ەرتەڭ – ازاماتتىق اۆياسيا كۇنى
ەرتەڭ – ءوز ومىرلەرىن اسپانمەن بايلانىستىرىپ، اۋە كولىگىمەن جولاۋشىلاردى تاسىمالداپ جۇرگەن ازاماتتىق اۆياسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ايتۋلى مەرەكەسى. بۇل كۇن بۇۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ شەشىمىمەن 1996 جىلدان باستاپ جىل سايىن اتاپ ءوتىلىپ كەلەدى. اۆياسيا ازاماتتىق اۆياسيا جانە اسكەري اۆياسيا بولىپ ەكىگە بولىنەدى. ازاماتتىق اۆياسياعا كولىكتىك، سانيتارلىق، وقۋ-سپورتتىق، ارنايى ماقساتقا ارنالعان، ال اسكەري اۆياسياعا اۋە كۇشتەرى، تەڭىزدىك، ارميالىق، اۋە شابۋىلىنان قورعانۋعا ارنالعان ۇشۋ اپپاراتتارى جاتادى. ەلىمىزدىڭ ازاماتتىق اۆياسيا نارىعى جىل سايىن دامىپ كەلە جاتقانىمەن، جولاۋشى تاسىمالى ءالى كۇنگە بىرىزدىلىككە تۇسە قويمادى. بۇگىندە بۇل سالادا اۋە رەيستەرىنىڭ كەشىگۋى مەن بيلەت قۇنىنىڭ قىمباتتاۋى ەڭ باستى ماسەلەلەردىڭ بىرىنە اينالدى.
كەشىكپەيتىن رەيس كەرەك
بۇگىندە ەلىمىزدە 55 اۆياكومپانيا جۇمىس ىستەيدى. اۆيارەيستەردى اپتاسىنا 617 رەيس جيىلىگىمەن 57 باعىت بويىنشا 6 وتاندىق اۆياكومپانيا ورىندايدى. حالىقارالىق رەيستەر اپتاسىنا 490 رەيس جيىلىگىمەن 112 باعىت بويىنشا 28 ەلدە ورىندالادى. ولاردىڭ قاتارىندا تۇركيا، ءباا، وزبەكستان، گرۋزيا، تاجىكستان، رەسەي، قىرعىزستان، جۇڭگو، ت.ب. مەملەكەتتەر بار.
ازاماتتىق اۆياسيا كوميتەتىنىڭ مالىمەتىنشە، 2022 جىلدىڭ 8 ايىندا وتاندىق اۋەكومپانيالار تاسىمالداعان جولاۋشىلار سانى 6،9 ملن ادامدى قۇرادى. ماسەلەن، «Air Astana» كومپانياسى شامامەن 2،7 ملن، «FlyArystan» 2،1 ملن، ال «SCAT» اۆياكومپانياسى 1،8 ملن جولاۋشى تاسىمالداعان.
