بۇرىنعىلاردىڭ بولجامى بويىنشا، ەندى كۇن جادىراپ، شارۋاعا قولايلى شاق كورىنىس بەرەدى
«ون بەس كۇنى قۇدايدىكى، ون بەس كۇنى كەدەيدىكى» دەگەن ناۋرىز ايى ورتاسىنان اۋدى. كۇننەن-كۇنگە كوكتەم جاقىنداپ كەلەدى. ونى قۇستاردىڭ سايراعان اسەم ءۇنى مەن سايلارداعى قار سۋلارىنىڭ شۋىلىنان اڭعارۋعا بولادى. ءيا، جىلداعىعا قاراعاندا بيىل دالا قۇستارى ەرتە كەلە باستادى. باۋ-باقشالاردا دا ەرتەلى كەش سايراپ، قىستاي تۇنجىراپ تۇرعان ورمانعا ءتىل بىتىرگەندەي. تاڭقالارلىعى، بۇلبۇلدىڭ سازدى دا نازدى ءۇنى ءالى ەستىلگەن جوق. ونىڭ ۇستىنە كۇنى كەشە ەرتەڭگىلىك جەرگە قىراۋ ءتۇستى. بۇرىنعىنىڭ شالدارى ناۋرىزدىڭ ورتاسىندا ءبىر كۇندىك «بەسقوناق» بولادى دەۋشى ەدى، سونىڭ اسەرى مە ەكەن؟ نەدە بولسا، بۇل كورىنىستەر ساقتىق شارالارىنا شاقىرىپ تۇرعانداي...
20-سىنان باستاپ «ابدىكەي» امالى كورىنىس بەرەدى. ول وسى ايدىڭ 25-ىنە دەيىن سوزىلادى. مۇنى قازاق «سيىردىڭ ورازا ۇستاۋى» دەپ اتاعان. وسى كۇندەرى قار شەتى سوگىلىپ، ەرىپ، سۋ اعادى. سۋعا تورعاي شومىلاتىنداي بولسا، جاز ەرتە شىعادى دەپ ەسەپتەيدى. ماردىمسىز بولسا، جاز ءجاي شىعادى دەپ ساناعان. جەر استىنداعى توڭ ءجىبي باستايدى، دالادا قالعان مال مەن ادام ءۇسىپ ولمەيتىندەي جاعدايعا جەتەدى. جان-جانۋارلاردىڭ ماساتتاناتىن كەزى دە وسى ۋاقىت. مۇز استىنداعى سۋدان قانىپ ىشە الماعان سيىرلار ەرىگەن قار سۋىنا قانىپ، قاردان شىققان كولدەنەڭ شوپكە تويىپ، ارقاسىن كۇنگە قاقتاپ، بىرنەشە ساعات جايىلماي تۇرادى، مىنە، بۇل «سيىردىڭ ورازا ۇستاۋى» دەپ اتالادى. بۇرىنعى تابيعات تامىرشىلارى «سيىردىڭ ورازا ۇستاۋ» ۋاقىتىنا قاراپ، قىس اياعى مەن كوكتەمنىڭ كەلۋىنە بولجام جاساپ وتىرعان. ورازا دەمەكشى، وسى ايدىڭ 22-سىنەن 23-ىنە قاراعان ءتۇنى قاسيەتتى رامازان ايى مۇسىلمان تابالدىرىعىن اتتايدى. دىنىمىزدە: ەرەجەپ اللانىڭ ايى، شاعبان پايعامباردىڭ (وعان اللانىڭ نۇر-شاپاعاتى جاۋسىن) ايى، رامازان مۇسىلماننىڭ ايى دەلىنگەن.
كوكتەمنىڭ العاشقى ايى ناۋرىزدىڭ سوڭىنا قاراي جىلى جاقتان قۇستار قايتىپ كەلە باستايدى. وسى كەزدە قار ارالاس جاڭبىر جاۋادى، سۋىق جەل تۇرادى. مۇنى حالقىمىز «قۇس قاناتى» دەپ اتاعان. ارتىنشا قار ەرىپ، جەر لايساڭ بولادى. بۇل – جىل مەزگىلىندەگى الاساپىران باستالاتىن شاق. قولدانىستاعى كۇنتىزبە بويىنشا، بۇگىن ناۋرىزدىڭ 16-سى. اي ەسەبىنە سۇيەنسەك، ايدىڭ 24ء-ى، ال قازاقشا ناۋرىز ايىنىڭ 10-ى. اپتا ايدىڭ باسى مەن ورتاسىنا جانە سوڭىنا سايكەس كەلىپ تۇر. بۇل قازاقى پايىمنىڭ بولجاۋىنشا، الداعى اپتا جاۋىن-شاشىندى بولادى دەگەندى بىلدىرەدى. كۇننىڭ جىلۋى دا ەپتەپ ازايادى. ءبىراق ول ۇزاققا سوزىلماسا كەرەك. كۇن مەن ءتۇن تەڭەلەتىن، سامارقاننىڭ كوك تاسى ەريتىن، جەر بۋسانىپ، ەل جادىرايتىن ناۋرىز مەرەكەسى (22 ناۋرىز) وسى اپتانىڭ ەنشىسىندە... «قىزىر قامشىسى»، «توبىلعى جارعان»، «قىزىل جۇمىرتقا»، تاعى دا باسقا امالدار دا كوكتەمنىڭ ىشىندە... ءوز رەتىمەن كەلە بەرەدى. ايتسە دە، وڭتۇستىك وڭىرلەردە توڭ ەرىپ، جەردىڭ كوبەسى سوگىلدى. از كۇندە ورىك گۇلدەسە، ارتىنشا شيە، سوسىن الما گۇلدەيدى. تابيعات-انا مەيىرىمىن شاشىپ، سول جەمىستەردى ەلگە بۇيىرتسىن. وڭىرىمىزدەن شاتتىق، وڭىمىزدەن كۇلكى كەتپەسىن...
بابالار بولجامى
تابيعات پەن قۇستاردىڭ قيمىلىنا قاراپ جاسالعان جورامال:
*كۇن ەرتە كۇركىرەسە، جاۋىن-شاشىن مول بولماق.
*اي قورالانسا، بۇرشاق پەن جاڭبىرلى بولادى.
*قوقيقاز بىلتىرعى ۇياسىن جوندەمەي جۇمىرتقالاسا، قۇرعاقشىلىق بولادى، ەسكى ۇياسىن جوندەپ، بيىكتەتسە، جاڭبىرلى بولادى.
*ۇزاق قارعا الدىمەن كەلسە، كوكتەم تەز شىعادى، ال سارىالا قاز ەرتە كەلسە، سوزىلادى.
*اققان قار سۋىنا تورعاي شومىلاتىنداي بولسا، جاز ەرتە شىعادى