PREZIDENT TAPSYRMASY
Azamattardy áleýmettik qorǵaý salasynda qandaı ózgerister bar?
Memleket basshysy Qazaqstan halqyna Joldaýynda áleýmettik qamtamasyz etý salasyna keńinen toqtalyp, Úkimetke Áleýmettik kodeksti ázirleýdi tapsyrǵan edi. Jaqynda Prezıdent atalǵan qujatqa qol qoıdy. Sonymen, elimizdiń Áleýmettik kodeksi qabyldandy. Áleýmettik qorǵaý salasynda nendeı jańalyq bar? Kodekste azamattardy áleýmettik qorǵaý júıesinde qandaı ózgerister qarastyrylǵan? Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstri Tamara Dúısenova «Egemen Qazaqstan» gazetiniń tilshisine bergen suhbatynda tujyrymdaǵandaı, jańa qujat adamnyń búkil ómirlik taǵdyryn qamtymaq: azamatty týǵannan kámeletke tolǵanǵa deıingi áleýmettik qoldaý, eńbekke qabiletti jastaǵy adamdy jumyspen qamtý, eńbek qaýipsizdigi, áleýmettik saqtandyrý is-sharalary, ómirlik qıyn jaǵdaı týyndaǵan kezdegi áleýmettik kómek, sondaı-aq jasy ulǵaıǵan shaqtaǵy qoldaýlardyń barlyǵy endi osy bir qujatpen rettelmek. Mınıstr Qazaqstannyń Áleýmettik kodeksin jalpy TMD memleketteri tájirıbesine engiziletin alǵashqy birtutas áleýmettik qujat dep baǵalap otyr. Onyń aıtýynsha, «Shyn máninde, Áleýmettik kodeks – Ádiletti Qazaqstannyń jańa áleýmettik saıasaty. Sondyqtan onyń aıasynda úlken betburystar jasalady. Memlekettik qoldaý paradıgmasy túbegeıli ózgeredi».
KODEKS QAǴIDATTARY: MINISTR NE DEDİ?
Bes jańalyq, bes anyq
«Kodekstiń negizgi bes jańalyǵynyń birinshisi – Otbasynyń sıfrlyq kartasy, ıaǵnı elimizdegi otbasylardyń derbes derekqory. Ony engizýdegi maqsat – halyqtyń memlekettik qoldaý júıesine teń qoljetkizýin qamtamasyz etý. Sondyqtan Kodekste birinshiden, Otbasylyq sıfrlyq kartany memlekettik áleýmettik saıasattyń orta jáne uzaq merzimdi mindetteri men baǵyttaryn aıqyndaý quraly retinde belgiledik. Iaǵnı memleket kimge, qashan, qandaı kómek qajettigin anyqtap qana qoımaı, áleýmettik táýekelderdiń aldyn alady.
Ekinshiden – karta otbasylar nemese otbasy músheleriniń áleýmettik mártebesine jáne ál-aýqat dárejesine qarap, memlekettik qoldaýdyń qandaı túrin alýǵa quqyly ekendigin jetkizip otyratyn elektrondy jarshy qyzmetin atqarady. Mundaı aqparat ár otbasyna memlekettik organ tarapynan SMShabarlama túrinde jiberedi. Úshinshiden – memlekettik qoldaý proaktıvti formatta júrgiziledi».
Memlekettik qoldaý: jańa paradıgma
«Kodekstiń ekinshi jańalyǵy – memlekettik qoldaýdyń jańa paradıgmasy. Jańa paradıgmaǵa sáıkes memlekettik qoldaý aldymen áleýmettik táýekelderdiń aldyn alatyn ataýly is-shara, odan keıin ǵana ataýly áleýmettik kómek retinde qarastyrylady. Iaǵnı memleket qarjylaı kómek emes, ataýly is-sharany qoldana otyryp, áleýmettik táýekeldiń aldyn aldy. Mundaı múmkindikti bıyl Otbasynyń sıfrlyq kartasy arqyly tájirıbege engizdik. Sondyqtan aldaǵy ýaqytta otbasylardyń áleýeti jónindegi taldaý jumystary kúsheıtilip, memlekettik organdar men otbasylar arasyndaǵy baılanys jańa deńgeıge kóteriledi. Al eger otbasy qıyn jaǵdaıda bolsa, onda ataýly áleýmettik kómek ataýly is-sharamen bir mezgilde beriledi. Mysaly, otbasyna aı saıyn ataýly áleýmettik kómek, al otbasynyń jumysqa jaramdy múshelerine oqý, jumys, grant jáne jeńildetilgen nesıe sıaqty memlekettik qoldaý is-sharalary kórsetiledi».
