جىل قورىتىندىسى: وڭدەۋ ونەركاسىبىندەگى سەرپىندى جوبالار جانە قازاقستاندا جاڭا تاۋارلار ءوندىرىسىن دامىتۋ

ول ءۇشىن ەلىمىزدىڭ مىقتى ونەركاسىپتىك نەگىزىن قالىپتاستىرۋعا باسا ماڭىز بەرىلگەن قۇرىلىمدىق ەكونوميكالىق رەفورمالار بەلگىلەندى.

«وڭدەۋ سالاسىن جەدەل دامىتۋعا باسا ءمان بەرۋىمىز قاجەت. ءبىز ەل تاعدىرى ءۇشىن ايرىقشا ءمانى بار ءبىرقاتار جوبانى جۇزەگە اسىرۋىمىز كەرەك. ەكونوميكانى ءارتاراپتاندىرۋ بۇرىنعىدان دا ماڭىزدى مىندەتكە اينالۋدا. بۇل رەتتە مەتالدى تەرەڭ وڭدەۋ، مۇناي-گاز جانە كومىر حيمياسى، اۋىر ماشينا جاساۋ، ۋراندى كونۆەرسيالاۋ جانە بايىتۋ، اۆتوبولشەكتەر جانە تىڭايتقىشتار شىعارۋ سياقتى باعىتتارعا ايرىقشا نازار اۋدارعان ءجون. باسقاشا ايتساق، جوعارى دەڭگەيدە وڭدەلگەن ءونىم شىعاراتىن كلاستەر قۇرۋ كەرەك»، — دەلىنگەن ەل پرەزيدەنتىنىڭ حالىققا جولداۋىندا.

Primeminister.kz رەداكسياسى جىلدى قورىتىندىلاي كەلە، وتاندىق ونەركاسىپتە قول جەتكىزىلگەن ناتيجەلەرگە شولۋ جاسادى.

● بيىل ەلىمىزدە وڭدەۋ ونەركاسىبىندە جالپى قۇنى 488 ملرد تەڭگە بولاتىن 126 جاڭا جوبا ىسكە قوسىلدى. 8،9 مىڭعا جۋىق تۇراقتى جۇمىس ورنى اشىلدى. ايتا كەتەيىك، جۇمىسقا ورنالاستىرۋ شارالارىمەن قالالار، مونوقالالار جانە اۋىل تۇرعىندارى قامتىلۋدا. 

ەل ەكونوميكاسى ءۇشىن ەڭ نەگىزگى جانە ماڭىزدى جوبالار قاتارىندا:

– تامىز ايىندا ءدوڭ تاۋ-كەن بايىتۋ كومبيناتىنىڭ جينالعان شلامدارىن وڭدەيتىن بايىتۋ فابريكاسى ىسكە قوسىلدى. زاۋىتتىڭ قۋاتتىلىعى جىلىنا 400 مىڭ توننا حروم كونسەنتراتىن قۇرايدى، جالپى ينۆەستيسيا كولەمى — 96 ملرد تەڭگە. جوبا اياسىندا 400-گە جۋىق جۇمىس ورنى اشىلدى. جوبانى جۇزەگە اسىرۋ ناتيجەسىندە بۇرىننان جيناقتالىپ قالعان 14،5 ملن توننا قالدىق وڭدەلەتىن بولادى.

اقتوبە وبلىسى حرومتاۋ ق. ءدوڭ تاۋ-كەن بايىتۋ كومبيناتىنىڭ جينالعان شلامدارىن وڭدەيتىن بايىتۋ فابريكاسى

– قاراشا ايىندا قاراعاندى ​​وبلىسىندا ارنايى كوكس شىعاراتىن اۋقىمدى جوبا تەحنيكالىق تۇردە ىسكە قوسىلدى. قۋاتتىلىعى جىلىنا 400 مىڭ توننا بولاتىن كاسىپورىندا 184 جۇمىس ورنى اشىلدى. ارنايى كوكستان بولەك، زاۋىتتا جىلىنا 72 مىڭ توننا كومىر شايىرى مەن كومىر مايىن ءوندىرۋ دە جوسپارلانىپ وتىر.

– قاراشا ايىندا قاراعاندى وبلىسى ساران قالاسىنىڭ يندۋستريالىق ايماعىنداعى Silk Road Electronics زاۋىتىندا وتاندىق تۇرمىستىق تەحنيكا ءوندىرىسى اشىلدى.

