Qasıetti Ramazan aıynda asqazanyńyzǵa kúsh túsirmeıtin, densaýlyqqa paıdaly tamaqtardy ishken durys. Ózderińiz biletindeı, orazada musylmandardyń as ishý rejımi ózgeredi. Ashtyqty sezinbeı, álsiremeý úshin sáresin jibermeı, mindetti túrde tamaqtanǵan abzal.
«Sáresini ishińder! Rasynda sáresinde bereke bar» deıdi ıslam ǵulamalary. Osy rette kúni boıy aǵzańyzǵa kúsh beretin taǵamdar jaıly aıtsaq deımiz.
Jalpy, adam balasy oraza ustaýdy bastaǵan kezde, aınalasy 1 aptanyń ishinde aǵzada glúkozanyń bólinýi ózgere bastaıdy eken. Munyń áserinen adamnyń basy aınalyp, álsireýi ábden múmkin. Biraq aınalasy 4-5 kúnde organızm beıimdelip, keshki saǵat 19.00-20.00-de as ishýge úırene bastaıdy. As-mázirińizde mindetti túrde aqýyzdarǵa baı taǵamdar bolǵany durys.
Mysaly, et, burshaq, jańǵaq, botqa, kómirsýlar bolǵany abzal. Mamandardyń pikirinshe, kúrdeli kómirsýlardy kóbirek tutyný kerek. Iaǵnı botqanyń barlyq túri, kókónister men jemis-jıdekter jatady. Sondaı-aq, qoldyń maıyn, suıyq maı, záıtún maılaryn da qoldanǵan jón. Osylaısha ishektiń jumysyn jaqsartýǵa da kúsh salasyz. Sáreside maılar men aqýyzdarǵa kóńil bólińiz. Mysaly, shujyq, jylqynyń eti, jumyrtqa, qoldyń sary maıy qosylǵan botqany ishseńiz, kúni boıy toq júresiz. Aýyzashar kezinde toıyp tamaqtanbaýǵa tyrysý kerek. Asqazanyńyzǵa jeńil bolý úshin aldymen sý men qurmadan dám tatyńyz, 15 mınýt tamaqtanyńyz. Az-azdan jegen asyńyz boıyńyzǵa sińimdirek bolmaq. Aýyz ashqannan keıin barynsha jıi ári kóbirek sý ishý kerek.
Durys tamaqtaný arqyly ımýnıtetti kúsheıte alamyz. Oraza aıaqtalǵan soń kúnine 5-6 ret az-azdan tamaqtaný kerek. Sondaı-aq, fast-fýd taǵamdaryn azaıtyńyz. Taǵamdy qorytamyn degen nıetpen kómirsý, gazdalǵan sýsyndy ishpeńiz. Sebebi, endi ǵana kúndelikti tamaqqa úırenip kele jatqan asqazanǵa aýyrlyq túsirýi múmkin. Kıno kórgende, áńgime arasynda kırıeshkı, chıpsı, tátti taǵamdardan ózińizdi shekteńiz. Onyń ornyna keptirilgen jemister, qytyrlaq nandar jeńiz. Kóktem – adam aǵzasynyń álsirep, dárýmen tapshylyǵynyń paıda bolatyn shaǵy. Bıyl jyldyń bul mezgili qasıetti Ramazan aıymen tuspa-tus keldi. Sol sebepten durys tamaqtaný arqyly densaýlyǵyńyzdy saqtańyz.
Aýyzasharǵa arnalǵan taǵamdar:
- talqan, tary;
- kúrishten jasalǵan jeńil taǵam;
- qaraqumyq, qurma;
- suly jarmasy;
- tabıǵı shyryndar: mors, karkade, kompot;
- kókónister;
- keptirilgen kókónister;
- jalbyz shaıy, kók shaı;
- sút ónimderi;
- et, qus eti, balyq.
Maman keńesi
Saltanat BOLATBEKQYZY, kásibı dıetolog:
Sýdy kóbirek ishińiz
Ár adamnyń ishki qory bar. Bul – búırek, baýyr men asqazan maılary. Al ishtegi maı 80% sýdan turady. Sý ishpegendikten, orazanyń alǵashqy kúnderi organızm qınalýy múmkin. Biraq ary qaraı aǵza muny túsinedi de, kúndiz sý mólsherin ishki qordan alady. Osylaısha aǵzada ózdiginen tazalaný prosesi júredi. Keı adam osy sátte aryqtaıdy. Al durys tamaqtanbaǵandar, kerisinshe, tolady.
Eń aldymen, aýyz ashqan soń, aǵzadaǵy sý mólsherin qalypqa keltirýdi oılańyz. Aýyzasharda bólme temperatýrasymen 0,5-1 l arasynda sý ishý kerek. Bul alǵashqy 20 mınýtta bolǵany jón. Sýdy birden ishýge bolmaıdy. Asyqpaı, jaımen ishińiz. Sý nelikten bólme temperatýrasynda bolýy kerek? Sebebi, salqyn sý ishetin bolsaq, ol asqazanda turyp qalady da, ishekke qaraı ótpeıdi. Iaǵnı sýdy dene temperatýrasymen birdeı bolǵansha kúresip, asqazanda ustaıdy. Al biz aýyz ashqan soń ishken tamaǵymyz sýmen aralasady da, qoımaljyń formaǵa enip, tamaq durys qorytylmaıdy. Osylaısha orazada aǵza tazalanýdyń ornyna, tamaq toksınge aınalyp, asqazanda jınalady.
Munyń arty ımýnıtettiń túsýine ákeledi. Asqazan-ishek joldarynyń jumysy buzylady. İsh qatady, salmaq qosasyz. Mine, osynyń bári sýdy durys ishpegenniń áseri. Este saqtańyz, sáresine deıin taǵy 1 lıtr sý ishý kerek. Osylaısha kúnine 2 lıtr sý ishý normasyn oryndaımyz.