اتالعان كەزەڭدە ەلىمىزدىڭ اۋەجايلارىندا قىزمەت كورسەتىلگەن جولاۋشىلار سانى 13،1 ملن ادامدى قۇرادى. بۇل وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا، 13 پايىزعا ارتىق (2021 جىلى – 11،6 ملن ادام). دەسە دە، اۋە تاسىمالىنىڭ ۇلعايۋىمەن قوسا، رەيستەردىڭ كەشىگۋى دە جيىلەي باستاعان. رەيستەر بىرنەشە سەبەپپەن كەشىگىپ شىعۋى مۇمكىن. ءبىرىنشىسى اۋا رايىنىڭ قولايسىزدىعى (قاتتى جەل، تۇمان، بوران جانە باسقالارى) نەمەسە اياق استىنان تۋىنداعان جانە الدىن الۋ مۇمكىندىگى جوق تەحنيكالىق سەبەپپەن، وعان ۇشاقتى اۋىستىرۋ دا جاتادى. كەيدە ءبىر ۇشاقتىڭ كەسىرىنەن ودان كەيىنگى رەيستەر بىرىنەن كەيىن ءبىرى كەشىگەدى. ماسەلەن، ىستامبۇل - الماتى باعىتىنداعى رەيس اۋەجايدا جۇك تيەۋشىلەردىڭ جەتىسپەۋىنەن ءبىر ساعاتقا شەگەرىلەدى. بۇل ۇشاقتا الماتىعا جەتكەن سوڭ ارمەن قاراي قىزىلورداعا ۇشاتىن 30 شاقتى جولاۋشى بار. تيىسىنشە، ترانزيت جولاۋشىلاردى اكەتۋ ءۇشىن الماتىداعى بورتتى كىدىرتۋگە تۋرا كەلەدى. سونىڭ كەسىرىنەن ەكى رەيس كەشىكتىرىلەدى. جولاۋشىلاردىڭ ومىرىنە نەمەسە دەنساۋلىعىنا ءقاۋىپ توندىرمەۋ ءۇشىن جۇرگىزىلەتىن جۇمىستاردان دا كەشىگۋ بولادى. كەيدە جولاۋشى ۇشاققا ءمىنىپ، كەيىن ۇشۋدان باس تارتۋى مۇمكىن. جاعدايدى ۋشىقتىراتىن فاكتورلار قاتارىندا قازاقستان اۋەجايلارىنداعى ۇشۋ-قونۋ جولاقتارىن جوندەۋ، قاربالاس مەرزىم كەزىندە اۋەجايلاردىڭ جابىلۋى جانە قۇستارمەن سوقتىعىسۋدىڭ كوبەيۋى سىندى سەبەپتەر اتالادى. Air Astana مالىمەتىنشە، كومپانيا ۇشاقتارىنىڭ قۇستارمەن سوقتىعىسۋ سانى وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 22،3%-عا وسكەن. وسى جانە باسقا دا ماسەلەلەرگە بايلانىستى ۇشاق رەيستەرىنىڭ كەشىگۋى ورىن الىپ تۇرادى.
قازاقستان اۆياسيا اكىمشىلىگىندەگى تاسىمالداۋ دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى نۇرجان مالايەۆتىڭ ايتۋىنشا، جىل باسىنان بەرى ازاماتتاردان اۋە كومپانيالارىنىڭ قىزمەتىنە بايلانىستى مىڭنان استام شاعىم تۇسكەن.
– شاعىمداردىڭ كوبى Air Astana جانە FlyArystan كومپانيالارى رەيستەرىنىڭ كەشىگىپ، جولاۋشىلارعا ءتيىستى قىزمەتتەر كورسەتىلمەگەندىگى جايلى بولدى، – دەيدى ول. بيىل تامىز ايىندا Air Astana باسشىلىعى ۇيىمداستىرعان باسپا ءسوز كونفەرەنسياسىندا اۋە كومپانياسى رەيستەردىڭ كەشىگۋى بويىنشا ماسەلە بار ەكەندىگىن مويىندادى (كونفەرەنسيا جونىندەگى ماقالا گازەتىمىزدىڭ 2022 جىلعى 6 تامىزداعى №90 نومىرىندە جاريالانعان). وندا اۋە كومپانياسىنىڭ ۇقىپتىلىق كورسەتكىشى (كەستە بويىنشا ۋاقىتىلى ۇشىپ-قونۋى) 2015-2016 جىلدارى 92-91% بولسا، ودان كەيىن بۇل كورسەتكىش تومەندەي بەرگەن. 2018-دە 86%، 2020 مەن 2021-دە 85%، بيىل جارتىجىلدىق كورسەتكىش بويىنشا 74%-دى قۇرادى. اسىرەسە، جازعى ۋاقىتتا رەيستەردىڭ كەستەسى ءجيى بۇزىلعان. ناۋرىز ايىندا جولاۋشىلاردىڭ 87% ۋاقىتىلى جولعا اتتانسا، ماۋسىم مەن شىلدەدە بۇل كورسەتكىش 66%-دى عانا كورسەتكەن. دەگەنمەن، Air Astana باسشىلىعى ايتىلعان ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن جۇمىس ىستەلىپ جاتقاندىعىن دا ايتقان.
