ۇلتتىق بانك دوللاردىڭ قۇنى كۇرت قىمباتتايتىنى جونىندە بەلگى بەردى

وتكەن ايدا بۇكىل الەمدە دوللاردىڭ باعاسى قۇلدىرادى.

Financial Times تۇسىندىرۋىنشە، بۇعان 2020 جىلدان بەرى قاتاڭ كارانتينگە قۇرىلعان "Zero COVID" ساياساتىن ۇستانىپ كەلگەن جۇڭگو بيلىگىنىڭ شەكتەۋ شارالارىن جۇمسارتقانى تۋرالى حابار نەگىز بولدى.

سونىمەن بىرگە اقش-تا قازان ايىندا ينفلياسيانىڭ 7،7%-عا دەيىن ايتارلىقتاي ازايعانى تۋرالى دەرەكتەردىڭ شىعۋى دا دوللار يندەكسىنىڭ تومەندەۋىنە تۇرتكى بولدى. بۇل ءوز كەزەگىندە حالىقارالىق ينۆەستورلار ءۇشىن اقشا سالۋعا تارتىمدى قۇرال بولعان اقش قازىناشىلىق وبليگاسيالارىنىڭ تابىستىلىعىنىڭ قاراشادا تومەندەۋىنە ىقپال ەتتى. بۇل امەريكانىڭ فەدەرالدىق رەزەرۆ جۇيەسىنىڭ (Federal Reserve System، the Fed) شەشۋشى ستاۆكانى (بىزشە بازالىق ستاۆكانى) كوتەرۋى ءۇشىن قاجەتتى نەگىزدى ازايتتى.

ناتيجەسىندە، قاراشا ايىنىڭ قورىتىندىسىندا DXY دوللار يندەكسى 2010 جىلدان بەرى العاش رەت جەدەل قارقىنمەن السىرەپ، 5%-عا دەيىن ارزانداعان. بۇل الەمدەگى دامۋشى ەلدەر ۆاليۋتالارى يندەكسىنىڭ نىعايۋىنا سەرپىن بەردى.

الايدا قازاقستاندا دوللار، كەرىسىنشە، قىمباتتاپ، تەڭگە قۇنسىزدانىپ جاتىر. ءبىر اي بۇرىن، 11 قاراشادا، KASE بيرجاسىندا دوللار باعامى 461،9 تەڭگەنى قۇراعان. ال 10–11 جەلتوقساندا، ۇلتتىق بانكتىڭ بەلگىلەۋىنشە، دوللار باعاسى 472،14 تەڭگەگە جەتتى جانە ءوسۋىن جالعاستىراتىن ءتۇرى بار.

ونىڭ ۇستىنە ۇلتتىق بانكتىڭ وتكەن ايدا تەڭگەنى قولداۋ ءۇشىن ىشكى نارىقتا 70 ملن دوللارعا ينتەرۆەنسيا جۇرگىزگەنى انىقتالدى. ودان بۇرىنعى ايلاردا ينتەرۆەنسيالاردان باس تارتىپ كەلگەن ەدى. بۇعان قوسا ۇكىمەت كۆازيمەملەكەتتىك سەكتور سۋبەكتىلەرىن، ۇلتتىق كومپانيالاردى شەتەلدە تاپقان ۆاليۋتالىق تابىسىنىڭ 500 ملن دوللار كولەمىندەگى بولىگىن ىشكى نارىقتا ساتىپ، تەڭگەگە ايىرباستاۋعا ماجبۇرلەگەن. وسىنىڭ ءبارى ۇلتتىق ۆاليۋتانىڭ نىعايۋىنا جاردەمدەسە الماعانى بايقالادى.

ساراپشىلار ۇلتتىق ۆاليۋتانىڭ نىعايۋىنا سەپتەسەتىن فاكتوردىڭ جوققا ءتان ەكەنىن ايتىپ ءجۇر.

