قازاق كينوسى مەن تەاترىنىڭ جارىق جۇلدىزى، ۇلتتىق مادەنيەتتىڭ اجىراماس بولىگى – مەرۋەرت وتەكەشوۆا. ول – كورەرمەن جۇرەگىن «قىز جىبەك» وبرازىمەن بىردەن جاۋلاپ العان دارا دارىن.
1951 جىلعى 25 اقپاندا ورال قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن مەرۋەرت وتەكەشوۆا – بۇگىندە «حالىق ءارتىسى» اتانعان تۇلعا. ونىڭ ونەر جولى – قازاق حالقىنىڭ بايىرعى ەپوستارى مەن زاماناۋي دراما جانرلارىنىڭ توعىسىندا وربىگەن ۇزاق ساپار.
بالالىق شاعى، ءبىلىم جولى
مەرۋەرت وتەكەشوۆا قاراپايىم وتباسىندا ءوستى. اكەسى قاراتاي – قاراپايىم ەڭبەك ادامى، ال اناسى – ءۇي شارۋاسىمەن، بالا تاربيەسىمەن اينالىسقان جان. بالا كۇنىنەن ونەرگە جاقىن بولعان مەرۋەرت مەكتەپتەگى كوركەمسوز جانە دراما ۇيىرمەلەرىندە شىڭدالدى. جاس تالانتتىڭ دارىنى ەرتە بايقالدى: مەكتەپ ساحناسىندا ويناعان رولدەرى كورەرمەندەردى بىردەن باۋراپ الدى.
1968 جىلى مەرۋەرت الماتىداعى قازاق مەملەكەتتىك ونەر ينستيتۋتىنا (قازىرگى قازاق ۇلتتىق كونسەرۆاتورياسى) وقۋعا ءتۇستى. ءبىلىم الۋى وڭاي بولمادى – مەكەمەدەگى قاتاڭ تالاپ پەن ءتۇرلى قيىندىقتان قايىسپاي وتۋگە تۋرا كەلدى. ينستيتۋتتاعى مامانداردىڭ جەتەكشىلىگىمەن ول كلاسسيكالىق دراما مەن ۇلتتىق فولكلوردىڭ نەگىزدەرىن مەڭگەردى.
1972 جىلى ينستيتۋتتى ۇزدىك ديپلوممەن بىتىرگەن سوڭ، مەرۋەرت بىردەن م. اۋەزوۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترىنا جۇمىسقا قابىلداندى. بۇل – ونىڭ كاسىبي ونەر جولىنىڭ باستاماسى بولدى.
شىعارماشىلىق جەتىستىگى
م.اۋەزوۆ تەاترىندا مەرۋەرت وتەكەشوۆا 50 جىلدان استام قىزمەت ەتتى. ول كلاسسيكالىق جانە زاماناۋي پەسالاردا جۇزدەگەن ءرول سومدادى. مەرۋەرتتىڭ تەاتر ساحناسىنداعى كەيىپكەرلەرى – قازاق ادەبيەتىنىڭ جارقىن بەينەلەرى. بۇول ورايدا، «اقان سەرى – اقتوقتى» پەساسىنداعى اقتوقتى – ماحاببات پەن ەركىندىكتىڭ سيمۆولى؛ «ەڭلىك-كەبەك» دراماسىنداى ەڭلىك – قازاق قىزىنىڭ ايشىقتى وبرازى.
ونىڭ ساحناداعى ونەرى سىنشىلاردىڭ جوعارى باعاسىن الدى. مەرۋەرت تەاتردىڭ جەتەكشى اكتريسالارىنىڭ ءبىرى بولىپ، جاس ۇرپاققا ۇلگى كورسەتتى. ول ساحنادا تەك ءرول ويناپ قانا قويماي، ۇلتتىق مادەنيەتتىڭ دامۋىنا زور ۇلەس قوستى.
جۋىردا اكتريسا «قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى» اتاعىن الدى، بۇل – مەرۋەرتتىڭ ونەردەگى ەڭبەگىنىڭ ەڭ جوعارعى ماراپاتى.
