Internet – bilim men damýdyń úlken múmkindigi, biraq balalar úshin qaýipti tustary da bar. Sońǵy jyldary áleýmettik jeliler men messendjerlerde balalardyń psıhıkalyq jáne fızıkalyq densaýlyǵyna qater tóndiretin oıyndar kóbeıdi.
Aqshamnews.kz tilshisi jelidegi qaýipti oıyndardy toptap kórdi.
1. «Kók kıt» (Blue Whale Challenge)
Sıpattamasy: Bul qaýipti oıyn qatysýshylardan 50 kún ishinde kún saıyn bir tapsyrmany oryndaýdy talap etedi. Tapsyrmalar birinshi kúnderi jeńil bolyp kóringenimen, sońǵy tapsyrmalar ózin-ózi zaqymdaý jáne óz-ózine qol jumsaý sıaqty qaýipti áreketterge jeteleıdi.
Qateri: Psıhologıalyq qysym, kıberbýllıng, sýısıdke ıtermeleý.
2. «Momo» (Momo Challenge)
Sıpattamasy: Qaýipti oıyn retinde kórsetiletin bul chelendjde qatysýshylarǵa qorqynyshty beıneler men daýystar jiberiledi. «Momo» oıynshylaryna jaman tapsyrmalar berilip, ony oryndaýǵa májbúrleıdi, al oryndamasa, olardyń otbasyna nemese ózderine zıan keltiriledi degen qorqytý hattary keledi.
Qateri: Balany úreılendirý, sýısıdtik áreketterge ıtermeleý.
3. «Balkondan sekirý» (Jump off the Balcony Challenge)
Sıpattamasy: Bul chelendjde qatysýshylar bıikten sekirýge nemese terezeden sekirýge shaqyrylady, bul qaýipti áreket qaıǵyly jaǵdaıǵa ákelýi múmkin.
Qateri: Fızıkalyq jaraqat alý nemese ólim qaýpi.
4. «24 saǵattyq joǵalý» (24-Hour Missing Challenge)
Sıpattamasy: Bul chelendj balalardy 24 saǵat boıy úıden ketip, jasyrynyp júrýge shaqyrady. Oıynnyń maqsaty – olardyń joǵalǵanyn ata-analar nemese dostar baıqaýy kerek.
Qateri: Balalardyń joǵalýy, fızıkalyq jáne psıhologıalyq jaraqat alý.
5. «Qurǵaq tunshyqtyrý» (The Choking Game)
Sıpattamasy: Oıyn balalardy tunshyqtyrý arqyly ózin-ózi álsiretý nemese esinen taný kúıine jetkizýge ıtermeleıdi. Mundaı oıyndar aýyr jaraqattarǵa nemese ólimge ákelýi múmkin.
Qateri: Tynys alý joldarynyń zaqymdanýy, mıǵa otteginiń jetispeýshiligi, ólim.
6. «Faıer-chellendj» (Fire Challenge)
Sıpattamasy: Balalar ózderiniń denesiniń bólikterine ot tıgizip, keıin ony óshirýge tyrysady. Mundaı áreketter aýyr kúıikter men jaraqattarǵa ákeledi.
Qateri: Deneniń kúıip qalýy, aýrýhanaǵa túsý nemese qaıtys bolý qaýpi.
7. «Tunshyqtyrý synaǵy» (Pass-out Challenge)
Sıpattamasy: Bul oıyn balalardy esinen tanǵansha tynysyn toqtatýǵa shaqyrady. Munyń saldary – mıǵa otteginiń jetpeýi, bul komaǵa nemese ólimge ákelýi múmkin.
Qateri: Tynys alý joldarynyń zaqymdanýy, ólim.
8. «Qorqynyshty beıneler» jáne «sumdyq oıyndar»
Sıpattamasy: Internettegi keıbir qaýipti beınejazbalar men oıyndar balalardy ózderine nemese basqa adamdarǵa zıan keltirýge shaqyrady. Bul oıyndar balalardy úreılendirip, psıhologıalyq jaraqat týdyrýy múmkin.
Qateri: Túngi qorqynysh, uıqysyzdyq, psıhologıalyq jaraqattar.
9. «Eden – lava» (Floor is Lava Challenge)
Sıpattamasy: Bul chelendjde balalardy kenetten jerge tıgizbeýge shaqyrady, ıaǵnı olar bıik jerlerge sekirýi kerek. Keıde olar qaýipti jerlerde oınaıdy, mysaly, kópirlerde, terezelerde.
Qateri: Qulap jaraqat alý nemese ólimge ákelýi múmkin.
10. «Tuz jáne muz» (Salt and Ice Challenge)
Mundaı oıyndardyń qaýpinen saqtaý úshin ata-analarǵa keńester:
• Balamen ashyq sóılesip, qaýipti oıyndardyń zıanyn túsindirińiz.
• Internet ýaqytyn shektep, ata-analyq baqylaý quraldaryn ornatyńyz (Family Link, Screen Time).
• Balanyń áleýmettik jelidegi dostary men jazylýshylaryna nazar aýdaryńyz.
• Minez-qulqyndaǵy ózgeristerdi baqylańyz: uıqysyzdyq, tuıyqtalý, túsiniksiz jaraqattar.
• Internetten tys qyzyqty orta qalyptastyryńyz – sport, óner, kitap oqý.
Qaıda habarlasýǵa bolady?
• 111 – balalarǵa arnalǵan tegin táýlik boıy jumys isteıtin senim telefony.
• Mektep psıhology men pedagogıkalyq qoldaý ortalyqtary.
• Quqyq qorǵaý organdary jáne aımaqtyq bala quqyqtary jónindegi ýákilder.
Qazaqstan Respýblıkasy Oqý-aǵartý mınıstrliginiń Balalardyń quqyqtaryn qorǵaý komıteti ata-analardy qyraǵy bolýǵa jáne balalardyń ınternettegi belsendiligin baqylaýǵa shaqyrady.