بيىلعى جىلى ءارتۇرلى فەيكتەر كوپ بولدى. قازاقستاندىقتار تالاي قاستاندىق تەوريالارىن تالقىلادى. Stopfake.kz قورىتىندى شىعارىپ، ولاردىڭ ەڭ كوپ تاراعاندارىنا توقتالدى.
جاڭا پاندەميا
2023 جىلدىڭ مامىرىندا ددۇ COVID-19 پاندەمياسىنىڭ اياقتالعانىن رەسمي تۇردە جاريالادى. ءبىراز ۋاقىت وتكەن سوڭ جاڭا ۆيرۋس تۋرالى جالعان اقپارات تارالا باستادى. وقۋ جىلى قارساڭىندا تاعى ءبىر ەرەكشە كۇشتى ىندەت بولادى دەپ پايىمدالدى. بارلىق مەكتەپتەر جابىلىپ، بالالار قاشىقتان وقۋعا اۋىستىرىلادى دەدى. ولاي بولماعان كەزدە كونسپيرولوگتار باسقا امالعا كوشتى. 2024 جىلدىڭ قازان ايىندا الەمدە «ح اۋرۋى» تارالادى دەگەن اقپارات شىقتى. شىندىعىندا، بۇل ناقتى اۋرۋ ەمەس، تەك تەوريالىق بولجام عانا. ددۇ بولاشاقتا جاڭا ىندەتكە اكەلۋى ىقتيمال انىقتالماعان ينفەكسيانى وسىلاي اتادى. بۇعان جول بەرمەۋ ءۇشىن عالىمدار بۇگىندە بەلگىلى ۆيرۋستاردى زەرتتەپ جاتىر. قاراشا ايىندا جەلىدە سپارس (SPARS) دەپ اتالاتىن جاڭا ينفەكسيا تۋرالى اقپارات تارادى. ءتىپتى ونىڭ پايدا بولۋ كەزەڭى – 2025 جىلدان 2028 جىلعا دەيىن دەپ كورسەتىلدى. وسى تاقىرىپ بويىنشا جالعان اقپارات جاساۋشىلار ميلليونداعان بالا مەن ەرەسەكتەر كوز جۇمادى، اق ءۇي، ددۇ، دۇنيەجۇزىلىك بانك جانە دجونس حوپكينس دەنساۋلىقتى قورعاۋ ورتالىعى پاندەمياعا دايىندالۋدا دەپ ايىپتادى. اقپارات جالعان بولىپ شىقتى. وعان دجونس حوپكينس ينستيتۋتى شىعارعان مەديسينالىق ادىستەمە نەگىز بولدى. ماماندار جاڭا پاندەميا ءقاۋپى تۋىنداعان كەزدە اۋرۋحانا قىزمەتكەرلەرىنىڭ داعدىلارىن پىسىقتاۋ ءۇشىن سپارس ۆيرۋسىن ويلاپ تاپقان.
15 مينۋتتىق قالالار تۋرالى تۇسىنىك
15 مينۋتتىق قالالار تۋرالى جالعان اقپارات جەلىدە جىل باسىندا بەلسەندى تارالا باستادى. ونى ويدان شىعارعاندار ۇلكەن قالالار قورشالىپ، سەكتورلارعا بولىنەدى، ال پەريمەترى بويىنشا جولدارعا توسقاۋىلدار قويىلادى دەدى. سەكتورلار اراسىندا جۇرۋگە تىيىم سالىنادى، ال ولاردىڭ ىشىندە بيلىك اۆتوموبيلدەردى پايدالانۋعا رۇقسات بەرمەيدى. 15 مينۋتتىق قالا تۇجىرىمداماسى بار ەكەنى راس. تەك ول ادامداردى شەكتەۋ ءۇشىن ەمەس، ولاردىڭ جايلىلىعى ءۇشىن جاسالعان. ونىڭ اۆتورى – پروفەسسور كارلوس مورەنو. ول ءوز يدەياسىن 2016 جىلى ۇسىندى. مورەنونىڭ يدەياسىنا سايكەس، مۇنداي قالالاردا ادامدار ءۇشىن ءبارى قول جەتىمدى بولادى – جۇمىس، ءۇي، دۇكەندەر، ءبىلىم بەرۋ جانە مەديسينا مەكەمەلەرى، ويىن-ساۋىق. كولىكتەرگە دەگەن قاجەتتىلىك جوعالادى، ويتكەنى قالا ىشىندە ۆەلوسيپەدپەن نەمەسە جاياۋ جۇرەدى. ناتيجەسىندە، ادامداردىڭ ءومىرى تىنىش بولادى، كەپتەلىستەر مەن ابىگەرلىك بولمايدى. 15 مينۋتتىق قالاعا كىرىپ-شىعۋعا ەشقانداي شەكتەۋلەر قويىلمايدى. مۇنىڭ ءبارىن كونسپيرولوگتار ويدان شىعارعان.
