پرەزيدەنت رەفورمالارى: ايتىلدى – جاسالدى
ۇلت ۇستازى احمەت بايتۇرسىن ۇلى: «حالىقتىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگىن جاقسارتۋدى بالا تاربيەسىنەن باستاۋ كەرەك، ويتكەنى بيلىك، باسقارۋ، حالىق تەك بىلىممەن تۇزەلەدى»، دەگەن. وسى وسيەتكە سايكەس، ءبىلىم مەن تاربيە سالاسىنداعى جۇمىستاردىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ، جان-جاقتى دامىتۋ ماسەلەلەرىن شەشۋگە بارىنشا نازار اۋدارىلىپ، كۇش سالىندى.
قازاقستاندا بالالار بۇكىل 19 ميلليون حالىقتىڭ تورتتەن ءبىر بولىگىنە جۋىعىن قۇرايدى. وتكەن جىلدىڭ وزىندە 400 مىڭنان استام ءسابي دۇنيەگە كەلدى. مۇنداي دەموگرافيالىق سەرپىن الەۋمەتتىك ماسەلەلەر تۋىنداتپاس ءۇشىن بالالار ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ، بالالاردىڭ ءوسۋى مەن دامۋىنا قولايلى جاعداي جاساۋ بويىنشا جۇيەلى، ويلى جانە قارقىندى جۇمىس قاجەت.
وتكەن جىلى 540-تان استام ءبىلىم بەرۋ جانە قوسىمشا ءبىلىم بەرۋ نىساندارى، ونىڭ ىشىندە 150 مىڭنان استام وقۋشىعا ارنالعان 250-دەن استام جاڭا مەكتەپ اشىلدى. ءبىر ايتا كەتەرلىگى، ءدال بالالار جىلىندا «جايلى مەكتەپ» جوباسى بەكىتىلىپ، ونىڭ اياسىندا 2026 جىلعا دەيىن 842 مىڭ وقۋشىعا ارنالعان 400-گە جۋىق مەكتەپ سالۋ جوسپارلانۋدا. 2022 جىلى 4،5 ملن-نان استام بالا (93%) ءتۇرلى شىعارماشىلىق، زياتكەرلىك، سپورتتىق ىس-شارالارمەن، ساۋىقتىرۋمەن جانە الەۋمەتتىك شارالارمەن قامتىلدى.
وتكەن جىلى 1 100-دەن استام جاڭا سپورت، دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە مادەنيەت نىساندارى اشىلدى. ولاردىڭ اراسىندا جاقىن قاشىقتىقتاعى وتە سۇرانىسقا يە سپورت ينفراقۇرىلىمى – سپورت سارايلارى عانا ەمەس، اۋلاداعى سپورت الاڭدارى، تۇرعىن ۇيلەردەگى شاعىن سپورت زالدارى بار.
تەگىن ىستىق تاماقپەن قامتىلعان جاسى كىشى مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ سانى 10 پايىزعا ۇلعايتىلدى. مەكتەپ اسحانالارى مەن جۋىناتىن بولمەلەردىڭ ساپاسىنا قاتىستى وزەكتى ماسەلە دە شەشىلۋدە.
252 وقۋشى حالىقارالىق بەدەلدى پاندىك وليمپيادالاردىڭ جەڭىمپازدارى مەن جۇلدەگەرلەرى اتاندى. العاش رەت ولاردىڭ جەتىستىكتەرى مەملەكەت تاراپىنان قارجىلاي كوتەرمەلەندى. مەدالدەر ءۇشىن بەرىلگەن اقشالاي سىيلىقتىڭ جالپى سوماسى 73 ميلليون تەڭگەنى قۇرادى.
مەملەكەت باسشىسى باستاماشىلىق ەتكەن «ۇلتتىق قور – بالالارعا» باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋ تەتىكتەرى ازىرلەنۋدە. ونىڭ اياسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق قورىنىڭ ينۆەستيسيالىق كىرىسىنىڭ 50 پايىزى كامەلەتكە تولماعانداردىڭ الەۋمەتتىك جيناق شوتتارىنا اۋدارىلاتىن بولادى.
ەرەكشە قاجەتتىلىكتەرى بار بالالاردى قولداۋ جۇيەسى ازىرلەنۋدە. مۇگەدەكتىگى بار ادامداردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن جاقسارتۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى زاڭناما جاڭارتىلدى. پسيحولوگيالىق-مەديسينالىق-پەداگوگيكالىق كونسۋلتاسيالار سانى ارتتى (ءقازىر ولاردىڭ سانى 89). ەرەكشە قاجەتتىلىكتەرى بار بالالاردى تۇزەتىمدىك قولداۋ بويىنشا مەملەكەتتىك ءبىلىم بەرۋ تاپسىرىسى جۇزەگە اسىرىلۋدا. 9 وڭالتۋ ورتالىعى مەن 48 ينكليۋزيالىق قولداۋ كابينەتى اشىلدى. ايەلدەر ىستەرى جانە وتباسىلىق-دەموگرافيالىق ساياسات جونىندەگى ۇلتتىق كوميسسيا بالالاردى قورعاۋ جانە جالپى الەۋمەتتىك-دەموگرافيالىق دامۋ ماسەلەلەرىمەن جۇيەلى تۇردە اينالىسادى.
وتكەن جىلى بۇل ماڭىزدى قۇرىلىم كۇردەلى جاڭعىرتۋدان ءوتىپ، ونىڭ مۇشەلەرىنىڭ قۇرامى تولىعىمەن جاڭارتىلدى، جۇمىس ىستەۋ تاسىلدەرى قايتا قارالدى، پروبلەمالىق ماسەلەلەردىڭ شىن مانىندە وزەكتى پۋلى قالىپتاستى. ۇلتتىق كوميسسيا جۇمىسىنداعى باسىم باعىتتار – انالار مەن بالالاردىڭ قۇقىقتارى مەن زاڭدى مۇددەلەرىن قورعاۋ، ولاردىڭ دەنساۋلىعىن قورعاۋ، انا مەن بالا ءولىمىن ازايتۋ، تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىقتىڭ الدىن الۋ، مەكتەپ جاعدايىندا بۇزاقىلىقپەن كۇرەسۋ، كامەلەتكە تولماعاندار اراسىنداعى ءسۋيسيدتىڭ الدىن الۋ، بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ جانە ت.ب.
2022 جىلى ەكى جاڭا قىزىقتى باستاما قابىلداندى – بالالار اماندىعىنىڭ يندەكسىن ازىرلەۋ جانە وڭىرلەردە بالالار قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىل لاۋازىمدارىن ەنگىزۋ. بۇل باستامالاردى ساپالى جۇزەگە اسىرۋ قازاقستاندا بالالارعا شىنىمەن «باۋىرمال» بولاتىن، ولاردىڭ اماندىعىن ءسوزسىز باسىمدىق ەتەتىن ينستيتۋتتىق ورتانى قالىپتاستىرادى.