يسلام دىنىندە قاسيەتتى ەكى مەيرام بولسا، سونىڭ ءبىرى – قۇربان ايت. قۇربان شالۋ سوناۋ يبراھيم پايعامبار داۋىرىنەن باستاۋ الادى
قۇربان دەگەنىمىز نە
قۇربان ءسوزى اراب تىلىندە «جاقىنداۋ» دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى، ياعني جاساعان ساۋاپ ىستەر ارقىلى جۇرەكتى تازارتىپ، اللاعا جاقىنداي ءتۇسۋ. ال ايت – مەرەكە، مەيرام، قۋانىش دەگەن ءسوز.
قۇربان ايت كۇندەرى مۇسىلماننىڭ اتقاراتىن ەڭ جاقسى ءىسى – قۇرباندىق شالۋ. وسى ارقىلى پەندە اللا تاعالاعا جاقىن بولادى، كۇنالارى كەشىرىلەدى.
اللا تاعالا قاسيەتتى قۇران كارىمدە: «راببىڭ ءۇشىن ناماز وقى جانە قۇربان شال» – دەپ بۇيىرعان.
قۇربان ايتتىڭ شىعۋ تاريحى
يسلام دىنىندەگى باستى مەرەكەنىڭ تاريحى ەرتە زاماننان باستاۋ الادى.
اللا تاعالا يبراھيم پايعامبارعا سىناق رەتىندە ءوزىنىڭ سۇيىكتى ۇلى يسمايلدى قۇرباندىققا شالۋدى بۇيىرادى. اكەسى مەن بالاسى جاراتۋشىنىڭ بۇيرىعىنا قارسى كەلمەي، ءامىردى ورىنداماقشى بولادى. سىناقتان سۇرىنبەي وتكەن اكەسى مەن بالاسىنىڭ تاقۋالىعىنا، ادالدىعىنا اللا تاعالا ريزا بولىپ، ءوز قۇزىرىنان قۇرباندىق ورنىنا قوشقار تۇسىرگەن. سودان بەرى اللانىڭ رازىلىعى ءۇشىن قۇرباندىق شالۋ ءداستۇرى جالعاسىپ كەلەدى.
قۇربان شالۋ ارقىلى پەندە اللانىڭ امىرىنە بويسۇنۋدى، ءار ىستە سابىرلىق ساقتاۋدى ۇيرەنەدى.
قۇربان ايت 2023 جىلى قاشان باستالادى
قۇربان ايت – ورازا ايتتان كەيىن 70 كۇن وتكەن سوڭ كەلەتىن مەيرام. مۇسىلمان قاۋىمى قۇربان ايتتى قاتارىنان ءۇش كۇن تويلايدى.
قازاقستان زاڭناماسى بويىنشا قۇربان ايتتىڭ ءبىرىنشى كۇنى – دەمالىس. بيىل قۇربان ايت 28، 29، 30 ماۋسىم كۇندەرى اتالىپ وتەدى.
كىمدەر قۇرباندىق شالادى
حانافي ءمازھابى بويىنشا قۇربان شالۋ باي، ازات، باليعات جاسىنا تولعان، اقىلدى، جولاۋشى بولماعان مۇسىلمانعا – ءۋاجىپ.
بۇل جەردە باي دەپ قۇربان ايت كۇنى ءوزىنىڭ جانە وتباسىنىڭ نەگىزگى قاجەتتەلىگىنەن ارتىق مال-دۇنيەسى زەكەت نيسابىنا جەتكەن (85 گرامم التىنى، 40 قويى، 30 قارا مالى نەمەسە 5 تۇيەسى بار) ادامعا ايتىلادى.
نيساپ مولشەرىندە ارتىق قاراجاتى بولماسا دا، كەدەي مۇسىلمان كىسىنىڭ قۇربان شالۋىنا بولادى.
جالپى حانافي ءمازھابىندا قۇربان ايتتا شاماسى جەتكەندەرگە قۇربان شالۋ – ءۋاجىپ.
قۇربان ايتتا نە ىستەۋ كەرەك
مەيرامنىڭ ءبىرىنشى كۇنى مۇسىلماندار ەرتەرەك تۇرىپ، جۋىنىپ، تازا كيىمىن كيىپ، حوش ءيىستى ءاتىرىن سەۋىپ، مەشىتكە ايت نامازىنا كەلەدى. ايت نامازىن وقىپ بولعاننان كەيىن ءبىر-بىرىن قۇربان ايتپەن قۇتتىقتاپ، قۇشاق جايىپ، وكپە-رەنىشى بولسا كەشىرىپ، تاتۋلاسادى.
