Prezıdent reformalary: aıtyldy – jasaldy
Ult ustazy Ahmet Baıtursynuly: «Halyqtyń turmys-tirshiligin jaqsartýdy bala tárbıesinen bastaý kerek, óıtkeni bılik, basqarý, halyq tek bilimmen túzeledi», degen. Osy ósıetke sáıkes, bilim men tárbıe salasyndaǵy jumystardyń sapasyn arttyrý, jan-jaqty damytý máselelerin sheshýge barynsha nazar aýdarylyp, kúsh salyndy.
Qazaqstanda balalar búkil 19 mıllıon halyqtyń tórtten bir bóligine jýyǵyn quraıdy. Ótken jyldyń ózinde 400 myńnan astam sábı dúnıege keldi. Mundaı demografıalyq serpin áleýmettik máseleler týyndatpas úshin balalar ınfraqurylymyn damytý, balalardyń ósýi men damýyna qolaıly jaǵdaı jasaý boıynsha júıeli, oıly jáne qarqyndy jumys qajet.
Ótken jyly 540-tan astam bilim berý jáne qosymsha bilim berý nysandary, onyń ishinde 150 myńnan astam oqýshyǵa arnalǵan 250-den astam jańa mektep ashyldy. Bir aıta keterligi, dál Balalar jylynda «Jaıly mektep» jobasy bekitilip, onyń aıasynda 2026 jylǵa deıin 842 myń oqýshyǵa arnalǵan 400-ge jýyq mektep salý josparlanýda. 2022 jyly 4,5 mln-nan astam bala (93%) túrli shyǵarmashylyq, zıatkerlik, sporttyq is-sharalarmen, saýyqtyrýmen jáne áleýmettik sharalarmen qamtyldy.
Ótken jyly 1 100-den astam jańa sport, densaýlyq saqtaý jáne mádenıet nysandary ashyldy. Olardyń arasynda jaqyn qashyqtyqtaǵy óte suranysqa ıe sport ınfraqurylymy – sport saraılary ǵana emes, aýladaǵy sport alańdary, turǵyn úılerdegi shaǵyn sport zaldary bar.
Tegin ystyq tamaqpen qamtylǵan jasy kishi mektep oqýshylarynyń sany 10 paıyzǵa ulǵaıtyldy. Mektep asqanalary men jýynatyn bólmelerdiń sapasyna qatysty ózekti másele de sheshilýde.
252 oqýshy halyqaralyq bedeldi pándik olımpıadalardyń jeńimpazdary men júldegerleri atandy. Alǵash ret olardyń jetistikteri memleket tarapynan qarjylaı kótermelendi. Medalder úshin berilgen aqshalaı syılyqtyń jalpy somasy 73 mıllıon teńgeni qurady.
Memleket basshysy bastamashylyq etken «Ulttyq qor – balalarǵa» baǵdarlamasyn iske asyrý tetikteri ázirlenýde. Onyń aıasynda Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq qorynyń ınvestısıalyq kirisiniń 50 paıyzy kámeletke tolmaǵandardyń áleýmettik jınaq shottaryna aýdarylatyn bolady.
Erekshe qajettilikteri bar balalardy qoldaý júıesi ázirlenýde. Múgedektigi bar adamdardyń ómir súrý sapasyn jaqsartý máseleleri jónindegi zańnama jańartyldy. Psıhologıalyq-medısınalyq-pedagogıkalyq konsýltasıalar sany artty (qazir olardyń sany 89). Erekshe qajettilikteri bar balalardy túzetimdik qoldaý boıynsha memlekettik bilim berý tapsyrysy júzege asyrylýda. 9 ońaltý ortalyǵy men 48 ınklúzıalyq qoldaý kabıneti ashyldy. Áıelder isteri jáne otbasylyq-demografıalyq saıasat jónindegi ulttyq komısıa balalardy qorǵaý jáne jalpy áleýmettik-demografıalyq damý máselelerimen júıeli túrde aınalysady.
Ótken jyly bul mańyzdy qurylym kúrdeli jańǵyrtýdan ótip, onyń músheleriniń quramy tolyǵymen jańartyldy, jumys isteý tásilderi qaıta qaraldy, problemalyq máselelerdiń shyn máninde ózekti pýly qalyptasty. Ulttyq komısıa jumysyndaǵy basym baǵyttar – analar men balalardyń quqyqtary men zańdy múddelerin qorǵaý, olardyń densaýlyǵyn qorǵaý, ana men bala ólimin azaıtý, turmystyq zorlyq-zombylyqtyń aldyn alý, mektep jaǵdaıynda buzaqylyqpen kúresý, kámeletke tolmaǵandar arasyndaǵy sýısıdtiń aldyn alý, balalardyń qaýipsizdigin qamtamasyz etý jáne t.b.
2022 jyly eki jańa qyzyqty bastama qabyldandy – Balalar amandyǵynyń ındeksin ázirleý jáne óńirlerde balalar quqyqtary jónindegi ýákil laýazymdaryn engizý. Bul bastamalardy sapaly júzege asyrý Qazaqstanda balalarǵa shynymen «baýyrmal» bolatyn, olardyń amandyǵyn sózsiz basymdyq etetin ınstıtýttyq ortany qalyptastyrady.