Múgedektigine baılanysty memlekettik járdemaqy
«Kodekste áleýmettik qyzmet kórsetý júıesin tolyq transformasıalaý qarastyrylǵan. Bul – Kodekstiń úshinshi jańalyǵy. Negizgi maqsat – múgedektigi bar azamattardyń arnaýly áleýmettik qyzmetterge degen qoljetimdiligin memlekettik emes uıymdar, jeke sektor jáne otbasy múshelerin tartý arqyly arttyrý. Birinshiden, múgedektigi bar adamdarǵa qyzmet kórsetý isine olardyń otbasy músheleri barynsha tartylady. Bul rette otbasy múshesi jeke kómekshi nemese áleýmettik qyzmetker retinde rásimdeledi. Bul jumysqa eńbekaqy tólenedi jáne kirisinen áleýmettik jáne zeınetaqy jarnalary aýdarylady. Osylaısha otbasynyń eńbek jasyndaǵy jumyssyz músheleri jumysqa ornalasady. Sóıtip, áleýmettik táýekel týyndaǵan jaǵdaıda áleýmettik qamsyzdandyrý is-sharalarymen qamtylady.
Ekinshiden, múgedektigi bar azamattarǵa memleket tarapynan beriletin protezder jáne kompensatorlyq tehnıkalyq quraldardyń standarttary tolyq qaıta qaralady. Negizgi másele – beriletin árbir qural, meıli ol qolarba nemese estý apparaty bolsyn, azamattyń jeke qajettiligine sáıkes kelýi jáne sapaly bolýy kerek».
Zeınetaqymen qamsyzdandyrý
«Zeınetaqy júıesine qatysty ózgerister Kodekstiń tórtinshi jańalyǵy.
Kodekste búgingi býyn zeınetkerleri úshin aldaǵy 5 jylda bazalyq zeınetaqy mólsherin kezeń-kezeńimen kóbeıtý qaraldy. Onyń eń tómengi mólsheri kúnkóris deńgeıiniń 54%-ynan 70%-yna deıin, al joǵary mólsheri 120%-ǵa deıin arttyrylady.
Eńbek zeınetaqysynyń kólemin esepteý úshin qoldanylatyn eń joǵary tabystyń kólemi 46-dan 55 aılyq eseptik kórsetkishke d e ı i n n e m e s e o r t a sh a j a l a q y n y ń 70 paıyzyna deıin ulǵaıatyn bolady... Atalǵan sharalar azamattardy laıyqty zeınetaqymen qamtýǵa múmkindik beredi dep paıymdaımyz.
Budan bólek, Kodeks jobasyna óz aktıvterin basqarý boıynsha salymshylardyń quqyǵyn keńeıtýge qatysty ózgerister engiziledi. Endi azamattar belgilengen jetkiliktilik sheginen asqan zeınetaqy jınaqtaryn tek emdelýge jáne turǵyn úı satyp alýǵa jumsaı alady. Sondaı-aq, salymshylarǵa zeınetaqy jınaqtarynyń 50 paıyzdan aspaıtyn bóligin aktıvterdi basqarý kompanıasyna berý jáne mundaı kompanıany ózderi tańdaý quqyǵy beriledi».
Jumyspen qamtý: oń ózgerister men tásilder
«Qazaqstanǵa 300 myń AQSH dollarynan kem eme s ınve stısıa s alǵan shetel kásipkerlerine «ınvestor vızasyn» berý usynylady. Sonymen birge, shetelde turatyn qazaqtardyń áleýetin de el ıgiligine paıdalanýǵa mańyzdy qadam jasalady. Ol úshin amerıkalyqtardyń Grın-kartasy sıaqty «Atameken kartasyn» engizý usynylyp otyr. Ol joǵary deńgeıdegi kásibı maman nemese ózi turatyn elde tabysty bıznes jobalary bar jáne ony Qazaqstanda júzege asyrǵysy keletin sheteldegi qazaqtarǵa berilmek. Mundaı azamattar merzimi 10 jyldyq jeńildetilgen vıza rásimdep, Qazaqstanda óz kásibin júrgizýge múmkindik alady.
Osyǵan oraı qandastardy qabyldaý tetigi de qaıta qaralady. Mundaǵy basty shart – kóship keletin azamattardyń jumysqa ornalasýyna jáne baspanaly bolýyna jaǵdaı jasaý. Baspana máselesin sheshý úshin turǵyn úı qunynyń 50% shyǵynyn óteý quqyǵyn beretin ekonomıkalyq utqyrlyq sertıfıkattaryn berý (jumys orny bar ekendigin rastaǵan jaǵdaıda) kózdelip otyr. Biz shetelde jumys isteıtin Qazaqstan azamattarynyń eńbek quqyqtaryn da qorǵaýymyz kerek. Ol úshin kóptegen azamatymyz baryp jumys isteıtin memleketterde qazaqstandyq eńbek mıgranttarynyń quqyqtaryna kepildik beretin memleketaralyq kelisimder jasaýdy usynamyz. Jumyspen qamtý salasyndaǵy bul ózgerister Kodekstiń 5-shi jańalyǵy. Kodekstiń barlyq usynylǵan jańa novelalary eń aldymen taraptardyń ózara jaýapkershiligin iske asyrýǵa baǵyttalǵan.
Ádiletti Qazaqstandy qurý úshin ádil áleýmettik saıasat júrgizýimiz kerek. Biz qolǵa alǵan Áleýmettik kodeks osy saıasatty tabysty júzege asyrý jolyndaǵy mańyzdy qadam bolmaq».
«AQSHAM-AQPARAT».
(Derekkóz: «Egemen Qazaqstan»).