8 جانە 9 ماۋسىمدا اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق وپەرا جانە بالەت تەاترى ءوزىنىڭ 90-شى مەرەيتويلىق ماۋسىمىن كورەرمەندەرى قوشەمەتپەن باۋراعان ليەۆەنسحولدتىڭ "سيلفيدا" رومانتيكالىق بالەتىنىڭ جاڭا قويىلىمىمەن اياقتادى، دەپ حابارلايدى اlmaty-akshamy.kz.
العاشقى پرەمەرا كۇنى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مادەنيەت جانە اقپارات ءمينيسترى ايدا عالىم قىزى بالايەۆا، جەتەكشى تەاترلاردىڭ باسشىلارى، شىعارماشىلىق زيالى قاۋىم جانە اباي اتىنداعى قازۇوبت بالەت ارداگەرلەرى قاتىستى.
قايتا جاندانعان "سيلفيدا" سپەكتاكلى الماتى قالاسىنىڭ مادەني ومىرىندەگى جارقىن وقيعاسىنا جانە جازدىڭ جاعىمدى سىيىنا اينالعانى ءسوزسىز. كورەرمەندەر العاشقى قادامدارىنان-اق مەرەكەلىك كوڭىل-كۇيگە بولەندى. ورتالىق كىرەبەرىستە كاپەلدينەرلەر بارلىق ايەلدەرگە راۋشان گۇلدەرىن سىيلاپ، فويەدە تەاتردىڭ ىشەكتى كۆارتەتى وينادى. فوتوايماق گۇلدى كومپوزيسيالارمەن جانە تاريحي كوستيۋمدەرمەن بەزەندىرىلدى. سپەكتاكلدى قويۋ ءۇشىن الەمگە ايگىلى رەجيسسەرلار شاقىرىلدى: ماريين تەاترىنىڭ پرەمەرى "Benois de la Danse"، "التىن ماسكا"، "التىن سوفيت" تەاتر سىيلىقتارىنىڭ لاۋرەاتى لەونيد سارافانوۆ جانە تەاترىمىزبەن ەكى ون جىلعا جۋىق تىعىز بايلانىستا جۇمىس ىستەپ كەلە جاتقان، رەسەيدىڭ حالىق سۋرەتشىسى، قازاقستان، مولدوۆا، بەلارۋس رەسپۋبليكالارىنىڭ مەملەكەتتىك سىيلىقتارىنىڭ لاۋرەاتى ۆياچەسلاۆ وكۋنيەۆ. سپەكتاكلدىڭ قويۋشى-ديريجەرى-تەاتردىڭ باس ديريجەرى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى نۇرجان بايبوسىنوۆ. قويىلىمنىڭ ءوزى كانوندىق شەڭبەردەن شىقپاعانىنا قاراماستان، سپەكتاكل ديناميكالىق سيپاتقا يە بولدى، ميزانسەنالار وزگەرتىلدى. كۇردەلى حورەوگرافيانىڭ بارلىق نيۋانستارى ءدال جانە تۇسىنىكتى، قويىلىمنىڭ سەنوگرافياسى ۇساق بولشەكتەردى ورىنداۋدىڭ تەرەڭدىگى مەن كوركەمدىگى تاڭ قالدىرادى. بالەت كورەرمەندەردى تاڭعاجايىپ ەرتەگى الەمىنە اپارىپ، قالىقتاعان تىلسىم جاراتىلىستارعا، جەردەگى سەزىمدەر مەن قۇمارلىقتارعا باتىرادى.
«سيلفيدا» بالەتى- بۇل رومانتيكالىق حورەوگرافيانىڭ جاڭا ءداۋىرىن اشقان، بىزگە جەتكەن ەڭ كونە حورەوگرافيالىق سپەكتاكل. ويتكەنى، ءدال وسى سپەكتاكلدە 1832 جىلى 12 ناۋرىزدا پاريجدە كورولدىك مۋزىكا جانە بي اكادەمياسىنىڭ ساحناسىندا بالەرينا العاش رەت پۋانتى مەن بالەتكە ارنالعان پاچكانى كيدى. بۇل فيلوپپو ءتالونيدىڭ قىزى ماريا تالونيگە ارناپ قويعان جان-مادلەن شنەيسحوففەرءدىڭ "سيلفيدا" بالەتىندە بولدى. 1836 جىلى نورۆەگيا-دانيالىق كومپوزيتور، ورگان اسپابىندا وينايتىن گەرمان ليەۆەنسحولدتىڭ اۆگۋست بورنونۆيلل قويعان «سيلفيدا» بالەتىنىڭ تاعى ءبىر نۇسقاسى پايدا بولدى، جانە ءدال وسى نۇسقاسى ەكى عاسىر بويى كوپتەگەن تەاترلاردا كورسەتىلدى. فيليپپو تالوني مەن وپەرا ءانشىسى ادولف نۋرري جازعان ليبرەتتونىڭ نەگىزىندە، 1822 جىلى فرانسۋز جازۋشىسى شارل نودەنىڭ جازعان «تريلبي نەمەسە ارگەلي رۋحى» نوۆەللاسىنا نەگىزدەلگەن. تەك نودەنىڭ پوەماسىندا بالىقشىنىڭ ايەلى فانتاستيكالىق جاراتىلىس-ەلفكە عاشىق بولادى، ال نۋرري مەن ءتالونيدىڭ نۇسقاسىندا كەيىپكەر ەلەس قىزعا عاشىق بولادى.
قازاق ۇلتتىق تەاترىنىڭ ساحناسىندا "سيلفيدا" بالەتىنىڭ بۇل ساحنالىق نۇسقادا العاش رەت 1984 جىلى 31 ناۋرىزدا ماريين تەاترىنىڭ ءسوليسى، بالەتمەيستەر ءارى پەداگوگ، ركفسر ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى كسەنيا تەر-ستەپانوۆانىڭ قويىلىمىندا ەلزا-مارياننا فون روزەننىڭ رەداكسياسىندا ۇسىنىلدى. ەففيگە ۇيلەنۋ تويىنىڭ قارساڭىندا جاس شارۋا جىگىت- دجەيمسكە ادەمى قىز بەينەسىندەگى اۋا رۋحى كورىنەدى. دجەيمس كورىنگەن ەلەسكە قۇمارلانىپ، ونى ۇستاپ العىسى كەلەدى. ءبىراق سيلفيدا ءۇشىن كەز- كەلگەن جاناسۋ ولىمگە الىپ كەلەدى.
باس پارتيالاردى جەتەكشى بالەت سوليستەرى ورىندادى:
سيلفيدا، اۋانىڭ رۋحى - جانەل تۋكەيەۆا، ايمان ەگءىسبايەۆا
دجەيمس، اننانىڭ ۇلى – بوگدان ۆەربوۆوي، رءۇستەم يمانعالييەۆ
مەدج، بالگەر – ءامءىر جەكسەنبەك، دءاۋرەن جەءڭىس
ەففي، دجەيمستىڭ قالىڭدىعى – ايمان ەگءىسبايەۆا، دينارا قۇدابايەۆا
اننا، فەرمەرءدىڭ جەسىرى - ايگءۇل دۋيسەكوۆا
گورن، شارۋ – سىرىم ايۋپوۆ، نۇرسۇلتان الپامىسۇلى