Búgin - ǵumyry quıryqty juldyzdaı jarq etip, ómiri aqqan juldyzdaı qysqa bolǵan uly ǵalym, saıahatshy, aǵartýshy Shoqan Shyńǵysuly Ýálıhanovtyń dúnıege kelgen kúni. Ol 1835 jyldyń 3 qarashada qazirgi Soltústik Qazaqstan oblysynyń Aıyrtaý aýdany Qusmuryn bekinisinde ómirge kelgen. Aqshamnews.kz tilshisi tarıhta ólsheýsiz iz qaldyrǵan ǵalym jaıly tyń derekterdiń toptap kórdi.
Shoqan - qazaq halqynyń ǵana emes, kúlli túrki áleminiń tarıhynda erekshe iz qaldyrǵan tulǵa. Ol jasynan zerek, alǵyr, ǵylym men ónerge qushtar bolyp ósti.
Shoqan Ýálıhanov - qazaq ǵylymynyń alǵashqy qarlyǵashy, mádenıet pen órkenıetti baılanystyra bilgen erekshe daryn ıesi.
1) Shoqannyń shyn esimi - Muhammed Qanafıa. «Shoqan» esimin bala kúninde erkeletip qoıǵan.
2) Shoqan - Abylaı hannyń tikeleı urpaǵy. Atasy - Ýálı han, ákesi - aǵa sultan Shyńǵys Ýálıhanov.
3) Omby kadet korpýsynda oqyǵan tuńǵysh qazaq. Bul oqý orny patsha áskeriniń bolashaq ofıserlerin daıarlaıtyn bedeldi bilim ordasy bolǵan.
4) Kóp til biletin ǵalym: orys, fransýz, nemis, aǵylshyn, parsy jáne arab tilderin meńgergen.
5) Alǵashqy ǵylymı eńbekteri 18 jasynda jaryq kórgen, bul onyń erte jastan ǵylymǵa bet burǵanyn kórsetedi.
6) Shoqan sán men ónerdi baǵalaǵan zıaly tulǵa bolǵan. Sırek kitaptar men ásem músinsheler jınaǵan, árdaıym uqypty kıinip júrgen.
7) Sýretshi retindegi qyry: saıahat kezinde salǵan sýretteri men portretteri tarıhı qundylyqqa ıe. Aıǵanym ájesiniń Qusmuryn mańyndaǵy manory Shoqannyń sýretteri boıynsha qalpyna keltirilgen.
8)1856 jylǵy Qashǵar sapary Shoqannyń ómirindegi eń qaýipti ári mańyzdy saıahat boldy. Ol Qytaı men Ortalyq Azıa týraly qundy derekter jınap, buryn kartalarda beımálim óńirdi ǵylymǵa tanytty.
9) Shoqan Qashǵardan sırek kezdesetin shyǵys qoljazbalary, nýmızmatıkalyq jádigerler, nefrıt pen gerbarıı úlgilerin alyp keldi.
10) Qazaq aýyz ádebıetin jınaǵan alǵashqy zertteýshilerdiń biri. "Edige", "Er Kókshe", "Qozy Kórpesh-Baıan Sulý" sıaqty jyrlardy qaǵazǵa túsirgen.
11) Orys ǵalymdary Shoqandy joǵary baǵalap, ony Peterbýrgtegi Geografıa qoǵamynyń tolyq múshesi etip saılaǵan – bul sol dáýirdegi asa joǵary ǵylymı mártebe.
12) Shoqannyń jaqyn dostary: áıgili jazýshy F.M. Dostoevskıı jáne ǵalym G.N. Potanın. Dostoevskıı ony "jarqyn bolashaqtyń úmiti" dep ataǵan.
13) Shoqannyń jeke ómiri qysqa da syrly bolǵan. Ol Tezek tóreniń týysy Aısaraǵa úılenip, bar bolǵany alty aı ǵana birge ǵumyr keshken.
14) Uly ǵalym nebári 29 jasynda dúnıeden ótti. Ol qazirgi Almaty oblysy, Altynemel óńirinde jerlengen.
15) Resmı derek boıynsha, týberkýlezden qaıtys bolǵan dep esepteledi, biraq keı zertteýshiler onyń ýlanyp óltirilgeni týraly boljam aıtady.