قانداي تالاپتار ەنگىزىلەدى؟
قازاقستاندا 2025 جىلدان باستاپ ونلاين ميكروكرەديت راسىمدەۋ كەزىندە قاۋىپسىزدىك تالاپتارى كۇشەيتىلەدى. ەندى بانكتەر ونلاين نەسيە وتىنىمدەرىن ماقۇلداماس بۇرىن كەمىندە ءبىر كۇن كۇتۋى قاجەت. بۇل تالاپتى قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى ەنگىزىپ وتىر، دەپ حابارلايدى aqshamnews.kz El.kz اقپارات اگەنتتىگىنە سىلتەمە جاساپ.
ونلاين نەسيەگە تىيىم سالىنۋى مۇمكىن بە؟
ۇلتتىق بانك ءتوراعاسى تيمۋر سۇلەيمەنوۆ ونلاين نەسيەلەۋگە تىيىم سالىنباسا دا تالاپتاردىڭ بۇرىنعىدان دا كۇشەيتىلىپ جاتقانىن ايتادى. جاقىندا دەپۋتاتتار الاياقتىقتىڭ كوبەيىپ كەتۋىنە الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرىپ، ونلاين قارىز بەرۋدى شەكتەۋدى ۇسىندى.
تيمۋر سۇلەيمەنوۆ الاياقتىقپەن كۇرەسۋگە باعىتتالعان شارالاردىڭ قولعا الىنىپ جاتقانىن، اتاپ ايتقاندا، بىلتىر قۇرىلعان انتيفرود-ورتالىعىنىڭ 5500 كۇماندى قارجىلىق وپەراسيانى انىقتاعانىن جەتكىزدى. بۇل وپەراسيالاردىڭ جالپى كولەمى شامامەن 600 ميلليون تەڭگەنى قۇرايدى، ونىڭ 17ميلليون تەڭگەسى ەرىكتى تۇردە قايتارىلدى. دەگەنمەن، ونلاين نەسيەلەۋگە تىيىم سالۋ ازاماتتار مەن بيزنەس ءۇشىن قارجىلىق قىزمەتتەردىڭ قولجەتىمدىلىگىن ازايتۋى مۇمكىن ەكەندىگىن ەسكەرتتى.
نەسيە الۋ تالاپتارى قاشاننان باستاپ وزگەرەدى؟
ۇلتتىق بانك ءتوراعاسى تيمۋر سۇلەيمەنوۆتىڭ مالىمدەۋىنشە، 2025 جىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ ونلاين ميكروقارىزداردى راسىمدەۋ كەزىندە بيومەتريالىق سايكەستەندىرۋ مەن ەلەكتروندىق سيفرلىق قولتاڭبانى (ەسق) ءبىر مەزگىلدە قولدانۋ مىندەتتى بولادى. سونىمەن قاتار، ميكروقارجى ۇيىمدارى اقشانى اۋدارعانعا دەيىن بانك شوتىنىڭ نەمەسە تولەم كارتاسىنىڭ تۇتىنۋشىعا تيەسىلى ەكەنىن تەكسەرۋى شارت.
5 مينۋتتا الىناتىن نەسيەلەر توقتاتىلادى
ەندى قازاقستاندىقتار 5 مينۋتتا ونلاين نەسيە راسىمدەي الماۋى مۇمكىن. ءقازىر ونى بەرۋ ۋاقىتىن ۇزارتۋ تۋرالى ماسەلە قارالىپ جاتىر.
جوعارى ءقاۋىپتى وپەراسيالار بولسا نەمەسە حالىقتىڭ الەۋمەتتىك وسال توبى، ونىڭ ىشىندە زەينەتكەرلەر بويىنشا بانكتەر قوسىمشا تەكسەرۋ جۇرگىزىلەتىندەي بەلگىلى ءبىر كەزەڭ بولۋ قاجەت. دەپۋتاتتار وسىنداي ۇسىنىس جاسادى، ءبىز دە وسى ماسەلەنى قاراستىرىپ جاتىرمىز. قوسىمشا تەكسەرىستەر جۇرگىزىلگەن سوڭ عانا نەسيە بەرىلمەك. مىسالى، نەسيەگە ءوتىنىش بەرگەن كۇننىڭ ەرتەڭىندە اقشا الۋى مۇمكىن، – دەيدى قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ ءتورايىمى ءمادينا ءابىلقاسىموۆا.
