Sońǵy ýaqytta polısıa jáne basqa da quqyq qorǵaý organdary qyzmetkerleriniń keıpindegi alaıaqtyq qońyraýlar jıilep ketti.
İİM alaıaqtardyń jańa amaldary týraly eskertedi, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz Polisia.kz-ke silteme jasap.
Sońǵy ýaqytta qazaqstandyq uıaly baılanys operatorlarynyń abonenttik nómirlerine uqsas aýystyrý nómirlerin paıdalana otyryp polısıa jáne basqa da quqyq qorǵaý organdary qyzmetkerleriniń keıpindegi alaıaqtyq qońyraýlar jıilep ketti.
Alaıaqtar ózderin anyqtaýshylar nemese tergeýshiler retinde tanystyryp, polısıanyń bólimshesine onlaın-nesıe rásimdelgeni týraly azamattardyń týystary nemese tanystary habarlaǵanyn aıtady. Derekterdi naqtylaý úshin qylmyskerler azamattarǵa shottar týraly aqparatty, sondaı-aq jeke aqparatty – TAÁ, JSN jáne t.b. habarlaýdy usynady. Azamattar alaıaqtyq áreketterdiń qysymymen qashyqtan qol jetkizýge arnalǵan qosymshalardy óz qurylǵylaryna ornatqan jaǵdaılarlar da kezdesedi. Bul áreketterdiń barlyǵy qylmyskerler yqtımal qurbandardyń banktik kartalary men depozıtterine qol jetkizýge, odan ári olardan aqsha aýdarýǵa nemese nesıe alýǵa baǵyttalǵan.
Alaıaqtardyń qurbany bolmaý úshin ne isteý kerek?
Eger sizge banktiń nemese polısıanyń boljamdy qyzmetkerinen osyndaı qońyraý tússe, málimetterdi naqtylaý úshin telefondy qoıyp, bankke habarlasý usynylady. Polısıa da, bank qyzmetkerleri de eshqashan banktik shottar nemese jeke derekter týraly derekterdi rastaýdy suramaıtynyn este ustaǵan jón. Qandaı da bir syltaýmen úshinshi tulǵalarǵa – bankterdiń, olardyń qaýipsizdik qyzmetteriniń, quqyq qorǵaý organdarynyń qyzmetkerleri jáne t.b. derbes derekterdi, shottardyń derektemelerin, bankten sizdiń abonenttik nómirińizge kelip túsken sms-kodtardy bermeńiz.
Sonymen qatar, sizdiń banktik shottaryńyzdyń qorǵalýyn qamtamasyz etý úshin qarapaıym qaýipsizdik sharalaryn saqtaý qajet:
– kúrdeli bolýy tıis parólderdi únemi ózgertińiz;
– tólem júıelerinde bar barlyq qaýipsizdik júıelerin qosý: sms rastaý, IP-mekenjaıdy baqylaý, 3D-secure jáne t.b.
Eger siz aqparattyq-kommýnıkasıalyq tehnologıalardy paıdalana otyryp jasalǵan alaıaqtyq áreketterdiń qurbany bolsańyz, dereý bankke qońyraý shalyp, óz shotyńyzdy buǵattaýyńyz qajet, sondaı-aq turǵylyqty jerińiz boıynsha polısıa bólimine habarlasýyńyz qajet.
Bul qylmystarǵa qarsy qandaı sharalar qoldanylýda?
Birqatar sebepterge baılanysty, sonyń ishinde transshekaralyq, ınternet-alaıaqtyqty ashý jáne tergeý árdaıym tez ári ońaı bola bermeıdi. Ádette, mundaı qylmystardy jasaý kezinde úshinshi tulǵalarǵa jasalǵan banktik shottar men kartalar, sondaı-aq jalǵan abonenttik nómirler qoldanylady. Urlanǵan aqshany qolma-qol aqshaǵa aınaldyrý úshin múldem joq adamdardyń derekterin paıdalanady. Onlaın naryq pen qyzmetterdiń damýyn, sondaı-aq IT-quqyq buzýshylyqtardyń ósýin eskere otyryp, İİM olardyń aldyn alý, ashý jáne tergeý boıynsha túrli sharalar keshenin qabyldaýda. Aqparattandyrý jáne baılanys salasynda, sondaı-aq aqparattyq tehnologıalardy paıdalana otyryp jasalatyn qylmystyq quqyq buzýshylyqtarǵa qarsy is-qımyl jónindegi baǵdarlama qabyldandy.
Ótken jyly kıberqylmyspen kúres boıynsha bólimshelerdiń shtat sany ulǵaıtyldy, aýmaqtyq polısıa organdarynda ınternet-alaıaqtyqty ashý jáne tergeý boıynsha mamandandyrylǵan jedel-tergeý toptary quryldy. Nátıjesinde, aǵymdaǵy jyldyń 3 aıynda tirkelgen ınternet-alaıaqtyqtardyń sany ótken jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda úshten birge (34%-ǵa) azaıdy.