«Air Astana-نىڭ بۇكىل كومانداسى رەيستەردى ۋاقىتىلى ورىنداۋ ءۇشىن جۇمىس ىستەيدى. كەشىگۋلەر سانىن ازايتۋ ءۇشىن جانە قىزمەت كورسەتۋ ساپاسىن ارتتىرۋ ءۇشىن ءبىز رەيستەر سانىن قىسقارتىپ، Airbus A320 رەزەرۆتىك ۇشاعىن بولدىك. سونداي-اق، رەيستەردىڭ كەشىگۋىنە بايلانىستى جەدەل جەلى اشتىق. جولاۋشىلار ساعات 8.00-دەن 24.00-گە دەيىن +7 (7272) 44-44-78 نومىرىنە حابارلاسا الادى»، – دەپ Air Astana كومپانيالار توبىنىڭ پرەزيدەنتى پيتەر فوستەر حابارلاعان بولاتىن.
ءوز كەزەگىندە ازاماتتىق اۆياسيا كوميتەتى دە رەيستەردىڭ كەشىگۋ ماسەلەسىن شەشۋگە ءمان بەرگەن. شىلدەدەن باستاپ رەيستەردىڭ كەشىگۋى سالدارىنان جولاۋشىلاردىڭ قۇقىقتارى ساقتالماعاندىقتان، قازاقستاندىق اۆياكومپانيالارعا 8 مىڭ اەك (24 504 000) سوماسىنا دەيىن ايىپپۇل سالىندى. بۇعان قوسا ق ر ييدم ۇيىمداستىرعان «اشىق ساعات الاڭىندا» رەيستەر كەشىكتىرىلگەن جاعدايدا جولاۋشىلاردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن كۇشەيتۋ جونىندەگى قازىرگى زاڭنامانى جەتىلدىرۋ بويىنشا جوسپارلار دا ايتىلدى. ايتا كەتكەن ءجون، قولدانىستاعى زاڭناماعا سايكەس جولاۋشىلار جۇمسالعان ءار ساعات ءۇشىن بيلەت قۇنىنىڭ 3% مولشەرىندە (ايىپپۇل تۇرىندە) وتەماقى الۋعا قۇقىلى.
«قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋە كەڭىستىگىن پايدالانۋ جانە اۆياسيا قىزمەتى تۋرالى» زاڭىنا سايكەس رەيستىڭ كەشىگۋىنە اۋە كومپانياسى كىنالى بولعان جاعدايدا جولاۋشىلارعا سالقىن سۋسىندار، ىستىق تاماق، قوناقۇيدە تۇرۋ مەن وعان بارىپ، قايتۋعا دەيىن كولىك تەگىن ۇسىنىلۋى ءتيىس»، – دەپ ييدم ازاماتتىق اۆياسيا كوميتەتىنىڭ اۆياسيالىق تاسىمالدار باسقارماسىنىڭ باسشىسى ادىلەت كوبەنوۆ اۋە كومپانيالارىنا ناقتى تالاپتى تۇسىندىرگەن.
وسى رەتتە ايتا كەتەتىن جايت، «اۋە كەڭىستىگىن پايدالانۋ جانە اۆياسيا قىزمەتى تۋرالى» زاڭنىڭ 86-بابىنا سايكەس، ەگەر رەيس ەكى ساعاتتان استام ۋاقىت كەشىكسە، جولاۋشىلارعا سالقىنداتىلعان سۋ بەرىلۋى كەرەك. ءتورت ساعات كەشىكسە، ىستىق تاماق بەرىلۋى ءتيىس. تۇندە التى ساعاتقا نەمەسە كۇندىز سەگىز ساعات كەشىكسە، قوناقۇيدەن ورىن بەرىلۋى كەرەك. ەگەر اۋە كومپانيالارى زاڭدا بەكىتىلگەن وسى قىزمەتتەردى كورسەتپەسە، اكىمشىلىك قۇقىقبۇزۋشىلىق كودەكسىنىڭ 567-بابىنا سايكەس، ايىپپۇل سالىنادى.