ەندى ۇلتتىق بانك تە كەلەسى 2023 جىلى دوللار قۇنى شىرقاۋ شەگىنە جەتۋى مۇمكىن دەپ ەسكەرتىپ وتىر.

بۇل، تيىسىنشە، تەڭگەنىڭ قۇنسىزدانۋىنا سوقتىرۋى مۇمكىن.

ۇلتتىق بانك ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى ءاليا مولدابەكوۆانىڭ تۇسىندىرۋىنشە، الەمدىك نارىقتاردا اقش دوللارى "قورعانىشتىق اكتيۆ" رەتىندە پايدالانىلادى جانە قازىرگى الماعايىپ زاماندا ونىڭ بۇل ءرولى ارتقان. اقش قارجى نارىعىنداعى اعىمداعى جوعارى ستاۆكالار، سىياقىلار دوللارلىق اكتيۆتەردىڭ جوعارى تابىستىلىعىن ساقتاي الدى. تيىسىنشە، ولارعا دەگەن سۇرانىس وسۋدە.

"ساراپشىلار اقش دوللارىنىڭ يندەكسىن جوعارىلاتقان فاكتورلار السىرەيدى دەپ كۇتىپ وتىر. سوندىقتان 2023 جىل – دوللار شىرقاۋ شەگىنە جەتەتىن جىلعا اينالادى. ءبىراق سودان كەيىن دوللار قۇلدىراماۋى ىقتيمال: الەمدىك ەكونوميكانىڭ باياۋلاۋى جانە رەسەسسيانىڭ باستالۋى سەنارييى جۇزەگە اسىپ، FRSء-تىڭ ساياساتى كۇرت قاتايسا، اقش ۆاليۋتاسىنىڭ نىعايۋى جالعاسادى"، – دەدى ءاليا مولدابەكوۆا.

ول تەڭگەگە دەم بەرەتىن فاكتورلاردىڭ ازدىعىن جاسىرمادى: مۇناي باعاسى قۇلدىراپ، قۇبىلمالىلىق ساقتالدى. ەۋروپالىق وداق كورشى رەسەيدىڭ مۇنايىنا باعا شەكتەۋىن ەنگىزدى. Bloombergء-تىڭ مەدياندى-ورتاشا بولجامىنا سايكەس، 2023 جىلدىڭ I توقسانىندا قارا التىننىڭ ءبىر بوشكە-باررەلىنىڭ باعاسى 92 دوللارعا دەيىن عانا كوتەرىلۋى ىقتيمال.

ال بۇل قازاقستاننىڭ ۇلتتىق ۆاليۋتاسىنىڭ نىعايۋىنا كوپ سۇيەۋ بولا المايدى. بيىلعى جىلى قارا التىن قۇنى جاھاندىق نارىقتان ءجۇز مەجەسىنەن اسىپ، 114 دوللار بيىگىن باعىندىرىپ قايتتى. الايدا ودان تەڭگە قىمباتتاي قويعان جوق.

دوللار باعامىنىڭ ءبىزدىڭ ايماعىمىزدا، سونىڭ ىشىندە قازاقستاندا قىمباتتاۋىنا تۇرتكى بولاتىن تاعى ءبىر فاكتور باس كوتەردى. سوعىس شىعىنىنا بولا، قارجىدان تارىققان رەسەي ستانوكتى قوسىپ، ءرۋبلدى قاپتاتىپ باسا باستاعان. بۇل الدا ونىڭ قۇنسىزدانۋىنا سوقتىرۋى مۇمكىن. ديەۆالۆاسيالانعان رۋبل وزىمەن بىرگە قازاقستاندىق ۇلتتىق ۆاليۋتانى دا قۇردىمعا تارتۋى عاجاپ ەمەس.

