەن ءبىلىم ساپاسىنىڭ بايلانىسى: "كوشىرە سالۋ" ادەتى قايدا اپارادى؟

اكادەميالىق ادالدىق – ستۋدەنت پەن وقىتۋشى، مەكتەپ پەن قوعام اراسىنداعى سەنىمدى قالىپتاستىراتىن نەگىزگى قاعيدا. الايدا ەمتيحاندا كوشىرۋ، جي-گە جۇگىنۋ، "سىبىرلاپ اقىلداسۋ" سياقتى ارەكەتتەر جيىلەگەن ورتادا ءبىلىم ساپاسى وسەدى دەۋگە كەلە مە؟ ءبىلىم الۋشىلار مەن وقىتۋشىلاردىڭ پىكىرىنە سۇيەنىپ، بۇل تاقىرىپتى زەرتتەپ كوردىك. 

ادالدىق جوعالعان جەردەگى ءبىلىم ساپاسىنىڭ دەڭگەيى قانداي؟

سىناق پەن ەمتيحان – ادامنىڭ دايىندىعىن، ەڭبەگىن، ناقتى ءبىلىمىن كورسەتەتىن كەزەڭ. ەگەر وقۋشى قۋلىققا بارىپ كوشىرسە نەمەسە دايىن ءماتىندى پلاگيات رەتىندە وتكىزسە، ونىڭ شىنايى ءبىلىمى ءادىل باعالانبايدى. مۇنداي جاعدايدا ءمۇعالىم دە، اتا-انا دا «قاي تۇسى ءالسىز، نەنى كۇشەيتۋ كەرەك؟» دەگەن سۇراققا ناقتى جاۋاپ تابا المايدى.

ناتيجەسىندە وقۋشى ءوزىن ءوزى الداپ، ۋاقىتشا «جاقسى باعاعا» قاناعاتتانادى. ال ادال دايىندالعان وقۋشىمەن قاتار كوشىرۋ ارقىلى جوعارى بالل العانداردىڭ پايدا بولۋى ادىلەتسىزدىك سەزىمىن كۇشەيتىپ، قوعامدا ءبىلىم مەن ەڭبەككە سەنىمدى السىرەتەدى. بەدەل دە تومەندەيدى: ويتكەنى ءبىلىم ورداسى ناتيجە ءۇشىن ەمەس، «كورسەتكىش ءۇشىن» جۇمىس ىستەيتىندەي اسەر قالدىرادى.

نەگە وقۋشىلار "ءوز بىلىمىنە" ەمەس، كوشىرۋگە سۇيەنەدى؟

اۆتور جۇرگىزگەن ساۋالناما دەرەگىنشە، وقۋشىلاردىڭ شامامەن 60%-ى كەيدە ەمتيحان كەزىندە اكادەميالىق ادالدىققا قايشى ارەكەتتەرگە باراتىنىن اشىق ايتقان. بۇل – ماسەلەنىڭ كەزدەيسوق ەمەس، جۇيەلى ەكەنىن اڭعارتادى.

سەبەپ بىرنەشەۋ:

• ءبىلىم بەرۋ ساپاسىنداعى ولقىلىقتار. كەي جاعدايدا وقۋ ماتەريالى تولىق ءارى تۇسىنىكتى بەرىلمەسە، وقۋشىنىڭ «ءوز كۇشىنە» سەنىمى السىرەيدى. ال ءمۇعالىم تاراپىنان باقىلاۋ بوساڭ بولسا، كوشىرۋ بىرتىندەپ داعدىعا اينالادى.

• جاۋاپكەرشىلىكتىڭ تومەندەۋى. ەڭبەك ەتپەي-اق ناتيجە الۋعا بولاتىنىن كورگەن وقۋشى ءۇشىن «وڭاي جول» قالىپتى تاسىلگە اينالىپ كەتۋى مۇمكىن. ناعىز دايىندالعان وقۋشىعا كوشىرۋدىڭ قاجەتى جوق، ءبىراق دايىندىق جوق جەردە قىسقا جول ىزدەۋ كوبەيەدى.

ءقاۋىپ الدە كومەك: جاساندى ينتەللەكتىڭ جاي-جاپسارى

ءقازىر وقۋشىلار اراسىندا جاساندى ينتەللەكتكە سۇيەنۋ كوبەيىپ كەلەدى. ChatGPT سەكىلدى قۇرالدار ەسەپ شىعارۋدان باستاپ ەسسە جازۋعا دەيىن «دايىن جاۋاپ» ۇسىنىپ، وقۋشىنى ويلانباي ورىنداۋعا ۇيرەتىپ جىبەرۋى مۇمكىن. مۇنىڭ سالدارى – سىني ويلاۋ، ءوز ويىن جەتكىزۋ، ءوز بەتىنشە تالداۋ داعدىلارىنىڭ السىرەۋى.

دەگەنمەن ءجي-دى تەك «كوشىرەتىن قۇرال» دەپ قاراستىرۋ دا ءبىرجاقتى. ونى كومەكشى رەتىندە دۇرىس قولدانۋعا بولادى: مىسالى، ەسسەنىڭ قۇرىلىمىن ۇسىندىرۋ، جوسپار جاساۋ، ارگۋمەنتتەردى رەتتەۋ، ءبىراق ءماتىندى مىندەتتى تۇردە ءوز ويىڭمەن، ءوز سوزىڭمەن جازۋ. ياعني ماسەلە – قۇرالدا ەمەس، ونى پايدالانۋدىڭ مادەنيەتىندە.

اكادەميالىق ادالدىقتى ساقتاۋ – وزگەنى ەمەس، ەڭ الدىمەن ءوزىڭدى الداماۋ. ول ءبىلىمنىڭ باعاسىن تۇسىرمەي، قوعامداعى ادىلەتتىلىكتى قورعايدى. تەك «زاڭ قابىلداۋ» جەتكىلىكسىز: ونى ىسكە اسىراتىن ورتا كەرەك – ءمۇعالىم بىلىكتىلىگى، ءادىل باقىلاۋ، ءتۇسىندىرۋ جۇمىسى، وقۋشىلارعا ادال ەڭبەكتىڭ قۇنىن ۇعىندىراتىن ترەنينگتەر. «ەل بولام دەسەڭ، بەسىگىڭدى تۇزە» دەگەندەي، اكادەميالىق ادالدىق مادەنيەتىن مەكتەپتەن باستاپ قالىپتاستىرۋ – ءبىلىم ساپاسىن كوتەرۋدىڭ ەڭ ءتيىمدى جولى.