ارزان بيلەت ارمان با؟
ازاماتتىق اۆياسيا سالاسىندا كوپشىلىكتى قىنجىلتىپ جۇرگەن ماسەلەنىڭ تاعى ءبىرى – بيلەت قۇنىنىڭ تىم قىمبات بولۋى. وسى ماسەلە جايىندا گازەتىمىزدىڭ تۇراقتى وقىرمانى حات جولداعان بولاتىن:
«جازعى دەمالىستا شەتەلگە ساياحاتتاۋدى ءجون كورىپ، اۆتورلىق تۋرمەن جولعا شىقتىم. ءبىز مەجەلەگەن جەرگە بارۋ ءۇشىن الدىمەن قارت كاسپييدىڭ جاعاسىندا ورنالاسقان اقتاۋ قالاسىنان ۇشۋىمىز كەرەك بولدى. پويىزبەن بارساق ۇلگەرمەيمىز، امالسىزدان اۋە كولىگىنە جۇگىندىك. 2،30 ساعاتتا جەتىپ بارعانىمىز 50 مىڭ تەڭگە اينالاسىندا شىقتى. قايتادان اقتاۋ قالاسىنان الماتىعا ۇشاتىنىمىز وسى اقشادا شىقتى. ۇلكەن جولعا شىققان بىزدەرگە بۇل اقشا قوماقتى كورىندى. ءوزىڭىز دەمالۋعا بارا جاتىرسىز، دەگەنمەن دە ءوز ەلىمىزدە-اق جارتى اقشامىز اۋە بيلەتىنە جۇمسالىپ كەتكەنى كوڭىلىمىزدى قىنجىلتتى»، – دەيدى دانا اقجولوۆا ەسىمدى وقىرمان.
مامانداردىڭ ايتۋىنشا، بيلەت باعاسى ناقتى باعىتتار بويىنشا سۇرانىس پەن ۇسىنىسقا، ماۋسىمدىق جانە تاۋلىكتىك سۇرانىستىڭ اۋىتقۋىنا، بيلەت ساتىپ الۋ كەزىندەگى بورتتاعى جۇكتەمەنىڭ ارتۋىنا بايلانىستى بەلگىلەنەدى. سونداي-اق، ونىڭ قۇنى اەروناۆيگاسيالىق جانە اۋەجايداعى ءتۇرلى قىزمەتتەردەن، اۆياجانارماي مەن امورتيزاسيالىق شىعىنداردان قۇرالادى.
بۇگىندە اۋە بيلەتتەرىنىڭ باعاسى ارنايى رەتتەلمەيدى، اۆياتاسىمالداۋشىلار ديناميكالىق باعا بەلگىلەۋدى قولدانادى. بىلايشا ايتقاندا، بيلەتتەردىڭ قۇنى نارىقتاعى سۇرانىسقا قاراي اۆتوماتتى تۇردە رەتتەلەدى. تەك ق ر كاسىپكەرلىك كودەكسىنىڭ تالاپتارىنا سايكەس، باسەكەلەستىكتى قورعاۋ بويىنشا ق ر زاڭناماسى بۇزىلعان جاعدايدا عانا مونوپولياعا قارسى دەن قويۋ شارالارى قولدانىلاتىن بولادى.
ايتىلعان ماسەلە بويىنشا ازاماتتىق اۆياسيا كوميتەتى وزگە پىكىردە. ولاردىڭ ايتۋىنشا، قازاقستاندىق تاسىمالداۋشىلاردىڭ تاريف قۇنى شەتەلدىك اۆياكومپانيالارمەن سالىستىرعاندا ەداۋىر تومەن.
