Caspian University-de «Zamanaýı ekstremızm: jaǵdaıy jáne oǵan qarsy is-qımyl máseleleri» taqyrybynda halyqaralyq dóńgelek ústel ótti
Caspian University qabyrǵasynda Joǵary quqyq mektebi «Ádilet», Kaspıı ýnıversıtetiniń Qoǵamdyq quqyq ǵylymı-zertteý ınstıtýty jáne «Turan» ýnıversıtetiniń Quqyq ǴZI uıymdastyrýymen «Zamanaýı ekstremızm: jaǵdaıy jáne oǵan qarsy is-qımyl máseleleri» taqyrybynda halyqaralyq dóńgelek ústel ótti.
İs-sharanyń maqsaty – ekstremızm máselesine qoǵam nazaryn aýdarý, bul qubylystyń qaýip-qaterin saralap, tıimdi qarsy áreket etýge baǵyttalǵan naqty usynystar ázirleý.
Dóńgelek ústeldi Caspian University rektory, PhD doktory, profesor Nýsenov Joldasbek Mýslımuly ashyp, óz sózinde zamanaýı ekstremızmniń – elimizdiń konstıtýsıalyq qurylymy men onyń ınstıtýttaryna, sondaı-aq adam quqyqtary men bostandyqtaryna tikeleı qaýip tóndiretin asa qaýipti áleýmettik qubylys ekenin atap ótti. Onyń pikirinshe, ekstremızmmen kúres – keshendi sharalardy talap etetin mańyzdy mindet. Bul baǵytta tek memleket qana emes, memleketaralyq yntymaqtastyq ta sheshýshi ról atqarady.
Dóńgelek ústeldiń spıkerleriniń biri, Caspian University Qoǵamdyq quqyq ǴZI dırektory Karaev Alıpasha Agahanovıch, jastar arasynda ekstremıstik kózqarastardyń artýyna nazar aýdardy. Ol ekstremızmge qarsy kúreste quqyqtyq tetiktermen qatar, tárbıelik jáne bilim berý sharalarynyń mańyzy zor ekenin erekshe atap ótti.
İs-shara barysynda qatysýshylar zamanaýı ekstremızmge qatysty túrli qyrlaryn talqylady. Quqyqtyq aspektilermen qatar, onyń tarıhı, áleýmettik, mádenı jáne dinı tamyrlaryna da tereń nazar aýdaryldy.
«Turan» ýnıversıtetiniń Quqyq ǴZI dırektory Akimjanov Talǵat Qurmanuly óz baıandamasynda ekstremızmniń eldiń ulttyq qaýipsizdigine tóndiretin naqty qaýip ekenin aıtyp, «ekstremızm» jáne «terorızm» uǵymdarynyń zań júzinde naqty aıqyndalýyn usyndy.
Reseıdiń Sochıde ornalasqan Ádilet ýnıversıtetiniń profesory Ivannıkov Ivan Andreevıch ekstremızmniń sebepteri men onyń qazirgi qoǵamdaǵy paıda bolý negizderine toqtaldy. Ǵalymnyń aıtýynsha, ekstremızm tek dinı nemese saıası sıpatta emes, sonymen birge ekonomıka, mádenıet, bilim berý jáne ultaralyq qatynastarda da kórinis tabady.
Profesor atap ótkendeı, naryqtyq qatynastar qylmys, áleýmettik teńsizdik, jumyssyzdyq jáne qoǵamdaǵy jiktelý sekildi máselelermen birge órbıdi. Materıaldyq paıdany ǵana kózdeý – qoǵamnyń rýhanı áleýetiniń tómendeýine, adamgershilik qundylyqtardyń quldyraýyna ákeledi.
Ekstremızmniń negizgi sebepteri retinde kelesi faktorlar ataldy:
• Adam quqyqtarynyń jıi buzylýy men qoǵamdaǵy ádiletsizdik;
• Quqyqtyq jáne moraldyq tárbıe jumystarynyń álsizdigi;
• Memlekettik-quqyqtyq qundylyqtardyń tolyq qalyptaspaýy;
• Korrýpsıa men áleýmettik ádiletsizdik;
• Jastardyń quqyqtyq jáne saıası saýatynyń tómendigi;
• Halyqtyń ál-aýqatynyń tómendigi;
• Memlekettik organdar tarapynan qorǵansyz qalǵan azamattardyń óz betinshe áreket etýge beıimdelýi.
Qatysýshylar pikirinshe, ekstremızmmen kúreste zańnamany jetildirýmen qatar, qoǵamda quqyqtyq mádenıetti qalyptastyrý, jastarǵa rýhanı-adamgershilik tárbıe berý, áleýmettik ádilettilikti qamtamasyz etý negizgi basym baǵyttarǵa aınalýy tıis.