وتاندىق تۇرمىستىق تەحنيكا شىعاراتىن Silk Road Electronics زاۋىتى 

اۆتوماتتاندىرىلعان كاسىپورىندا Artel برەندىمەن سۋ جىلىتقىشتار، شاڭسورعىشتار، اس ءۇي پليتالارى، شاعىن پەشتەر، اس ءۇي اۋاسىن تازارتقىشتار، جارتىلاي اۆتوماتتى كىر جۋعىش ماشينالار مەن تەلەديدارلار سياقتى 7 ءتۇرلى ءونىم شىعارىلادى. زاۋىت 2025 جىلعا قاراي تولىق قۋاتىنا شىققاندا جىلىنا 1،1 ملن دانا ءونىم شىعاراتىن بولادى.

  – قاراعاندى ​​وبلىسىندا اشىلعان تاعى ءبىر ماڭىزدى جوبا — قۋاتتىلىعى جىلىنا 330 مىڭ توننا ءونىمدى قۇرايتىن اك شىعاراتىن زاۋىت. يمپورتتى الماستىرۋعا زور ۇلەس قوساتىن كاسىپورىنعا «قاراپايىم زاتتار ەكونوميكاسى» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى اياسىندا قولداۋ كورسەتىلدى. زاۋىت رەسپۋبليكانىڭ اكتاسقا قاجەتتىلىگىن تولىق جابادى دەپ كۇتىلۋدە.

– قىركۇيەكتە جەتىسۋ وبلىسىنداعى كەراميكالىق پليتكا ءوندىرىسىنىڭ قۋاتى جىلىنا 1،2 ملن شارشى مەتردەن 3،5 ملن شارشى مەترگە دەيىن ۇلعايتىلدى. بۇل ەلىمىزدەگى وسى ءونىم يمپورتىنىڭ 10%-ىن جابۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. 226 جۇمىس ورنى اشىلدى. 

جەتىسۋ وبلىسىنداعى كەراميكالىق پليتكا ءوندىرىسى

– قوستانايدا الەمدىك وندىرۋشىلەرمەن ونەركاسىپتىك كووپەراسيا اياسىندا ءبىرقاتار جوبا جۇزەگە اسىرىلدى. اتاپ ايتقاندا، جىلىنا 10 مىڭ دانا Jetour اۆتوكولىكتەرىنىڭ سەريالىق ءوندىرىسى، سونداي-اق جىلىنا 15 مىڭ دانا Skoda اۆتوموبيلدەرىنىڭ ءوندىرىسى ىسكە قوسىلدى. 

– لوكاليزاسيانى دامىتۋ اياسىندا قۋاتتىلىعى جىلىنا 25 مىڭ دانا Kia Sportage جانە Kia Cerato اۆتوموبيلدەرىن ۇساق توراپتىق ءادىسى ارقىلى (دانەكەرلەۋ جانە كۋزوۆتاردى بوياۋدى قوسا) شىعارۋ ۇيىمداستىرىلدى. قۋاتتىلىعى جىلىنا 30 مىڭ دانا Chevrolet Onix اۆتوكولىكتەرىن ۇساق توراپتىق ادىسپەن شىعارۋ جوباسىن ىسكە قوسۋ باستالدى.

قۋاتتىلىعى جىلىنا 70 مىڭ ءاۆتوموبيلدى قۇرايتىن جاڭا Kia زاۋىتىنىڭ ماكەتى

– قوستاناي يندۋستريالدى ايماعىندا قۋاتتىلىعى جىلىنا 70 مىڭ ءاۆتوموبيلدى قۇرايتىن جاڭا Kia زاۋىتىنىڭ قۇرىلىسى باستالدى. سونىمەن قاتار شوب-تىڭ قاتىسۋىمەن اۆتوكومپونەنتتەر شىعارىلاتىن لوكاليزاسيالاۋ ورتالىعىنىڭ قۇرىلىسى ءجۇرىپ جاتىر.

– الماتىدا Hyundai Trans Almaty زاۋىتىن جاڭعىرتۋ اياقتالدى: Golden Dragon قالالىق اۆتوبۋستارىن، سونداي-اق Hyundai جۇك كولىكتەرىنىڭ بارلىق مودەلىن دانەكەرلەۋ جانە بوياۋ بويىنشا تەحنولوگيالىق وپەراسيالار ىسكە قوسىلدى.