«ازاماتتىق اۆياسيا كوميتەتى وكىلدەرى بيلەت ساتاتىن سايتتارداعى قازاقستاندىق اۆياكومپانيالاردىڭ حالىقارالىق جانە ىشكى باعىتتارداعى جول ءجۇرۋ قۇجاتىنىڭ باعاسىنا سالىستىرمالى تالداۋ جاسادى. تالداۋ بارىسىندا استانا – الماتى باعىتىنداعى 30 قازانداعى اۋە بيلەتىنىڭ قۇنى 17 500 تەڭگە مەن 47 800 تەڭگە ارالىعىندا ەكەندىگى بەلگىلى بولدى. ال Air Astana كومپانياسىنىڭ استانا–ىستامبۇل–استانا باعىتىنداعى 2 جانە 9 قاراشا كۇندەردەگى بيلەت باعاسى 274 000 تەڭگەنى قۇراپ وتىر. بۇل سايكەس داتا مەن سايكەس باعىتتاعى وزگە شەتەلدىك اۋە كومپانياسىنىڭ بيلەت باعاسىنان ەكى ەسە تومەن»، – دەيدى ااك.
سونداي-اق، تاياۋ كۇندەرى ق ر يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ ءمينيسترى قايىربەك وسكەنبايەۆ شەتەل لوۋكوستەرىن تارتۋ ارقىلى ەلىمىزدە اۋە كولىگىنە بيلەت قۇنى ارزاندايتىنىن ايتقان.
«ءقازىر ءتيىستى جۇمىستار اتقارىلىپ جاتىر. بىزدە ۇلتتىق وپەراتور سەگمەنتى بار، سونداي-اق لوۋكوستەر سەگمەنتى ەسكەرىلگەن. اتاپ ايتقاندا، «اشىق اسپان» رەجيمى اياسىندا جولاۋشىلاردى تاسىمالداۋعا قاتىستى ءتيىستى رۇقسات تاسىلدەرىن ەنگىزەمىز. ماسەلەن، لوۋكوستەرلەر ءبىر ەلدەن ۇشىپ كەلىپ، ءبىزدىڭ ەل ارقىلى باسقا مەملەكەتكە ساپارلاي الادى، ياعني ەۋروپاعا نەمەسە تۇركياعا اۋە كولىگىمەن بارۋ مۇمكىندىگى قامتىلماق. لوۋكوستەر بولعاندىقتان، بيلەت قۇنى الدەقايدا ارزان بولادى. بۇل قادامداردى كەلەسى جىلدان باستاپ ىسكە اسىرۋ جوسپارلانىپ وتىر»، – دەدى ق.وسكەنبايەۆ.
وسى ورايدا ەل ىشىندەگى ەڭ ارزان بيلەتتەر مەملەكەت تاراپىنان سۋبسيديالاناتىن باعىتتاردا بولاتىنىن ايتا كەتكەن ءجون. بيىل ەلىمىزدە 23 ىشكى باعىتتا ورىندالاتىن رەيستەر سۋبسيديالاندى، بۇل باعىتتاردا بيلەت قۇنى 8 مىڭنان 25 مىڭ تەڭگە شاماسىندا بولدى. ونىڭ ىشىندە 6 باعىتتىڭ الماتى قالاسىمەن بايلانىسى بار: الماتى-پەتروپاۆل (25 مىڭ)، الماتى–كوكشەتاۋ (25 مىڭ)، جەزقازعان–الماتى (20 مىڭ)، الماتى–ءۇشارال (10 مىڭ)، الماتى–بالقاش (14 مىڭ)، الماتى–تاراز (9 مىڭ).
