Qazaqstan táýelsiz memleket bolǵan 30 jyl ishinde el sportshylary kóptegen tabystarǵa jetip, elimizde sport ǵımarattary boı kóterip, ulttyq sport túrleri qaıta jandandy dep habarlaıdy almaty-akshamy.kz Mádenıet jáne sport mınıstrliginiń Dene shynyqtyrý jáne sport komıtetiniń baspasóz hatshysy Raýhan Toǵymbaevaǵa silteme jasap..
Ulttyq sporttyń 25 túri qaıta jandandy
Dene shynyqtyrý jáne sport salasy jasy men áleýmettik mártebesine qaramastan qoǵamnyń birigýine, ulttyq qasıetimiz ben qundylyqtarymyzdy ulyqtap, ulttyq namysymyzdy oıatqan, álemge qazaqty erkin, rýhy bıik, namysy berik halyq retinde tanytýǵa múmkindik bergen alańdardyń birine aınaldy.
Táýelsizdiktiń arqasynda óshkenimiz janyp, eskimiz jańaryp, kónemiz jańǵyrdy. 25-ten astam ulttyq sport túri jandanyp damydy. «Qazaq kúresi», «Saıatshylyq», «Asyq atý» jáne «Toǵyzqumalaq» sekildi ulttyq sport túrleri IýNESKO-nyń materıaldyq emes mádenı murasynyń reprezentatıvtik tizimine engizildi.
Búginde respýblıkamyzda ulttyq sport túrlerinen 8 mamandandyrylǵan sport klýb, 13 mamandandyrylǵan sport mektebi jáne 45 ıpodrom jumys isteıdi. «Qazaqstan Barysy» respýblıkalyq týrnıri ulttyq sporttyq brendine aınaldy. Sondaı-aq, «Álem Barysy», «Jas Barys» syndy jarystardyń da mártebesi artýda. Búgingi kúni bilim berýdiń barlyq deńgeıindegi dene shynyqtyrý sabaqtarynda «qazaq kúresi», «toǵyzqumalaq», «asyq atý» sıaqty ulttyq sport túrlerin mindetti komponent retinde engizý qolǵa alynǵan.
Jalpy, táýelsizdik jyldarynda sport jáne dene shynyqtyrý salasyndaǵy memlekettik saıasattyń ózine tán ereksheligi buqaralyq sport pen joǵary jetistikter sportyn teńgerimdi tásildermen damytý bolǵan.
Bul rette sala zańnamasyn jetildirý sheńberinde 2014 jyly salany damytýdaǵy zamanǵa saı talaptarǵa sáıkes keletin «Dene shynyqtyrý jáne sport týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń zańy qabyldandy. Prezıdenttiń Jarlyqtarymen jáne Úkimettiń qaýlylarymen bekitilgen bes jyldyq kezeńderge arnalǵan 4 memlekettik baǵdarlama, 1 tujyrymdama bekitilip, iske asyryldy. Osy baǵdarlamalardy jáne alǵa qoıylǵan mindetterdi iske asyrýdyń nátıjesinde halyqty dene shynyqtyrý jáne sportpen qamtýdyń úlesi 31,6%-ǵa jetti.
Bul - el turǵyndarynyń 5,9 mıllıonǵa jýyǵy dene shynyqtyrý jáne sportpen aınalysatyndyǵyn kórsetedi.
«Árıne, munsha halyqty dene shynyqtyrýmen qamtý tıisti ınfraqurylymdy qajet etedi. Vedimistik statısıkalyq esepke sáıkes, 2020 jylǵy 1 qańtardaǵy jaǵdaı boıynsha respýblıkada 41 352 sport ǵımaraty qyzmet etedi (aýyldarda 23 693). Táýelsizdik jyldarynda elimizde 77 stadıon, 38 sport saraıy, 7,8 myńnan astam sport alańy men 2 myńnan astam sport zaly salyndy», - deıdi Raýhan Toǵymbaeva.
Qandaı sport ǵımarattary boı kóterdi?
Elimizde 7-shi Qysqy Azıa oıyndary men 28-shi Dúnıejúzilik qysqy Ýnıversıada sıaqty iri sporttyq jarystardyń ótkizilýine baılanysty álemdik standarttarǵa sáıkes keletin birqatar iri sport ǵımaraty («Saryarqa» respýblıkalyq velotregi, «Astana Arena», «Alataý» shańǵy jáne bıatlon stadıondarynyń kesheni, «Barys Arena», «Alaý», «Almaty arena», «Halyq arena» muz aıdyndary, «Suńqar» shańǵy tramplınderiniń halyqaralyq kesheni) sondaı-aq, alǵash ret Almatyda Olımpıada aýyldaryna uqsas 5000 oryndyq Atletıkalyq qalashyq salyndy.
