Qazaqstanda "cancel" mádenıetine ushyraǵan shoý-bıznes ókilderi kimder? "Kánsel mádenıeti" degenimiz ne? Ol elimizde qashannan qalaı paıda boldy? Aqshamnews.kz tilshisi sholý jasady.
"Kánsel mádenıeti" degen ne?
"Kánsel mádenıeti" (aǵylsh. cancel culture) - qoǵam belgili bir adamnyń áreketi, sózi nemese kózqarasy burys dep tapqanda, ony kópshilik aldynda synǵa alyp, boıkot jasaý, aqparattyq alańnan "joıýǵa" tyrysý qubylysy.
Iaǵnı adam belgili bir "qateligi úshin" kópshiliktiń ashýyna ushyrap, onyń sózine shekteý qoıylady, jobalardan shettetiledi, áleýmettik jelide synǵa ushyraıdy, jarnamalyq kelisimderi toqtaıdy, repýtasıasy qulaıdy.
"Kánselge" ushyraǵan qazaqstandyqtar
TMD elderi arasynda tanymal ánshi Jah Khalib (shyn esimi - Bahtıar Mamedov - esk.) kánselge ushyraǵan Qazaqstandyq ónerpazdardyń qatarynda. 2022 jyly ol otandyq podkasttardyń birinde zorlanǵan qyzdardy kinálap, "qyzdar durys emes ýaqytta, durys emes kıimde, durys emes jerde júrgeni úshin zorlanady" dep pikir bildirip, heıttiń astynda qalǵan bolatyn
Bul sózder áleýmettik jelide qyzý talqylanyp, kóptegen qoldanýshynyń shamyna tıdi. Solaısha jelide "Jah Khalib-tyń ánderin pleılıstten joı" degen aksıalar bastaldy. Kópshilik onyń konsertterine barmaı, jelidegi paraqshasyna jappaı shaǵym tastaǵan edi.
Keıin otandyq ártister, medıa ókilderi Jah Khalib-pen birge jumys istegeni úshin ókinetinin aıtyp, birneshe kompanıa seriktes bolýdan bas tartty. 3 jyl ótse de qazaqstandyqtar ártistiń bul suhbatyn áli de umytpaǵan. Osy aralyqta ol birneshe márte konsert ótkizýge bekingenimen jurtshylyq onyń ónerine burynǵydaı tartylysy joq ekenin dáleldep jatyr. Máselen onyń Almatyda ótetin konserti ekinshi ret ýaqytyn jyljytsa da, áli ótpeı jatyr.
Jurtqa qansha jaqpaı jatsa da, ol áli birde-bir ret osy jaǵdaıǵa qatysty pikir bildirmedi.
Shárip Seriktiń mansabynyń kúıreýi
Qazaqstandyq tanymal akter Shárip Serik te "kánselge" ushyrap, mansabyn aıaq asty etti. Onyń abyroıynyń tógilýine zorlyq-zombylyq áreketteri áser etti. Bıyl sáýirde Álıa jelide Sháriptiń ony lıftiden súırep shyǵaryp jatqan vıdeosyn jarıalap, qol kótergenin jáne birneshe ýaqyt boıy qorlyq kórsetkenin jazyp, jazba jarıalan edi.
Bul vıdeodan soń otandyq kınokompanıa akter Shárip Serikti "qara tizimge" engizip, barlyq kelisimshartty toqtatty.
"Keıingi oqıǵalarǵa baılanysty Sálem Entertainment ujymy Shárip Serikti "qara tizimge" engizip, onymen kez kelgen yntymaqtastyqty tolyǵymen toqtatty" dep jazdy kompanıa.
Kompanıanyń bul sheshimi akterdiń qatysýymen josparlanǵan jobalardyń toqtatylýyna jáne jobalardan shettetilýine ákeldi. Tipti jaryqqa shyqqaly otyrǵan "Patrúl" fılmindegi akterdiń túsken sahnalary qıylyp tastaldy. Sonymen qatar Topcars kompanıasy da aktermen seriktestigin buzǵanyn jarıalady. Keıin Shárip Serik óziniń paraqshasynda kinásin moıyndap vıdeoúndeý jarıalady jáne sot sheshimimen bes táýlikke qamaýǵa alyndy.
Jaqsygen nege "Jamangenge" aınaldy?
Al qazir qazaqstandyqtar áleýmettik jelide tanymal ázilkesh Tursynbek Qabatov pen akter Nursultan Jaqsygenniń áreketin talqyǵa salyp, "kánsildeý" keregin aıtyp jatyr.
Akter Nursultan Jaqsygenniń burynǵy áıeli Farıza Almazqyzy jelide jazba jarıalady. Onda ol Jaqsygenniń balalaryna alıment tólemeıtinin, únemi til tıgizetinin, maza bermeıtinin, qorlyq sózder jazatynyn aıtqan. Onyń jazǵan habarlamalaryn jarıalap, akterge boıkot jarıalaýǵa shaqyrdy.
Kópshiliktiń shamyna tıgen akterdiń áreketi jelide lezde tarap, Tredste de, basqa qosymshalarda da heıtke kómildi.
"Eldiń bárin kúldirip, óz otbasyn jylatyp júrgen Qabatov"
Tursynbek Qabatov ta "kánsilge" kóngenderdiń tiziminen bir-aq shyqty. Onyń burynǵy áıeli Móldir Muqan birneshe kún buryn suhbat berip, onda ol ártistiń birneshe jyl boıy kózine shóp salǵanyn jaıyp saldy. Móldirdiń áńgimesinen keıin kópshilikke Qabatov jaqpaı qaldy.
Suhbatta Móldir Muqan 14 jyl boıy Tursynbektiń "erkeligine" úndemeginin, aqyr sońy otbasy ajyrasyp tynǵandaryn aıtty. 5 balasy men aq adal jaryn basqa áıelge aıyrbastap ketken Qabatov áleýmettik jelide synǵa ushyrap jatyr. Ásirese Treds jurty onyń konsertine barmaýdy úgittep, onyń áreketin aıyptap jatyr.
