ffin.kz

Алғашқы тролейбус қандай болған?

Алғашқы тролейбус қандай болған? Сурет: ашық дереккөз

Алғашқы троллейбус ашық пәуеске секілді болған.





Алғашқы троллейбусты 1882 жылы Германияда Вернер фон Сименс жасаған. Эксперименттік желі Инстербург қаласында (қазіргі Черняховск, Калининград облысы) салынды. Бірінші тұрақты троллейбус желісі 1882 жылы 29 сәуірде Берлиннің Галенсе маңында ашылған.


Байланыс сымдары өте жақын қашықтықта орналасып, қатты желден қысқа тұйықталулар орын алды. Алғашқы троллейбустарда штангалар болмаған; ток жинау үшін кабельдің тартылуына байланысты сымдар бойымен еркін қозғалатын немесе өзінің электр қозғалтқышы бар болды. Соның көмегімен троллейбустар еркін қозғалатын болған. Кейінірек жылжымалы ток жинағыштары бар таяқшалар ойлап табылды.




1902 жылы «Автомобиль» журналында «жол бойындағы сымдардан алынған электр энергиясымен басқарылатын, бірақ рельстермен емес, қарапайым жолда жүретін автомобиль» сынақтары туралы жазба жарияланды. Көлік жүк тасымалдауға арналған. Бұл 1902 жылы 26 наурызда болды және бұл күнді отандық троллейбустың туған күні деп санауға болады. Экипаж бөлігін Питер Фрез, ал қозғалтқыш пен электр жабдықтарын граф С.И.Шуленберг жасаған. Сипаттамаларға қарағанда, бұл кернеуі 110 вольт және ток күші 7 ампер болатын желіден жұмыс істейтін елу фунттық вагон болды. Каретка сымдарға кабель арқылы қосылды, оның соңында экипаж қозғалған кезде сымдар бойымен сырғанап тұратын арнайы арба болды. Сынақтарда «автокөлік түзу сызықтан оңай бұрылып, артқа жүріп, еркін бұрыла алды». Алайда, содан кейін оны ары қарай дамытылмай, жүк троллейбустары шамамен отыз жылға ұмытылды.






Ал Мәскеуде троллейбус алғаш рет 1933 жылы пайда болды. Бірінші бағыт бойынша қозғалыс, сол кездегі «бір жолды», 1933 жылдың 15 қарашасында ашылған Тверская Заставадан (Беларусь теміржол вокзалы) Всехсвятский ауылына (қазіргі Сокол метро станциясының ауданы). Мәскеуде троллейбус желісін салу идеясы алғаш рет 1924 жылы айтылды. Бірақ оны жүзеге асыру тек 9 жылдан кейін басталды. 1932 жылы желтоқсанда отандық зауыттарға алғашқы екі тәжірибелік кеңестік троллейбустарды жобалау және салу тапсырылды. 1933 жылдың жазында Ярославль автомобиль зауытында автомобиль өнеркәсібі ғылыми-зерттеу институтында әзірленген жоба бойынша шанағы (Я-6 автобусы негізінде) шығарыла бастады. Қазан айында олар Сталин атындағы (ЗИС, қазіргі АМО-ЗИЛ) автокөлік зауытына жіберілді. Мұнда арнайы жасалған кузов қойылды. 1933 жылдың 1 қарашасына қарай LK индексін алған екі жаңадан шыққан троллейбус (Лазарь Каганович) ЗИС-тен «Динамо» зауытына жеткізіліп, электр жабдықтары орнатылды (ток роликтер арқылы жиналды). Тролейбустың алғашқы техникалық сынақтары осы зауыт аумағында жүргізілді.



Алғашқы кеңестік троллейбуста металл қабықпен қапталған ағаш қаңқасы, шанағының ұзындығы 9 м, ені 2,3 м, салмағы 8,5 тонна болды. Оның жоғарғы жылдамдығы 50 км/сағатқа жеткен. Салонда 37 орындық (орындықтар жұмсақ), айналар, никельмен қапталған тұтқалар, жүк торлары болды. Орындықтардың астына электр плиталары орнатылған. Есіктері қолмен ашылып, жабылғандықтан алдыңғы есікті жүргізуші, артқы есікті кондуктор ашып тұрған. Көліктердің түсі қара көкпен боялған (үстіңгі жағында кремді сары жолақ, төменгі жағында ашық сары штрих болды). Тролейбустің маңдайшасына «Сталин атындағы мемлекеттік автомобиль зауытының, «Динамо» зауытының, Ярославль автомобиль зауытының, НАТИ жұмысшыларынан, инженер-техник қызметкерлерінен және қызметшілерінен» деген жазуы бар жылтыр металл қалқан бекітілді. 1933 жылдың қазанында Ленинград тас жолының бойымен Тверская Заставадан Покровский-Стрешневодағы Окружная темір жолының көпіріне дейін бір жолды троллейбус желісі жүргізілді. 5 қарашада осы тролейбустарды сынақтан өткізуші комиссия құрамында бүкілодақтық большевиктердің коммунистік партиясының хатшысы Н.Хрущев болса, ал 6 қарашадағы сынаққа Мәскеу қалалық кеңесінің төрағасы Н.Булганин қатысқан. Ал 7 қарашадан 15 қарашаға дейін жүргізушілер жолаушыларды мінгізбей көлікте жүргізуге машықтанған. Осылайша троллейбустың тұрақты қозғалысы 1933 жылдың 15 қарашада таңғы сағат 11-де басталды. Келесі күні оның жұмыс уақыты анықталды - таңғы сағат 7:00-ден кешкі 24:00-ге дейін ұзартылған. Тролейбустың орташа жылдамдығы 36 км/сағат болған.  Осылайша Мәскеуде және КСРО-да алғашқы троллейбус желісі ашылған. Троллейбустарды шығару жұмысы үш жылдан кейін Ярославльде жолға қойылды.



Қызықты фактілер


 КСРО-да ұзындығы 86 км болатын ең ұзын тау қалааралық желісі салынды. Ол Ялта мен Симферопольді байланыстырды.


 Женевада арнайы аккумулятормен жұмыс істейтін сымсыз троллейбус шығарылған.


 Ұлы Отан соғысы жылдарында әскери қажеттіліктер үшін арнайы троллейбустар шығарылыпты. Осылайша көлік жетіспеушілікті шешкен.  Жүк тасымалын жасау мақсатында зауыттарда арнайы жүк тролейбустар шығарылды. Онымен отын, көмір, көкөніс, ұн, нан, әскери мақсаттағы заттар тасымалданды.


Әлемдегі ең көне троллейбустар Қырымда.


«Қырымтроллейбус» мемлекеттік кәсіпорны сонау 1970 жылдары шығарылған көліктерді пайдаланатын кәсіпорын ретінде Гиннестің рекордтар кітабынан диплом алды.

Сіздің реакцияңыз?
Ұнату
0
Ұнамайды
0
Күлкілі
0
Шектен шыққан
0
Соңғы жаңалықтар

17:01

16:52

16:42

16:39

16:35

16:32

16:08

16:06

16:05

16:02

15:50

15:48

15:45

15:42

15:29

15:25

15:24

15:21

15:17

15:08

15:06

14:59

14:47

14:39

14:25