– سونىمەن قاتار الماتىدا ورىندىق، مۋلتيمەديا جۇيەلەرى مەن پلاستيكالىق بولشەكتەر شىعاراتىن Hyundai اۆتوموبيلدىك لوكاليزاسيالاۋ پاركىنىڭ قۇرىلىسى باستالدى. لوكاليزاسيالاۋدى تەرەڭدەتۋ اياسىندا ينۆەستيسيا كولەمى 12،4 ملرد تەڭگە قۇراماق. 400-دەن استام جۇمىس ورنىن اشۋ جوسپارلانعان.

● بۇدان بولەك، ىشكى نارىققا باعىتتالعان ونىمدەر شىعاراتىن ءبىرقاتار شاعىن جانە ورتا جوبالار ىسكە قوسىلدى:

– شىمكەنتتە ينۆەستيسيانىڭ جالپى قۇنى 4،9 ملرد تەڭگە بولاتىن دىمقىل مايلىقتار، سۇيىق جانە قاتتى سابىن ءوندىرىسى جوباسى ىسكە قوسىلدى. زاۋىتتىڭ قۋاتتىلىعى جىلىنا شامامەن 15 مىڭ توننا ءونىم شىعارۋعا جەتەدى.

– باتىس قازاقستان وبلىسىندا جالپى ينۆەستيسيا كولەمى شامامەن 1،3 ملرد تەڭگە بولاتىن بيگبەگ (جۇمساق كونتەينەرلەر) شىعارۋ جوباسى ىسكە قوسىلدى. كاسىپورىننىڭ قۋاتتىلىعى جىلىنا 5 ملن ءونىمدى قۇرايدى. 

بيىل قازاقستاندا بۇعان دەيىن ەلىمىزدە وندىرىلمەگەن جاڭا تاۋارلاردىڭ ءوندىرىسى جولعا قويىلدى. ولاردىڭ قاتارىندا مۇناي-حيميالىق رەاگەنتتەر، اينىمالى جيىلىكتى جەتەكتەر، كۇن باتارەياسىنىڭ كارتريدجدەرى، جوعارى تۇراقتى ەلەكتر ۇنەمدەيتىن كۆارستىق گەنەراتورلار، ەلەكتروندى تەمپەراتۋرا تۇرلەندىرگىشتەرى جانە مەمبراندىق بولگىشتەر جۇيەلەرى، سونداي-اق جوعارى ءۆولتتى ۆاكۋۋمدىق اۆتوماتتىق اجىراتقىشتار جانە كوپ فۋنكسيالى ەسەپتەگىشتەر بار.

● بيىلعى ەلەۋلى جەتىستىكتەردىڭ ءبىرى — Qarmet كومبيناتىنىڭ قازاقستان مەنشىگىنە قايتارىلۋى. قازاقستان ۇكىمەتى مەن ArcelorMittal اراسىنداعى كەلىسىمدى ەلىمىز ءۇشىن ايرىقشا ماڭىزعا يە مەگا-مامىلە دەپ اتاۋعا بولادى. مەنشىك يەسىنىڭ اۋىسۋىمەن كاسىپورىنعا ءبىرىنشى كەزەڭدە شامامەن $1،3 ملرد جەكە ينۆەستيسيا سالىنادى. بۇل قاراجات قۇرال-جابدىقتاردى جاڭعىرتۋعا، زاماناۋي وندىرىستىك تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋگە جانە ونەركاسىپتىك قاۋىپسىزدىك ستاندارتتارىن جاقسارتۋعا باعىتتالادى. 

● ەل ۇكىمەتى شارتتى بۇزعان جەر قويناۋىن پايدالانۋشىلاردىڭ كەلىسىمشارتتارى مەن ليسەنزيالارىن قايتا قاراۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋدە. بيىل 54 كەلىسىمشارت توقتاتىلىپ، قاتتى پايدالى قازبالاردى بارلاۋعا بەرىلگەن 96 ليسەنزيا قايتارىلدى. مىندەتتەمەلەردى بۇزعانى ءۇشىن 6،4 ملرد تەڭگە ايىپپۇل سالىندى.

ناتيجەسىندە التىن، كومىر، تەمىر، مىس، كومىرسۋتەك، بوكسيت، پوليمەتالل جانە ت. ب. كەن ورىندارى مەملەكەتتىك قورعا قايتارىلدى، ولار كەيىننەن جاڭا ينۆەستورلارعا بەرۋ ءۇشىن اشىق اۋكسيونعا قويىلادى. بۇل جەر قويناۋىن پايدالانۋ سەكتورىنا قوسىمشا ينۆەستيسيا اعىنىن قامتاماسىز ەتەدى.

