Saraptama
9 shildede Ózbekstanda kezekten tys Prezıdent saılaýy ótedi. Eldiń ortalyq saılaý komısıasy 4 úmitkerdi tirkegen. 7 maýsymnan saılaýaldy nasıhat bolyp jatyr.
Úmitkerlerdi 4 saıası partıa usyndy. Qazirgi Prezıdent Shavkat Mırzıeev Lıberal-demokratıalyq partıa atynan saıası báıgege túsýde. «Adolat» sosıal-demokratıalyq partıa Robahon Mahmýdovany usyndy. Ol úmitkerlerdiń ishinde jalǵyz názik jandy. Kelesi úmitker Ýlýgbek Inoıatovty Halyqtyq-demokratıalyq partıa usyndy. Saılaýdan ekologıa salasy da tys qalmady. Sońǵy úmitker Abdýshýkýr Hamzaevti Ekologıa partıasynan baq synap kóredi. Bastapqyda 5 partıa tirkelgen. Biraq «Mıllıı tıklanısh» Shavkat Mırzıeevti qoldap úmitkerin usynbady.
Eldi basqarýǵa úmitkerlerdiń aldaǵy 7 jylǵa strategıasy bolýy tıis. Ol strategıa saılaýaldy baǵdarlamalarynda kórinis tabady. Endeshe, úmitkerlerdiń baǵdarlamalaryna saraptama jasap kórelik.
Ózbekstanda bılik tranzıti aıaqtaldy
2017-2022 jyldary eldegi saıası ınstıtýttar transformasıalandy. Bılik tranzıti beıbit jolmen júzege asty. Osy ýaqyt ishinde memlekettik-ákimshilik basqarý júıesine birshama ózgeris jasaldy. Bir-biriniń isin qaıtalaıtyn 110 tıimdi emes qurylymdar joıyldy. Jańa zaman talaptaryna saı 10 mınıstrlik pen vedomstva quryldy.
Sondaı-aq, elde parlamenttiń rólin arttyrýda kólemdi jumystar atqaryldy. Úkimet saǵaty ınstıtýty engizildi. Onda mınıstrler halyq qalaýlylaryna esep beretin boldy. Al 2019 jyldan bastap Úkimet jylyna 4 ret Olıı Majlıste esep bere bastady. Endi jańa ıdeologıalyq baǵdardy tańdaý qajet boldy.
Shavkat Mırzıeev 2021 jyldan beri óz sózderinde «Jańa Ózbekstan» sózin qoldana bastady. Sóıtip, 2022 jyly «Jańa Ózbekstan» damý strategıasyn bekitti. Ol 2026 jylǵa deıingi memlekettik strategıany qamtydy. Osylaısha, jańa memlekettik ıdeologıa qabyldandy.
Alaıda, saıası reformalar munymen toqtamady. Bıyl el konstıtýsıasyna birshama ózgeris engizildi. Bul ózgerister búkilhalyqtyq referendýmda qabyldandy. Prezıdenttiń ókilettik merzimi 5 jyldan 7 jylǵa uzardy.
Shavkat Mırzıeev sý máselesin sheshýge bel býdy
Shavkat Mırzıeev negizgi úmitker ekeni sózsiz. Sebebi ózi básekege túsken sońǵy eki saılaýda aıqyn basymdyqpen jeńiske jetti. 2016 jylǵy 4 jeltoqsanda saılaýǵa qatysýshylardyń 88%-dan astamy ony qoldady. Al 2021 jylǵy saılaýda 80%-dan astam daýys jınady.
Qazirgi memleket basshysy saılaýaldy baǵdarlamasynda 5 strategıalyq baǵyt usynýda. Baǵdarlamanyń negizgi baǵyty áleýmettik sala. Shavkat Mırzıeev bilim berý, densaýlyq saqtaý, áleýmettik qoldaý men kedeılikti joıýǵa basa nazar aýdarýda.
Boljam boıynsha 2030 jylǵa qaraı halyqtyń sany 40 mln-ǵa jetedi. Osy baǵytta Shavkat Mırzıeev óz baǵdarlamasynda kólemdi jumystar atqarylýyna ýáde etýde. Aldaǵy maqsat – jańa mektepter men balabaqshalar, emhanalar salý.
Ekonomıkalyq sala da nazardan qalmaǵan. Aldaǵy jospar aýqymdy. 2030 jylǵa deıin jalpy ishki ónimdi eki ese kóbeıtý qajet. Jospar boıynsha eldiń bir jyldyq tabysy 160 mlrd AQSH dollardy quraýy tıis. Al jan basyna bólgende búgingi 2000 dollar 4000 dollarǵa ulǵaıýy kerek.
Degenmen baǵdarlamanyń biz kóńil bóletin tusy bular emes. Aldaǵy ýaqytta kórshimiz sý máselesin sheshýge myqtap kirispekshi. Eger qazirgi Prezıdent aldaǵy saılaýda jeńiske jetetin bolsa, syrtqy saıasatta osy máselege asa mán beredi. Sebebi baǵdarlamada Ortalyq Azıa aımaǵy syrtqy saıasattyń negizgi baǵyty retinde atalǵan.
Ózge úmitkerler de qalys qalmaýda
Ýlýgbek Inoıatov áleýmettik saladan shyqqan maman. Óz baǵdarlamasynda da osy salaǵa asa mán bergen. Halyqty jumyspen qamtý, kedeılikpen kúres, kómekke muqtaj jandarǵa áleýmettik kómek kórsetý, baspanamen qamtamasyz etý sekildi máseleler basty nazarǵa alynǵan. Sonymen qatar, úmitker bilim berý men densaýlyq saqtaý salasyn qolǵa alamyn dep ýáde berýde.
Kelesi úmitker Abdýshýkýr Hamzaev ekologıalyq máselelerdi kótergen. Ol baǵdarlamada Aral qasiretine basa nazar aýdarǵan. Aral sýynyń tartylýyn sol aımaqqa jasyl jelkenderdi egý arqyly sheshýdi usynyp otyr. Sondyq-aq, ol energetıkalyq qaýipsizdik, sý men jerdi qorǵaý sekildi máselelerdi sheshýge ýáde berip otyr.
Bıylǵy saılaýda genderlik balans ta saqtalýda. Robahon Mahmýdova áleýmettik salamen birge elde zańnyń ústemdigin ornatý, jemqorlyqpen kúres máselelerin kóterýde. Ózge úmitkerlerden ereksheligi, jergilikti ózin-ózi basqarýǵa kóńil bólgen. Osy baǵytta jergilikti atqarýshy organdardyń ústinen baqylaýdy kúsheıtýdi usynady.
Sonymen qatar, Robahon Mahmýdova azamattyq qoǵamnyń damýy qajet deıdi. Ol úshin úkimettik emes uıymdar, saıası partıalar men BAQ ınstıtýttarynyń qoǵamdaǵy rólin arttamyn dep ýáde etýde.