ورازا ايت نامازىندا تاڭەرتەڭ مەشىتكە بارار الدىندا ۇيدەن قۇرما سەكىلدى تاعامداردان ءدام تاتىپ شىققان ابزال بولسا، قۇربان ايتتا، كەرىسىنشە، ءنار تاتپاي شىققان دۇرىس. ويتكەنى پايعامبارىمىز مۇحاممەد (س.ع.س.) سول كۇنگى ورازاسىن جاڭا سويىلعان قۇربان ەتىمەن اشقاندى قۇپ ساناعان.
ايت نامازىنان كەيىن شاماسى كەلەتىن مۇسىلماندار اللانىڭ رازىلىعى ءۇشىن قۇرباندىق شالادى. ونىڭ ەتىن تۇرمىسى تومەن وتباسىلارعا تاراتادى. ساداقا بەرەدى.
قۇرباندىققا قانداي مال شالىنادى
قوي، ەشكى، سيىر جانە تۇيە مالدارىن عانا قۇرباندىققا شالۋعا بولادى. قۇربان رەتىندە شالىناتىن قوي جانە ەشكى كەم دەگەندە ءبىر جاسار، سيىر ەكى جاسار، تۇيە بەس جاسار بولۋى كەرەك. التى-جەتى ايلىق توقتى ءبىر جاسار قوي سياقتى سەمىز، ەتتى بولسا، قۇرباندىققا شالۋعا جارايدى. قوي مەن ەشكىنىڭ ەركەگىن، سيىردىڭ ۇرعاشىسىن شالۋ ابزال.
قوي نەمەسە ەشكىنى تەك ءبىر ادام قۇربان رەتىندە شالا الادى. ال سيىر نەمەسە تۇيەنى ياعني، ءىرى قارانى ءبىر كىسىنىڭ جالعىز ءوزى ءۇشىن شالۋىنا بولادى. سونداي-اق جەتى كىسىگە ارناپ، ورتاق شالۋىنا بولادى. قۇرباندى ورتاقتاسىپ شالعان ۋاقىتتا ءاربىر ادام قۇربان شالۋ نيەتىمەن ورتاقتاسۋى كەرەك. ءبىر كىسى قۇربان ءۇشىن، ال ەكىنشى ءبىر كىسى تەك قانا ەتىن الۋ نيەتىمەن ورتاقتاسسا، شالىنعان مال بارلىق ورتاقتار ءۇشىن قۇربان بولىپ ەسەپتەلمەيدى.
قۇرباندىققا جىلقى شالۋعا بولمايدى.
قۇرباندىققا قانداي مالدى شالۋعا بولمايدى
قۇرباندىققا ءبىر نەمەسە ەكى كوزى سوقىر مال، قۇربان شالۋ ورنىنا ءوز بەتىنشە جەتۋىنە شاماسى جەتپەيتىن اقساق مال جارامايدى.
سونىمەن قاتار ءتىسىنىڭ كوبى جوق، مۇيىزدەرىنىڭ ءبىرى سىنعان مال قۇرباندىققا شالىنبايدى. تىم ءالسىز مال مەن قۇيرىعىنىڭ جارتىسىنان كوبى جوق جانە قۇلاعى جوق مال سويىلمايدى. لاس نارسەمەن تاماقتانىپ جۇرگەن مال دا قۇرباندىققا جارامسىز.
قۇرباندىق شالۋ ۋاقىتى
قۇرباندىق شالۋدىڭ بەلگىلى ۋاقىتى بار. قۇرباندىقتى ودان الدىن نەمەسە كەيىن شالۋعا بولمايدى. ۋاقىتىنان بۇرىن شالعان قۇرباندىق ءوز وتباسى ءۇشىن سويىلعان مال ىسپەتتى. ول قۇرباندىق بولىپ ەسەپتەلمەيدى. ال ۋاقىتىنان كەيىن شالسا، ونىڭ ەتىن ساداقا ەتۋ ءۋاجىپ بولادى، ودان ءوزى جەمەيدى.
قۇربان شالۋدىڭ ۋاقىتى قۇربان ايتتىڭ ءبىرىنشى كۇنى ايت نامازىنان كەيىن باستالىپ، ايتتىڭ ءۇشىنشى كۇنى كۇن باتقانعا دەيىن جالعاسادى.
