Memleket basshysy jıyn qatysýshylaryna iltıpat bildire otyryp, dıplomatıalyq korpýspen kezdesý ekijaqty jáne kópjaqty yntymaqtastyqty nyǵaıtýǵa baǵyttalǵan ıgi dástúr ekenin atap ótti.
Prezıdent Qazaqstanda tirkelgen dıplomatıalyq mısıalar jáne halyqaralyq uıymdardyń basshylaryna elimizde túrli salada aýqymdy reformalar júrgizilip jatqanyn aıtty. Sondaı-aq adam quqyqtaryn qorǵaý máselelerine, sonyń ishinde ólim jazasyn joıýǵa, konstıtýsıalyq túzetýlerdi qabyldaýǵa, Adam quqyqtary jónindegi ýákildiń róli men mártebesin arttyrýǵa erekshe nazar aýdardy.
– Óz saıasatymyzda «biz ártúrlimiz, biraq teńbiz» degen postýlatty berik ustanamyz. Sondyqtan azamattyq qoǵamnyń rólin arttyrýǵa, túrli qoǵamdyq kúshterdi biriktirýge, «halyq únine qulaq asatyn memleket» qaǵıdatyn iske asyrýǵa mańyzdy is-sharalar qabyldanyp jatyr, – dedi Memleket basshysy.
Sonymen qatar Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstannyń demokratıalandyrý jáne keshendi qoǵamdyq-saıası ózgerister baǵyty ózgermeıtinin atap ótti.
– Jańa model bıliktiń turaqty rotasıasyn jáne Qazaqstannyń qazirgi memlekettiligin odan ári demokratıalyq turǵyda damýyn qamtamasyz etedi. Birneshe aptadan keıin ótetin kezekten tys Prezıdent saılaýynda osy ózgerister eskeriledi. Bul saılaý Qazaqstanda jańa saıası dástúrdi qalyptastyrady, jańa saıası dáýirge jol ashady. Bizdiń basty maqsatymyz – árbir azamat óz áleýetin iske asyrýy úshin teń jaǵdaı men múmkindik jasalatyn Ádiletti Qazaqstandy qurý. Ádilettilik ıdeıasy budan bylaı halyqtyń ál-aýqatyn arttyrýǵa, azamattardyń qajettilikteri men suranystaryna jedel nazar aýdarýǵa baǵyttalǵan Qazaqstannyń barlyq memlekettik saıasatynyń ózegi bolady. Men jáne meniń Ákimshiligim Prezıdent saılaýyn ashyq jáne ádil ótkizý úshin barlyq jaǵdaıdy jasaımyz.
Memleket basshysy Qazaqstannyń qabyldaǵan jańa ekonomıkalyq baǵyty shynaıy erkin naryqtyq ekonomıka qurýǵa baǵyttalǵanyn erekshe atap ótti.
– Ekonomıkany monopolıadan aryltý – bizdiń ulttyq basymdyǵymyz. Biz durys joldamyz. Jetekshi halyqaralyq qarjy agenttikteri Qazaqstannyń ekonomıkalyq ósimdi yntalandyrý jónindegi kúsh-jigerin oń baǵalady jáne Qazaqstannyń egemen reıtıńin «turaqty» boljammen rastady. Biz ashyq ekonomıka qaǵıdatyna berik bolyp qala beremiz. Álemniń 180 elimen saýda jasaımyz. Búkil álemdegi ekonomıkalyq qıyndyqtarǵa qaramastan, bizdiń shıkizattyq emes ónim eksporty shamamen 40 paıyzǵa ósti. Biz aldaǵy ýaqytta da ınvestısıa tartý boıynsha Ortalyq Azıadaǵy kóshbasshylyq pozısıamyzdy nyǵaıta beremiz, – dedi Prezıdent.
Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstannyń óńirlik jáne jahandyq azyq-túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etýge qosqan úlesine arnaıy toqtaldy. Sonymen qatar saýda-ekonomıkalyq yntymaqtastyq perspektıvalaryna nazar aýdaryp, elimizdiń agrarlyq, óndiristik sektor, energetıka , «jasyl» qarjy salalaryndaǵy áleýeti zor ekenin atap ótti.
– Biz jyl saıyn 5 mıllıon tonnadan astam bıdaı men 1,5 mıllıon tonna un eksporttaımyz. Álemniń eń iri on astyq eksporttaýshy elder qataryna kiremiz. Qazaqstan – zyǵyr tuqymyn iri óndirýshilerdiń jáne maıly daqyl eksporttaýshylardyń biri. Sonymen qatar bizdi sheteldik azyq-túlik ımportynyń joǵary deńgeıi alańdatady. Bul ınflásıanyń ósýine alyp keledi. Sarapshylar Qazaqstandaǵy ınflásıaǵa syrtqy faktorlar yqpal etetinin aıtyp otyr, – dedi Memleket basshysy.
Qasym-Jomart Toqaev kólik-logıstıka salasynyń Qazaqstan ekonomıkasyndaǵy erekshe rólin atap ótti. Onyń aıtýynsha, bul sala óńirlerdiń ózara is-áreketin jandandyrýda mańyzdy ról atqarady.
– Qazirgi ýaqytta Qytaı – Eýropa dálizi boıynsha qurlyqtaǵy tranzıttik tasymaldyń 80 paıyzdan astamy bizdiń elimiz arqyly kedergisiz ótedi. Dúnıejúzilik banktiń málimeti boıynsha, kólik-tranzıt áleýetiniń damýy Ortalyq Azıa elderiniń tutas JİÓ-n 15 paıyzǵa ósýine yqpal etýi múmkin. Qazaqstan qazirdiń ózinde «Bir beldeý – bir jol» bastamasyn júzege asyrýda mańyzdy ról atqarady. Budan bólek, «Orta dáliz» dep atalatyn Transkaspıı halyqaralyq kólik baǵytynyń mańyzy artyp keledi. Biz energetıka men azyq-túlik jetkizý isin ártaraptandyrýda jáne qaýipsizdigin qamtamasyz etýde mańyzdy sanalatyn osy baǵytty damytý úshin birlesip jumys isteýimiz kerek., - dedi Memleket basshysy.