2018 jylǵy 11 shildede Elbasynyń qatysýymen Aqmola oblysynyń Shýche qalasynda jańa «Býrabaı» halyqaralyq shańǵy bazasy ashyldy.
Nur-Sultan qalasynda 2019 jyly paıdalanýǵa berilgen Jekpe-jek saraıyna aty ańyzǵa aınalǵan qazaqstandyq balýan, Olımpıada chempıony Jaqsylyq Úshkempirovtiń aty berildi.
2020 jyldyń qarasha aıynda Nur-Sultan qalasynda «Qazaqstan» jeńil atletıkalyq sport kesheni paıdalanýǵa berildi. Buqaralyq sportty damytý arqyly deni saý óskeleń urpaqty tárbıeleý qoǵam úshin mańyzdy. Osy oraıda, Táýelsizdik jyldarynda elimizdiń bolashaǵy balalar men jastardy sportqa belsendi túrde tartý jumystary júrgizildi.
Búgingi tańda mektep oqýshylarynyń ishinde 1 938 598 bala dene shynyqtyrý jáne sportpen shuǵyldanady. Balalar men jasóspirimder sporty ınfraqurylymyn 477 balalar men jasóspirimder sport mektepteri, mamandandyrylǵan balalar men jasóspirimder sport mektepteri, sportta daryndy balalarǵa arnalǵan 17 mektep-ınternat quraıdy.
Qosymsha bilim berý mekemeleri qataryna 602 balalar men jasóspirimder klýby, 119 balalar men jasóspirimder dene daıarlyǵynyń klýbtary jumys istep keledi. Oqýshylar arasynda jyl saıyn elimizdiń ártúrli aımaqtarynan 100 myńnan astam oqýshy qatysatyn «Bylǵary dop», «Shubar dop», «Juldyzsha», «Altyn shaıba» jáne «Jas Barys» spartakıadalary ótkizilip keledi.
Táýelsizdik jyldary joǵary oqý oryndarynda 113 sport klýby men 2 myńǵa jýyq sport seksıalary ashyldy, onda 177 myń 263 stýdent sportpen shuǵyldanady. Sondaı-aq, Ulttyq stýdentter lıgasy belsendi damyp, jolǵa qoıyldy.
Múmkindigi shekteýli jandardyń máselesi nazardan tys qalǵan joq
Táýelsizdik jyldary Qazaqstanda «Qazaqstan Respýblıkasynyń jazǵy Spartakıadasy», «Qazaqstan Respýblıkasynyń qysqy Spartakıadasy», «qysqy Jastar oıyndary», «jazǵy Jastar oıyndary»; «Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń júldesi úshin 17 sport túrinen halyqtyq sport oıyndary», «Múgedekter arasyndaǵy Spartakıada», «Aq bıdaı» respýblıkalyq aýyldyq sport oıyndary», «mektep jáne kolej oqýshylarynyń jazǵy jáne qysqy respýblıkalyq Spartakıadasy» syndy respýblıkalyq keshendi is-sharalar ótkizý isi qaıta jandandy.
Dene shynyqtyrý jáne sportpen shuǵyldanýǵa tartylǵan múmkindigi shekteýli adamdar sanynyń ósý serpini saqtaldy. Búgingi tańda olardyń sany 34 114 adamdy quraıdy. Respýblıkada múmkindigi shekteýli tulǵalarǵa arnalǵan 13 sport klýby jáne 3 mektep jumys isteıdi.Jyl saıyn 5 myńnan astam múmkindigi shekteýli sportshynyń qatysýymen ártúrli sanattaǵy tulǵalar úshin 40-tan astam halyqaralyq jáne respýblıkalyq chempıonattar men týrnırler ótkiziledi.
Sport túrlerinen spartakıadalardy, túrli týrnırlerdi, «Tuńǵysh Prezıdent – Elbasynyń testilerin» tapsyrý aılyqtaryn, otbasylar arasyndaǵy sporttyq jarystardy, jappaı júgirý men ózge de is-sharalardy ótkizý dástúrge aınaldy. Mundaı is-sharalarǵa jyl saıyn 2 mln-nan astam adam qatysady.