Бас жоспар аясында көлік инфрақұрылымын құру қағидаттары (көлік байланыстары)
Алматы қаласының жаңа Бас жоспары әзірлену барысында қала тұрғындарының оны талқылауға белсенді қатысуы ерекше болды: олар 1400-ге жуық ұсыныс енгізді, оның ішінде көлік инфрақұрылымын дамыту бөлімі бойынша. Біз, жоба авторлары ретінде, оларды жұмысқа қабылдадық және құжатта ыңғайлы көлік жүйесін құру үшін шаралар енгіздік, соның ішінде кейбір құрылыс ережелері мен қоғамдық көліктерге арналған арнайы дәліздер, осылайша адамдардың қозғалысы реттеледі әрі көлік аз жүретін болады.
Жалпы алғанда, жаңа Бас жоспар қоғамдық көлік дәліздерінің қуатына қарай аумақтарды дамытуға бағытталған транзиттік-бағдарланған даму (ТБД) қағидатына негізделеді.
ТБД принциптерін нақты шешімдерде іске асыру
ТБД-ны нақты іске асыру үшін магистральдық қоғамдық көлік дәліздерін (БРТ, ЛРТ, метро) ұйымдастыру және жаяу жүргіншілерге қол жетімділік радиусында бөлінген жолақтарды құру, сондай-ақ осы дәліздерге жаяу жүргіншілер инфрақұрылымы, веложолдар мен веложолақтар, велосипедтер мен электр скутерлерді жалға беру жүйелерін жеткізу қажет.
Мұның бәрі қоғамдық көліктің қолжетімділігін қамтамасыз етуге және жеке автокөлікпен жүру қажеттілігін айтарлықтай азайтуға мүмкіндік береді. Халықтың қолданыстағы және болашақта өсіп келе жатқан тығыздығын, сондай-ақ жаңа полиорталықтардың қалыптасуын ескере отырып, қазірдің өзінде бұрынғы және болашақ шоғырлану және жұмыс орындарын байланыстыру, сондай-ақ олардың арасындағы учаскелерді қарқынды ету қажет.
Нәтижесінде, бұл қала деңгейінде дамыған көше-жол желісі және қоғамдық көліктің жүрдек түрлерін ұйымдастыру арқылы бес полиорталық байланысын қамтамасыз етуге және жергілікті деңгейде, бірақ жаяу және велосипедпен жүруге үлкен назар аудара отырып, дәл осылай жасауға мүмкіндік береді.
Көлік ауыстыру тораптарының (КАТ) рөлі
Метро, БРТ, ЛРТ (жедел трамвай), сондай-ақ бөлінген жолақтар қаланың белгілі бір жерлерінде қалалық және аудандық маңызы бар көлік-ауыстыру тораптарымен (КАТ), жергілікті байланыстар деңгейінде өзара байланысты болады, сондай-ақ оларға мүмкіндігінше велоинфрақұрылым (веложолдар, веложолақтар) жеткізіледі, ал КАТ аумағында қалалық және аудандық маңызы бар көлік-ауыстыру тораптарымен (КАТ) жеке велосипедтер мен қалалық велосипедтерді жалға беру станциялары. Осылайша, КАТ қолжетімділік аймағы, вело және қоғамдық көліктердің тартымдылығы табиғи түрде артады. Сонымен қатар, КАТ бірқатар автобус маршруттарын оңтайландыруға мүмкіндік береді, осылайша магистральдық және тасымалдау маршруттары пайда болады, ал магистральдарда жолдағы қашықтықты төмендету арқылы қозғалыс аралығын азайтуға болады. Айта кету керек, толыққанды КАТ Алматы - 2 вокзалында пайда болады. Бұл Райымбек батыр метро станциясын да қолжетімді етуге, сондай – ақ қала маңындағы автобустардың бағыттарын Қонаев қаласына, сондай-ақ Қазақстанның басқа қалаларына электр пойызымен кетуге мүмкіндік беретін вокзалға тікелей жеткізуге, «айналма» жасап, Райымбек-Сүйінбай қиылысынан Абылай хан даңғылына дейін барудың қажеті болмайды. Алматы -1 вокзалының жанында метроға ауысу қолжетімді болады, ал ұзарған желінің өзі де БРТ және ЛРТ-мен түйісетін болады.
Жергілікті КАТ-ты ұзарту арқылы автомобильмен тау орталықтарына бару қажеттілігін азайту үшін аспалы жол станцияларымен біріктіру мүмкіндігі одан әрі пысықталуда. Кейбір КАТ аумағында жүргізушілерді демалуға және ауыстыруға арналған жағдайлары бар тұрақ-бұрылу алаңдары да пайда болады.
ЖРК мен ЖАК туралы
Магистральдық көліктің жекелеген дәліздері туралы айта отырып, Тимирязевтегі ЖАК тәжірибесі тұрғындар бір жыл ішінде көлік артықшылықтарын тез қабылдаса, онда жеке көлік іс жүзінде азаяды және жүрдек көліктердің арқасында жолаушылар ағыны шамамен 2 есе артатын болады. Сондықтан бас жоспарда көлікке мінудің ыңғайлылығын қамтамасыз ету үшін ЖАК дәліздерінің санын, оның ішінде олардың метро және ЖРК дәліздерімен байланысын ұлғайту көзделген.
ЖРК жобасы қалада көптен бері қажет болып келеді, Алматыда ол жүріс бөлігіндегі жүрдек трамвай түрінде көлік ағынының қалған бөлігінен оқшауланатын болады.
Төле би көшесі бойындағы «Зерделі» шағынауданына шығатын трассадан басқа және қаланың батысы мен солтүстік-батысындағы «Барлық» базары ауданындағы КАТ-тан басқа, сондай-ақ Райымбек даңғылы арқылы «Шығыс қақпасы» КАТ-ға шығатын белгілі трассадан басқа, «Орбита» шағынауданында, «Алмагүл» шағынауданында (Торайғыров көшесін шығысқа қарай Жароков көшесіне дейін тесу арқылы) және «Қазақфильм» шағынауданында қалыптасқан трасса аймағы арқылы БРТ желісін өткізу және Торайғыров көшесі мен Б. Момышұлы көшесінің қиылысы арқылы осы аудандарды Момышұлы көшесіндегі шағынаудандармен байланыстыру ұсынылады, нәтижесінде КАТ байланыстарын айтпағанда, метро, БРТ және басқа ЛРТ желілерімен бірнеше байланыс қалыптасатын болады.
Келешекте ЖРК желісі Алматы - 3 жаңа станциясына (вокзалына) жетеді, солтүстік-шығыста ЖРК желісі әуежай аумағына дейін баратын болады.