ايتۋىنشا، بۇل باعىتتا رەسەيلىك تاجىريبە زەردەلەنگەن.
ولاردا نەسيە بەرۋ كەزەڭى قارىزدىڭ سوماسىنا قاراي ءۇش ساعاتتان باستاپ ەكى تاۋلىككە دەيىنگى ۋاقىتتى الۋى مۇمكىن. بۇل ۇسىنىستاردى بانكتەرمەن بىرگە قاراستىرىپ جاتىرمىز، – دەدى قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ ءتورايىمى.
ونلاين نەسيە الۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى ونلاين نەسيە الۋ بارىسىندا الاياقتاردان قورعانۋ ماقساتىندا كليەنتتەردى تەكسەرۋ ادىستەرىنىڭ ءتورت ءتۇرىن ۇسىندى.
بىرىنشىدەن، كليەنتتەن ەلەكتروندىق سيفرلىق قولتاڭبا (ەسق) تالاپ ەتىلەدى. ول ەلەكتروندىق قۇجاتتارعا قول قويۋىن كەزىندەگى قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتەدى.
ەكىنشىدەن، بيومەتريالىق سايكەستەندىرۋدەن ءوتۋى كەرەك.
ۇشىنشىدەن، موبيلدىك قۇرىلعىنىڭ ءنومىرى تەكسەرىلەدى. ول تەلەفون نومىرىنە كەلگەن حابارلاما كودى ارقىلى يدەنتيفيكاسيالاۋدان وتەدى.
تورتىنشىدەن، كليەنتتىڭ مىندەتتى تۇردە ءپارولى بولۋى ءتيىس. ياعني ول اككاۋنتىنا كىرۋ ءۇشىن قۇپيا ءسوزدى قولدانۋى قاجەت.
اتالعان تالاپتارعا سايكەس، بانكتەر مەن ميكروقارجى ۇيىمدارىنا كەمىندە ەكى ءادىس، سونىڭ ىشىندە بيومەتريالىق سايكەستەندىرۋ جانە ەسق قولدانۋ مىندەتتەلەدى.
نەسيە قانشا ۋاقىتتا راسىمدەلەدى؟
قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى بانكتەرگە ونلاين كرەديتتەردى راسىمدەگەن كەزدە ءوتىنىم بەرىلگەننەن كەيىن كەلەسى كۇننەن كەشىكتىرمەي ونى ماقۇلداۋدى ۇسىنادى. وسىلايشا، كليەنتتەر الاياقتار ماجبۇرلەگەن كرەديتتەردەن باس تارتۋ مۇمكىندىگىنە يە بولاتىن «شەشىمدى وزگەرتۋ» كەزەڭى ەنگىزىلەدى.
تولەم مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋعا مۇمكىندىك بار
ق ر قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ ءتوراعاسى ءمادينا ءابىلقاسىموۆانىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى ۋاقىتتا بارلىق اقپارات كرەديتتىك بيۋرودا جينالادى، ولارعا ارنايى ءتىزىم جاسالماق. تاعى ءبىر ماسەلە نەسيە بويىنشا تولەم مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋعا مۇمكىندىك بار. قارىز الۋشىنىڭ نەسيەنى قايتارۋعا جاعداي جوق بولسا، جاڭا كەستە بويىنشا دا تولەي الماسا، وندا تولىق نە ءىشىنارا جابىلۋى كەرەك. بانكتەر مەن ميكروقارجى ۇيىمدارى بىزگە جاڭا جوسپارلارىن ەنگىزىپ جاتقانىن ايتتى.