قالاي ارزانىراق بيلەت ساتىپ الۋعا بولادى؟
1) باعانىڭ بەلگىلەنۋى ۇشاتىن ايعا تاۋەلدى، ءبىرىنشى كلاسس پەن بيزنەس-كلاستى كۇنى بۇرىن برونداۋعا كەڭەس بەرەمىز. ەكونوم-كلاستاعى اۋە بيلەتىن ساتىپ الۋدى دا ۇزاققا سوزباعان ءجون – مۇنى 2-4 اي بۇرىن ورىنداڭىز.
2) ALA-ALA باعىتىنداعى ۇشاققا ارنالعان ەڭ ارزان بيلەتتەر سارسەنبى جانە بەيسەنبى كۇندەرى قولجەتىمدى. ادەتتە، دەمالىس كۇندەرى ولاردىڭ باعاسى قىمباتىراق بولادى.
3) ءار باعىتقا جەكە-جەكە بيلەت ساتىپ العاننان گورى، بىردەن ەكى جاققا بيلەت ساتىپ العان تيىمدىرەك.
اۋە قاۋىپسىزدىگى ماڭىزدى
پويىزعا مىنۋدەن تەجەلەتىن نە كولىكپەن جۇرۋگە قورقاتىن ادامداردى كۇندەلىكتى كورە بەرمەيمىز. ال اۋەدەگى ۇشاقتى قولدانباي، اينالىپ وتۋگە تىرىساتىن تۇلعالار كەرىسىنشە ءجيى كەزدەسەدى. ءتىپتى، اۋە كەمەسىنە بايلانىستى قورقىنىشقا «اەروفوبيا» اتتى جەكە تەرمين بەرىلگەن. الايدا، الەمدىك زەرتتەۋ بويىنشا، ۇشاق – جەر بەتىندەگى ەڭ ءقاۋىپسىز كولىك. ءار جولاۋشى ءۇشىن ۇشاق اپاتىنىڭ قۇربانى بولۋ ءقاۋىپى 11 ميلليونعا شامامەن 1 جاعدايدى قۇرايدى، ياعني بارلىق كولىك تۇرلەرىنىڭ اراسىنداعى ەڭ تومەن كورسەتكىش. ءدال وسىنداي جول-كولىك اپاتىنىڭ ءقاۋپى 1:5000 ەكەن. دەگەنمەن، كوپشىلىك اراسىندا اۋە كولىگىنە دەگەن سەنىمسىزدىك بار. وكىنىشكە قاراي، كولىك اپاتى ءجيى بولعاندىقتان، ونى ادامدار قالىپتى جاعداي رەتىندە قابىلدايدى. ال ءار ۇشاق اپاتى، اسىرەسە، جولاۋشى تاسىمالدايتىن كولىك كەمەلەرى اپاتقا ۇشىراسا، ول قوعامدا ۇلكەن رەزونانس تۋدىرادى
ASN (اۆياسيالىق وقيعالاردى باقىلايتىن حالىقارالىق سايت) دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك، 1941–2022 جىلدارى قازاقستان اۋماعىندا ازاماتتىق، اسكەري جانە اۋىل شارۋاشىلىعى ۇشاقتارىنىڭ قاتىسۋىمەن بارلىعى – 89 اۋە كەمەسىنىڭ اپاتى بولعان، ونىڭ 50ء-ى ادام شىعىنىمەن اياقتالعان (ستاتيستيكا ءتيىستى كەستەدە كورسەتىلگەن). جالپى 81 جىل ىشىندە قازاقستان اۋماعىندا بولعان ۇشاق اپاتىنان 804 جولاۋشى قازا تاپقان. ال ءىىم اكىمشىلىك پوليسيا كوميتەتىنىڭ دەرەگىنشە، 2022 جىلدىڭ 8 ايىندا جول-كولىك وقيعاسىنان 874 ەر ادام، 320 ايەل جانە 113 بالا قايتىس بولدى. ياعني 80 جىلدىق اۋە اپاتىنىڭ كورسەتكىشىنەن جول-كولىك وقيعاسىنىڭ ءبىر جىلدىق ەسەبى اسىپ تۇسەدى.