2023 جىلى وتكىزىلگەن اۋكسيونداردىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ەل بيۋدجەتىنە 4،3 ملرد تەڭگە كولەمىندە قول قويۋ بونۋسى تولەندى. بۇل رەتتە كومىرسۋتەك شيكىزاتىن گەولوگيالىق بارلاۋعا تارتىلعان جاڭا ينۆەستيسيالار كولەمى شامامەن 23 ملرد تەڭگەنى قۇرايدى.

● قازاقستاننىڭ جاڭا ونەركاسىپتىك ساياساتى ونىمدىلىگى جوعارى، ەكسپورتقا باعدارلانعان ەكونوميكانى قۇرۋعا جانە شيكىزاتتان وڭدەۋشى ونەركاسىپكە كوشۋگە باعىتتالىپ وتىر. وسى ماقساتتا بيىل مەملەكەتتىك ىنتالاندىرۋدىڭ قارجىلىق جانە قارجىلىق ەمەس شارالارىن قامتاماسىز ەتۋ مەحانيزمدەرى قوسىلعان وڭدەۋ ونەركاسىبىن دامىتۋدىڭ 2023-2029 جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسى بەكىتىلدى.  

● وتكەن جىلى جانە بيىل دامۋ ينستيتۋتتارى وڭدەۋ ونەركاسىبى جوبالارىن قارجىلاندىرۋعا 620 ملرد تەڭگەدەن استام قاراجات ءبولدى. اتاپ ايتقاندا، جەڭىل ونەركاسىپكە 3%-بەن، تۇرمىستىق تەحنيكا سياقتى تەرەڭ وڭدەلگەن ءونىم وندىرۋشىلەرگە 9%-بەن نەسيە بەرىلەدى. شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ 2 ملرد-تان 7 ملرد تەڭگەگە دەيىنگى جوبالارى ءۇشىن 8%-بەن نەسيە بەرۋ قاراستىرىلعان.

قىزىلوردادا بەتون بۇيىمدارىن شىعاراتىن زاۋىت اشىلدى. مۇندا ساعاتىنا 80 تەكشە مەتر تاۋارلىق بەتون، تاۋلىگىنە 120 تەكشە مەتر تەمىر-بەتون بۇيىمدارى شىعارىلادى

● وندىرۋشىلەردى شيكىزاتپەن قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا جۇمىستار جۇرگىزىلدى. اليۋمينيي، مىس جانە قورعاسىن ءۇش ماڭىزدى مەتالل رەتىندە انىقتالدى. قازىرگى ۋاقىتتا مەتالداردى ىشكى تۇتىنۋ ۇلەسى: اليۋمينيي — 17%، قورعاسىن — 19%، مىس — 1،5%. ءقازىر ولاردىڭ وتاندىق قايتا وڭدەۋشىلەرگە ارنالعان باعاسى نارىق باعاسىنان 5%-عا دەيىن تومەن. اتاپ ايتقاندا، بۇل جىل سوڭىنا دەيىن اليۋمينيي وڭدەۋدى شامامەن ەكى ەسەگە — 31 مىڭ توننادان 51 مىڭ تونناعا، مىستى 7 مىڭنان 9 مىڭ تونناعا دەيىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

● وڭدەۋ كاسىپورىندارىن قولجەتىمدى شيكىزاتپەن قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا زاڭنامالىق مىندەتتەمەلەردى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن تۇزەتۋلەر پاكەتى ازىرلەندى. بۇل 2029 جىلعا قاراي مەتالداردى ىشكى وڭدەۋ كولەمىن، ياعني ءاليۋمينييدى 5 ەسەگە – 166 مىڭ تونناعا، قورعاسىندى 4 ەسەگە — 81 مىڭ تونناعا، مىستى 13 ەسەگە — 91 مىڭ تونناعا دەيىن ۇلعايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

● شوب-قا ينفراقۇرىلىمدىق قولداۋ كورسەتۋ ءۇشىن «شاعىن ونەركاسىپتىك ايماقتار» باعدارلاماسىن ىسكە قوسۋ جۇمىستارى باستالدى. ول وڭدەۋ ونەركاسىبى سالاسىنا شاعىن جانە ورتا بيزنەس سۋبەكتىلەرىن تارتۋ ءۇشىن جاڭا وندىرىستىك ورىندار سالۋدى جانە قازىرگى وندىرىستەردى رەكونسترۋكسيالاۋدى كوزدەيدى.