كينو الەمىندەگى جارىق جۇلدىز
مەرۋەرت وتەكەشوۆانىڭ كينو سالاسىنداعى جەتىستىكتەرى دە كوپ. 1972 جىلى ««قىز جىبەك» فيلمىندە باستى ءرولدى سومداۋى ونىڭ ومىرىندەگى ەڭ ماڭىزدى وقيعا بولدى. رەجيسسەر سۇلتان قوجىقوۆ تۇسىرگەن تۋىندىدا مەرۋەرت جىبەكتىڭ وبرازىن شەبەر سومداپ، قازاق حالقىنىڭ ليرو-ەپوستىق بەنەسىن ەكرانعا الىپ شىقتى. فيلم ءقازىر دە قازاق كينوسىنىڭ كلاسسيكاسى سانالادى، ال جىبەكتىڭ ءرولى مەرۋەرتتى «قازاقتىڭ قىز جىبەگىنە» اينالدىردى. وسى ءرولى ءۇشىن ول كوپتەگەن ماراپات الدى، حالىقارالىق فەستيۆالدەردەن جۇلدەمەن ورالدى.
مەرۋەرت وتەكەشوۆا «ءبىزدىڭ عاني»، «وتەلمەگەن پارىز»، «ءابىلقايىر حان»، «ايداي سۇلۋ ايسۇلۋ»، «تۇمان»، «اقان سەرى – اقتوقتى» سياقتى باسقا دا فيلمدەردە كوپتەگەن وبرازدار سومدادى. كينوداعى جيىرمادان استام ءرولىنىڭ ءارقايسىسى قازاق ونەرى تاريحىنان وزىندىك ورىن الدى.
ماراپاتتار مەن قۇرمەتتەر
مەرۋەرت وتەكەشوۆانىڭ ەڭبەگى مەملەكەت تاراپىنان جوعارى باعالاندى:
1979 جىلى – قازاقستان لەنين كومسومولى سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى؛
1982 جىلى – قازاق كسر ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى؛
2008 جىلى – «قۇرمەت» وردەنى؛
2016 جىلى – «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىگىنە 25 جىل» مەرەكەلىك مەدالى؛
2017 جىلى – «پاراسات» وردەنى؛
2022 جىلى – الماتى قالاسىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى؛
2025 جىلى – قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى جانە باتىس قازاقستان وبلىسىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى اتاندى.
ول سونىمەن بىرگە حالىقارالىق فەستيۆالدەردىڭ جۇلدەگەرى، «قازاقفيلم» كينوستۋدياسىنداعى جۇلدىزدار اللەياسىندا تاقتاعا يە.
جەكە ءومىرى جانە قوعامدىق قىزمەتى
مەرۋەرتتىڭ جەكە ءومىرى دە ونەرمەن بايلانىستى. ول تانىمال اكتەر قۇمان تاستانبەكوۆپەن وتباسىلى بولدى. قوس تالانت ومىردە دە، ونەردە دە سەرىكتەس رەتىندە ءبىر-بىرىن قولدادى. قۇماننىڭ ومىردەن ەرتەرەك ءوتۋى وعان اۋىر سوققى بولعانىمەن، ونەردەن الىستاعان جوق.
مەرۋەرت وتەكەشوۆا قوعامدىق جۇمىستارعا دا بەلسەندى تۇردە ارالاسىپ، جاس ونەرپازداردى قولدادى، ۇلتتىق ءداستۇردى ناسيحاتتادى. سۇحباتتارىنىڭ بىرىندە «قازاقتىڭ قىز جىبەگىنە قىلاۋ تۇسىرمەدىم» دەپ، ۇلتتىق وبرازدىڭ سالماعىن ارتتىرار تاعىلىمدى سىر ايتتى.
مەرۋەرت وتەكەشوۆا – قازاق ساحناسىنىڭ ءتىرى اڭىزى. ول سومداعان وبرازدار ۇلتتىق رۋحتى وياتادى. مەرۋەرت وتكەشوۆا – اكتريسا عانا ەمەس، ۇلت ماقتانىشى، ماحاببات پەن ايەلگە ءتان جىگەردىڭ ايقىن سيمۆولى.