ASN سايتىندا جاريالانعان وزگە دە دەرەكتەرگە نازار اۋدارساق، 1991 جىلدان بەرى ەلىمىزدە ورىن العان اۋە اپاتتارىنىڭ جالپى سانى – 37، ونىڭ ىشىندە كوبىنە (25 رەت) نەگىزىنەن جۇك تاسىمالىنا ماماندانعان «انتونوۆ» كومپانياسىنىڭ ۇشاقتارى جەر قۇشقان. سونداي-اق، 1991 جىلدان بەرگى قايعىلى اۋە وقيعالارىنىڭ 7-ەۋى الماتى اۋە ايلاعىندا نە قالا ماڭىندا ورىن العان. 2019 جىلعى 27 جەلتوقسان كۇنى «Bek Air» اۋە كومپانياسىنىڭ Fokker-100 ۇشاعىنىڭ جەر ۇيگە سوعىلۋى – الماتىدا ورىن العان سوڭعى اۋە اپاتتارىنىڭ ءبىرى بولدى. وقيعانى ەكى جىلدان استام زەرتتەگەن كوميسسيانىڭ قورىتىندىسى بيىل ءساۋىر ايىندا عانا ايتىلدى:
«Bek Air» اق اۋە كەمەسىمەن بولعان اۆياسيالىق وقيعا ۇشاق اۋەگە كوتەرىلگەن كەزدە قاناتىنىڭ كۇش تۇسەتىن قاسيەتتەرىنىڭ سيممەترياسىن جوعالتۋى ناتيجەسىندە ورىن العانى انىقتالدى. سونىڭ كەسىرىنەن ۇشاق ۇشۋ-قونۋ جولاعىنان كوتەرىلگەننەن كەيىن فيۋزەلياجعا قۇلاپ، قار باسقان توپىراقتىڭ بەتىمەن وڭعا قاراي اۋىپ كەتكەن، ودان كەيىن اۋەجايدىڭ پەريمەتر بويىنشا قورشاۋىن بۇزىپ، اتالعان قورشاۋدان 9-10 مەتر قاشىقتىقتا ورنالاسقان ەكى قاباتتى جەكە مەنشىكتەگى قۇرىلىس نىسانىنا سوعىلعان. كوميسسيا قورىتىندىسىنا سايكەس، ۇشاق قاناتىنىڭ كۇش تۇسەتىن قاسيەتتەرىن جوعالتۋىنىڭ سەبەبى جەر ۇستىندەگى مۇزدانۋدىڭ اسەرى بولۋى ىقتيمال»، – دەپ حابارلادى ازاماتتىق اۆياسيا كوميتەتى.
ال بيىل ەلىمىزدە جىل باسىنان بەرى ءبىر ۇشاق اپاتى بولدى. اقپان ايىندا ان-2 ۇشاعى ارال قالاسىنان وڭتۇستىككە قاراي 10 كم جەرگە قونعان كەزدە ورتەنگەن. ق ر ييدم ازاماتتىق اۆياسيا كوميتەتى حابارلاعانداي، وقىس وقيعادان زارداپ شەككەندەر بولعان جوق.
دەسە دە، قازاقستاننىڭ قازىرگى اۋە قاۋىپسىزدىگى الەمدە جوعارى باعالانادى. حالىقارالىق ازاماتتىق اۆياسيا ۇيىمىنىڭ (يكاو) ستاندارتتارىنا سايكەس بيىل قازاقستاننىڭ ۇشۋ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ دەڭگەيى 74%-دان 84%-عا دەيىن ارتتى. بۇل كورسەتكىش ورتاشا الەمدىك دەڭگەيدەن 15% جوعارى جانە ەۋروپا ەلدەرىنىڭ دەڭگەيىمەن سايكەس كەلەدى. اتاپ ايتقاندا، ەلىمىز نيدەرلاندى (87%)، بەلگيا (87%)، پورتۋگاليا (87%)، چەحيا (87%)، لاتۆيا (86%)، دانيا (85%)، يسلانديا (84%)، پولشا (84%)، سلوۆەنيا (82%)، كيپر (82%) سياقتى ەلدەرمەن ءبىر قاتاردا.