قۇرباندىق شالۋ دۇعاسى
قۇربان رەتىندە شالىناتىن مال قۇبىلاعا قاراتا جاتقىزىلىپ، دۇعا رەتىندە مىنا ايات وقىلعان ابزال: «يننا سالاتي ۋا نۋسۋكي ۋا ماحيايا ۋا ءماماتي ءليللاھي راببيل ‘الامينا ءلا شاريكا ءلاھ».
ماعىناسى: «مەنىڭ نامازىم دا باسقا عيباداتتارىم، ءومىرىم دە، ءولىمىم دە بۇكىل الەمدەردىڭ راببىسى ءبىر اللاعا ارنالادى. ونىڭ ەش سەرىگى جوق».
ودان كەيىن: «اللاھۋ اكبار، اللاھۋ اكبار ءلا يلاھا يللاللاھۋ، ۋاللاھۋ اكبار، اللاھۋ اكبار ۋا ليللاھيل-حامد» – دەپ، تاكبىر ايتىپ، "بيسميللاھي، اللاھۋ اكبار» – دەپ باۋىزدالادى.
تەك قانا قۇرباننىڭ يەسىنىڭ عانا «بيسميللاھي، اللاھۋ اكبار» – دەۋى جەتكىلىكتى ەمەس. قۇرباندى باۋىزداعان ادام دا «بيسميللاھي، اللاھۋ اكبار» – دەۋى كەرەك. ادەيى ۇمىتپاستان «بيسميللاھ» دەپ ايتپاسا، قۇرباننىڭ ەتىن جەۋگە بولمايدى. ويتكەنى، اللانىڭ اتى ايتىلىپ، باۋىزدالماعان مالدىڭ ەتىن جەۋ – حارام.
قۇرباننىڭ يەسى قۇرباندى باۋىزدايىن دەپ جاتقان قاساپتىڭ قولىنىڭ ۇستىنە قولىن قويىپ، بىرگە باۋىزداسا، ەكەۋى دە «بيسميللاھ» دەپ ايتۋى كەرەك. سويىلاتىن مال قۇربان نيەتىمەن باۋىزدالۋى شارت.
مالدىڭ جانى شىققاننان كەيىن بارىپ قانا تەرىسى سىپىرىلادى. جانى شىقپاي جاتىپ باسىن كەسىپ الىپ تاستاۋ نەمەسە تەرىسىن سىپىرۋ – ماكرۇھ.
قۇربان ايت قالاي تويلانادى
قۇربان ايت نامازىنان كەيىن بارلىق مۇسىلمان اعايىن-تۋىستارعا، دوس-جاراندارى مەن كورشى-قولاڭعا «ايت قابىل بولسىن!» ايتىپ، ايتشىلايدى. ۇيلەرگە كىرىپ، قۇران وقىپ، تىلەك تىلەيدى.
بىر-بىرىنە سىيلىق بەرىپ، مەرەكەلىك كوڭىل-كۇيدە جۇرەدى، ايتتىق سۇرايدى. قازاق ايت مەرەكەسىمەن قۇتتىقتاپ، ايتتىق سۇراعان جاننىڭ بەتىن ەشقاشان قايتارماعان.
رەنجىسىپ قالعان ادامدار بىر-بىرىنەن كەشىرىم سۇراپ، قايتا تابىسادى. ءار شاڭىراقتا قازان اسىلادى، باۋىرساق پەن شەلپەك ءپىسىرىپ، مول داستارقان جايىلادى.
سىرقات كىسىلەردىڭ كوڭىلىن سۇراۋ، جەتىم-جەسىر، مۇڭ-مۇقتاجدارعا قول ۇشىن بەرىپ، ولارعا ايتتىڭ قۋانىشىن سەزدىرۋ دە ساۋابى مول ىسكە جاتادى.
قۇربان ايتتا اۋىز بەكىتۋگە بولا ما
قۇربان ايتقا ءبىر كۇن قالعاندا ورازا ۇستاۋدىڭ ماڭىزى زور. ياعني، ءزۇل-حيدجا ايىنىڭ 9-شى جۇلدىزىندا بولاتىن اراپا كۇنى اۋىز بەكىتۋگە بولادى. ال ايت كۇندەرى ورازا ۇستاۋعا شاريعاتىمىز رۇقسات ەتپەيدى.
sputnik.kz-تەن الىندى