ەسكە سالساق، جىل باسىنان بەرى مەرزىمى وتكەن قارىزى بار 44 مىڭ ادامنىڭ نەسيەسى كەشىرىلدى.
ازاماتتارعا كرەديت الۋعا قاتىستى تاعى قانداي تالاپتار قويىلماق؟
ماجىلىستە ازاماتتاردىڭ ارتىق كرەديت الۋ دەڭگەيىن تومەندەتۋگە باعىتتالعان زاڭ جوباسى قارالادى. زاڭ جوباسىندا كەلەسى نورمالار كوزدەلگەن:
- كرەديت بەرۋ تالاپتارىنىڭ قاتاڭداتىلۋى: بانك قارىزدارى مەن ميكروكرەديتتەر بەرۋ كەزىندە تالاپتاردى كۇشەيتۋ ارقىلى ازاماتتاردىڭ شامادان تىس كرەديت الۋىن ازايتۋ.
- كرەديت بەرۋگە تىيىم سالۋ: 90 كۇننەن استام مەرزىمى وتكەن بەرەشەگى بار ازاماتتارعا كرەديت بەرۋگە تىيىم سالىنادى. سونىمەن قاتار، جۇبايىنىڭ (زايىبىنىڭ) كەلىسىمىنسىز كرەديت بەرۋگە دە تىيىم سالۋ ەنگىزىلەدى.
- كرەديتتەر بويىنشا تولەمدەردى كەيىنگە قالدىرۋ: مەرزىمدى اسكەري قىزمەتتى وتكەرىپ جۇرگەن ازاماتتارعا كرەديتتەر بويىنشا تولەمدەردى كەيىنگە قالدىرۋ مۇمكىندىگى ۇسىنىلادى.
- «تۇتىنۋشىلىق كرەديت» ۇعىمىنىڭ ەنگىزىلۋى: تۇتىنۋشىلىق كرەديتتىڭ مولشەرى ۋاكىلەتتى ورگاننىڭ نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىسىمەن انىقتالاتىن بولادى.
- ونلاين ميكروكرەديتتەرگە شەكتەۋلەر: 45 كۇنگە دەيىنگى جانە 50 اەك مولشەرىندەگى ونلاين ميكروكرەديتتەر بويىنشا ۋاكىلەتتى ورگاننىڭ نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىسىندە ايقىندالاتىن جىلدىق ءتيىمدى سىياقى مولشەرلەمەسىنىڭ شەكتى مولشەرىن بەلگىلەۋ ۇسىنىلادى.
- موراتوريي ەنگىزۋ: 2026 جىلعى 1 مامىرعا دەيىن بانكتەر مەن ميكروقارجى ۇيىمدارىنا ازاماتتاردىڭ بەرەشەگىن رەتتەۋ بويىنشا ساپالى جۇمىستى جۇرگىزۋ ءۇشىن قارىزداردى كوللەكتورلارعا بەرۋگە موراتوريي ەنگىزىلەدى.
- بيومەتريالىق سايكەستەندىرۋ: بانكتەر مەن ميكروقارجى ۇيىمدارىنا كليەنتتى بيومەتريالىق سايكەستەندىرۋسىز ەلەكتروندىق قارىز بەرۋگە تىيىم سالىنادى.
- بانكروتتىق ءراسىمىن جەتىلدىرۋ: ىستەردىڭ جەكەلەگەن ساناتتارى بويىنشا ءوندىرىپ الۋ تۋرالى قۇجاتتاردى ورىنداۋ پروسەسىن تولىق اۆتوماتتاندىرۋ ارقىلى جەكە تۇلعالاردىڭ بانكروتتىق ءراسىمىن جەتىلدىرۋ، بۇل سوت ورىنداۋشىسىنىڭ قاتىسۋىن بولدىرماي، ازاماتتارعا جەكە سوت ورىنداۋشىسىنا اقى تولەمەي اتقارۋشىلىق قۇجاتتىڭ تالابىن ورىنداۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.