الداعى ۋاقىتتا بۇل كورسەتكىش تەك وسە بەرەدى دەپ سەنەمىز. 2019 جىلعى «Bek Air» اۋە كومپانياسىنا تيەسىلى Fokker-100 ۇشاعىنىڭ تاعدىرىن قايتالاماس ءۇشىن ءار اۋە كومپانياسى، ءار اۋەجاي مەن اۋە بورتىنىڭ قىزمەتكەرى، جاۋاپتى مەملەكەتتىك ورگاندار ءوز مىندەتتەرىن اسا مۇقيات اتقارادى دەپ سەنەمىز.
P.S. قازاقستان اۋە كەڭىستىگىنىڭ بۇگىنگى كۇيىنە، ونداعى نەگىزگى سۇراقتارعا شولۋ جاساپ وتتىك. ءبىز كورسەتكەن وزەكتى ماسەلەلەر جاۋاپسىز قالمايدى دەپ ۇمىتتەنەمىز. سونداي-اق، اۋە كەمەسىن باسقارىپ، تاڭەرتەڭ الماتىدا اس ءىشىپ، كەشكە استانادا قوناتىن ۇشقىشتاردى جانە ازاماتتىق اۆياسيا سالاسىنىڭ بارلىق قىزمەتكەرلەرىن مەرەكەلەرىمەن قۇتتىقتايمىز.
كەرەك-دەرەك
اۋە سالاسىنا قاتىستى قىزىقتى دەرەكتەردى نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز:
- باسقارىلاتىن ءارى ءوز بەتىمەن ۇشا الاتىن الەمدەگى العاشقى ۇشاق امەريكالىق اعايىندى ورۆيل رايت پەن ۋيلبۋر رايت قۇراستىرعان «Flyer 1» بولدى. تاريحتاعى العاشقى ۇشاق 1903 جىلى 17 جەلتوقساندا ۇشتى. ال اعايىندى رايتتار الەمدەگى ەڭ العاشقى ۇشقىشتار رەتىندە تانىلدى.
- ان-225 «مريا» (ارمان) – الەمدىك اۆياسيا تاريحىنداعى ەڭ ۇلكەن جانە ەڭ اۋىر جۇك كوتەرەتىن ۇشاق. اۋە كەمەسى كسرو-دا جوبالانىپ، 1988 جىلى كييەۆ مەحانيكالىق زاۋىتىندا قۇراستىرىلعان.
- الەمدە كۇن سايىن ۇشاقتار 120 مىڭ رەيس جاساپ، شامامەن 12 ميلليون جولاۋشى تاسىمالدايدى. كۇندەلىكتى ءار 2 سەكۋند سايىن ءبىر ۇشاق ءبىر جەرگە ۇشادى نەمەسە قونادى.
- ساۋد ارابياسىندا ايەلدەرگە ۇشاقتى باسقارۋعا رۇقسات ەتىلگەن، ءبىراق ولارعا كولىك جۇرگىزۋگە بولمايدى.
- حالىقارالىق رەيستەردە ۇشاتىن ۇشقىشتار ديسپەچەرلەرمەن تەك اعىلشىن تىلىندە سويلەسەدى.
- بيىلدان باستاپ «Almaty aqshamy» جانە «ۆەچەرنيي Almaty» گازەتتەرى «Air Astana» جولاۋشىلارىنا ساندىق نۇسقادا قولجەتىمدى.
ازىرلەگەندەر دوسبول اتاجان، اقتولقىن تۇرلىعازى.
ASN سايتى ۇسىنعان ءبىر جىلدا قايعىلى وقيعامەن اياقتالعان اپات كەستەسى