Prezıdent sheteldik mısıa basshylaryn 70 mıllıard dollar kóleminde aktıvi bar álemniń otyz iri táýelsiz qorynyń qataryna kiretin «Samuryq-Qazyna» qorymen ózara belsendi is-áreket jasaýǵa shaqyrdy.
– Qazirgi ýaqytta Qor ashyqtyq pen tıimdilikti arttyrý úshin keshendi túrde transformasıalanyp jatyr. Osy rette Qordyń portfeldik kompanıalaryn jekeshelendirý – negizgi bastamalardyń biri. Ulttyq munaı kompanıasy, áýekompanıasy jáne temirjol kompanıasy sıaqty Qordyń iri aktıvteri jaqyn ýaqytta ashyq kompanıalarǵa aınalady. Munaı salasyndaǵy jetekshi «QazMunaıGaz» kompanıasy bıyl kúzde Qazaqstanda IPO ótkizedi, – dedi Prezıdent.
Memleket basshysy aımaqtyq kún tártibindegi máselelerge de toqtaldy. Sondaı-aq álemdegi buryn-sońdy bolmaǵan turaqsyzdyq jaǵdaıynda Qazaqstan teńgerimdi, kópjaqty jáne konstrýktıvti syrtqy saıasat ustanatynyn aıtty.
– Qazaqstan beıbitshilik, yntymaqtastyq jáne senim qundylyqtaryn berik ustanady. Biz BUU-nyń Jarǵysy men halyqaralyq quqyqqa negizdelgen memleketterdiń teńdigi, egemendigi jáne terıtorıalyq tutastyǵy qaǵıdattaryn qoldaımyz, – dedi Prezıdent.
Qasym-Jomart Toqaev búginde Qazaqstan men Ortalyq Azıa aımaǵy barlyq múddeli memlekettermen jáne uıymdarmen ózara tıimdi yntymaqtastyq ornatýǵa ashyq ári daıyn ekenin atap ótti.
– Ortalyq Azıanyń aımaqtyq jáne jahandyq deńgeıdegi mańyzynyń artýyna baılanysty C5+ formaty seriktesterimizben aradaǵy yntymaqtastyqty keńeıtý úshin jańa múmkindikterge jol ashady. Qazir C5+ formaty kóptegen eldermen jáne óńirlik odaqtarmen, sonyń ishinde AQSH, Japonıa, Ońtústik Koreıa jáne keıingi ýaqytta Qytaı, Úndistan, Reseı, Eýropalyq Odaqpen belsendi yntymaqtastyq ornatty. Ortalyq Azıa ekonomıkasyndaǵy jetekshi el retinde Qazaqstan óńirlik jáne jahandyq damýǵa, sondaı-aq qurlyqtar, mádenıetter men ulttar arasyn jaqyndatýǵa óz úlesin qosa beredi. Osyǵan oraı biz álemdik qaýymdastyqtyń barlyq múshesimen, sonyń ishinde ASEAN, Taıaý Shyǵys, Afrıka jáne Amerıkamen belsendi seriktestigimizdi jalǵastyramyz, – dedi Memleket basshysy.
Budan bólek, Prezıdent BUU, AÓSSHK, TMD, SHYU, TMU jáne basqa da halyqaralyq jáne óńirlik uıymdarmen yntymaqtastyqqa múddeli ekenin rastady.
Sonymen qatar Qasym-Jomart Toqaev BUU-men tyǵyz yntymaqtastyqta Qazaqstan Iadrolyq qarýdy taratpaý týraly sharttyń negizgi qaǵıdattaryn saqtaýdy qoldaıtynyn atap ótti.
– Iadrolyq qarýdy qoldaný týraly qaýipti málimdemelerdiń artqany baıqalady. Atom energıasy adamzattyń orasan zor jetistigi ekenin este ustaǵan jón. Ony joıqyn qarý retinde emes, halyqtarymyzdyń tek beıbit ómiri úshin paıdalaný kerek, – dedi Prezıdent.
Sondaı-aq dıplomatıa halyqaralyq qatynastardy basqarýdyń, qaýip-qaterlerdi azaıtýdyń jáne qaýipsizdik pen ál-aýqatty nyǵaıtýdyń birden-bir quraly bolyp qala beretinin aıtty.
– Biz sizderdiń elderińizben jáne uıymdaryńyzben Qazaqstan arasyndaǵy dostyq jáne ózara tıimdi baılanystaryn turaqty nyǵaıtýǵa umtylýymyz kerek. Osy rette kásibı kómekterińiz ben birlesken kúsh-jigerimiz mańyzdy. Sizderdiń barlyq konstrýktıvti bastamalaryńyzǵa meniń Ákimshiligim men Qazaqstan Úkimeti tarapynan laıyqty jaýap berilip, qoldaý kórsetiletinine senimdi bolyńyzdar. Sizder ókildik etetin memleketter men úkimetterdiń basshylarymen aradaǵy konstrýktıvti dıalog pen seriktestikti jalǵastyrýǵa nıettimin, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Kezdesý sońynda dıplomatıalyq korpýstyń dýaıeni – Palestına Memleketiniń Qazaqstandaǵy Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi Mýntaser Ábý Zeıd sóz sóıledi.