رەسەيلىك قارجىلىق باسىلىمداردىڭ جازۋىنشا، ورتالىق بانك باسشىسى ەلۆيرا نابيۋللينانىڭ ەكونوميكادا "ارتىق" رۋبل بولماۋعا ءتيىس دەگەن مالىمدەمەسىنە قاراماستان، رەسەيدە 2022 جىلى وتە كوپ باسىلعاندىقتان، اقشا ماسساسىنىڭ كولەمى اي سايىن ارتۋدا. اتاپ ايتقاندا، رەسەي بانكىنىڭ https://www.cbr.ru/statistics/ms/دەرەگىنشە، ەگەر 2021 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا اقشا ماسساسىنىڭ كولەمى 62 ترلن ءرۋبلدى قۇراسا، ال 2022 جىلعى قاراشادا 76 تريلليونعا جەتكەن. ارى قاراي توقتاۋسىز وسۋدە. 2020 جىلعى جەلتوقساندا بۇل كورسەتكىش 56 ترلن عانا بولعان.

رەسەيلىك ەكونوميست ەۆگەنيي سۋۆوروۆ ماسكەۋدىڭ التىنمەن، حالىقارالىق رەزەرۆپەن، جالپى، ەشتەڭەمەن قامتاماسىز ەتىلمەگەن رۋبلدەردى شەكتەن تىس كوپ باسىپ جاتقانىنا نازار اۋدارتتى.

"بۇرىن قالاي ەدى؟ ۇلتتىق ءال-اۋقات قورىنا (فنب) مۇناي مەن گاز ەكسپورتىنان تۇسكەن ىلان-ويران تابىس قۇيىلاتىن. ولار رۋبلگە كونۆەرتاسيالاناتىن جانە بيۋدجەتكە، باسقاسىنا بولىنەتىن. ءبىراق قازىرگى كەزدە سانكسيالار كەسىرىنەن بۇل جۇيە جۇمىس ىستەمەيدى: قارجى مينيسترلىگىنىڭ شەتەلدىك ەسەپشوتتارى بۇعاتتاۋلى. سوندىقتان ونداعى شەتەلدىك ۆاليۋتانى ول ساتا المايدى. تيىسىنشە، ورتالىق بانك باسىپ جاتقان جاڭا رۋبلدەر ۆاليۋتالىق تۇسىممەن دە قامتاماسىز ەتىلمەگەن. ولار التىنمەن دە قامتىلماعان، سەبەبى رف رەزەرۆتەرىنىڭ قۇرامىنداعى التىننىڭ ۇلەسى تىم تومەن: شامامەن 20% عانا"، – دەدى رەسەيلىك ەكونوميست.

سالىستىرساق، رەزەرۆتەرىنىڭ قۇرامىنداعى التىن ۇلەسى ۆەنەسۋەلادا – 82%، پورتۋگاليادا – 70%، اقش-تا – 66%، گەرمانيادا – 65%، ال قازاقستاندا – 63%.

ياعني رۋبلگە قاراعاندا، قازاقتىڭ تەڭگەسىنىڭ التىنمەن قامتاماسىز ەتىلۋ دەڭگەيى بىرنەشە ەسە جوعارى.

سوعان قاراماستان، ەگەر رۋبل كۇيرەسە، وندا قازاقستاننىڭ ۇلتتىق ۆاليۋتاسىنىڭ جاعدايى دا كۇردەلى بولارى داۋسىز.

ۆ.پۋتين ۆاليۋتالىق رەتتەۋدى 2023 جىلعى 31 جەلتوقسانعا دەيىن ۇزارتاتىن جارلىققا قول قويدى. ياعني سوعان دەيىن ءرۋبلدىڭ باعامىن دا جاساندى تۇردە ۇستاپ تۇرۋعا تىرىسپاق. ودان نە شىعاتىنىن ۋاقىت كورسەتەدى. بۇگىندە رۋبل تۇگىل، رەسەيدىڭ تاعدىرى قىل ۇستىندە تۇرعانداي. ەندەشە كورشىنىڭ ءتول سابان اقشاسىنىڭ قۇنىن قۇلدىراۋدان قۇتقارىپ قالا الاتىنىنا ەش كەپىلدىك جوق.