چيپتەۋ
ادامدارعا چيپتەر ەنگىزىلىپ جاتىر دەگەن قاۋەسەت COVID-19 پاندەمياسى باستالعاننان-اق ايتىلىپ كەلەدى. ءبىراق بيىل قيالى ۇشقىر ادامدار تاپقىرلىقتارىمەن ەرەكشەلەندى. ۆاكسينالارعا ادامداردى باقىلايتىن قۇرىلعىلار «سالىناتىنى» تۋرالى ەسكى فەيكتەرمەن قاتار، چيپتەۋ يزوتوپتىق سىزبا ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى دەگەن اقپارات پايدا بولدى. بەلگىسىز يننوۆاسيالىق تاڭبالار ادامداردى ءبىر كومپيۋتەرگە قوسۋعا ىقپال ەتەدى. بۇل ەرەكشە تاڭبالار – ولاردىڭ كۆانتتىق نۇكتەسى بار. بۇل تەوريانى جاقتاۋشىلار ناقتى ۋاقىت رەجيمىندە قالاي بولاتىنىن تۇسىندىرە المادى.
الەمدە سيفرلىق ۆاليۋتالار تۋرالى ءجيى ايتىلىپ جۇرگەندىكتەن، كونسپيرولوگتار ينتەرنەت قولدانۋشىلارىن باسقا وقيعامەن قورقىتا باستادى. ادامدارعا تەرى استىنا كولەمى كۇرىشتىڭ دانىندەي عانا يمپلانت ەنگىزىلەدى ەكەن. ونسىز ەلەكتروندى اقشانى قولدانۋ مۇمكىن ەمەس، سوندىقتان ادامزات اشتىق پەن كەدەيلىككە تاپ بولادى. ءار ءتۇرلى ەلدەردەگى فاكچەكەرلەر سيفرلىق اقشا ەشقانداي ميكروچيپسىز قول جەتىمدى بولاتىنىن دالەلدەدى.
تاماق پەن تاتتىلەردەگى جاندىكتەر
ونىمدەردە جاندىكتەر بولاتىنى تۋرالى فەيكتەردىڭ شىعۋىنا ەۋروپالىق وداق ەلدەرىندە جاڭا نورمانىڭ قابىلدانۋى تۇرتكى بولدى. ارنايى وڭدەلگەن شەگىرتكە ۇنىن ماكارونعا، پيسساعا، كەيبىر وڭدەلگەن تاعامدارعا، تۇزدىقتارعا جانە ت.ب. قوسۋعا رۇقسات ەتىلگەن ەكەن. مۇنداي ۇن قوسىلعان ونىمدە ارنايى تاڭبالاۋ قولدانىلادى. ول اعزاعا ءقاۋىپسىز جانە اقۋىزعا باي. كونسپيرولوگتار ەندى شەگىرتكەلەردى تاماق ونەركاسىبىنىڭ بارلىق ونىمدەرىنە جاسىرىن تۇردە قوسادى دەپ مالىمدەدى. بۇل شىندىققا جاناسپايدى، ويتكەنى ءوندىرىستى ەۋروپالىق ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگى باسقارماسى قاتاڭ قاداعالايدى.
سونداي-اق، جاندىكتەردى تاتتىلەرگە قوسادى دەگەن قاۋەسەت تاراي باستادى. ەگەر تاعامنىڭ قۇرامىندا شەللاك پەن كارمين بولسا، بۇل وندا جاندىكتەر بار دەگەندى بىلدىرەدى ەكەن. كارميننىڭ قوڭىزدان الىناتىنى راس. بوياعىش زات جاساۋ ءۇشىن كارمين قىشقىلىن بىرنەشە سۇزگىدەن وتكىزەدى. شەللاكتى Kerriidae تۇقىمداسىنىڭ قۇرتتارى ءبولىپ شىعارادى. ءبىراق بۇل تاعامدىق ينگرەديەنتتەردىڭ ەكەۋى دە وڭدەۋدىڭ كوپتەگەن ساتىسىنان وتەدى، سوندىقتان ناتيجەسىندە ونىمدەردە جاندىكتەردىڭ قالدىقتارى بولمايدى.
جاساندى جۇمىرتقالار
جالعان جۇمىرتقالار تۋرالى العاش رەت 2013 جىلى ايتىلدى. بۇدان كەيىن ەڭ قورەكتىك تاعامداردىڭ ءبىرى تۋرالى جالعان اقپارات جويىلدى. بيىل جالعان جۇمىرتقالار تۋرالى جالعان جاڭالىقتار قايتا تارالا باستادى. «ماماندار» قابىقتاعى وسىندىلەر مەن كەدىر-بۇدىرلار تەك تابيعي ەمەس ونىمدە عانا بولادى دەپ مالىمدەدى. شىندىعىندا، جۇمىرتقا قابىعىنىڭ تەگىس بولماۋى كالسيي قالدىقتارى بولىپ تابىلادى. الاڭداۋعا نەگىز جوق. بۇل ءدام مەن ساپاعا اسەر ەتپەيدى. اقۋىزدىڭ سۋلى جانە سارىۋىزىنىڭ ءپىشىنسىز بولۋى دا قالىپتى جاعداي. جاساندى جۇمىرتقالار وندىرىلسە، ولار تابيعي جۇمىرتقالارعا قاراعاندا الدەقايدا قىمبات بولار ەدى.