الىپ شاھاردىڭ وسى اپتاداعى ماڭىزدى جاڭالىقتارىنا شولۋ.
باسپانالى بولۋ – باستى قاجەتتىلىك
اپتا باستالا سالا مەگاپوليستە جاستارعا ارنالعان قارجىلىق كەڭەس بەرۋ باعدارلاماسى باستالدى. بۇل جوبا الىپ شاھاردىڭ جاستارىنا ايرىقشا ماڭىزدى، سەبەبى الماتىدا ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن باسپانالى بولۋ باستى قاجەتتىلىك.
وتباسى بانكپەن بىرلەسىپ جاسالعان باعدارلاما جاستاردىڭ قارجىلىق ساۋاتتىلىعىن ارتتىرىپ، ءوز قاراجاتىن ءتيىمدى باسقارۋعا كومەكتەسۋگە باعىتتالعان.
كەڭەس الۋعا كوميۋنيتي ورتالىقتاردىڭ جۇمىس كەستەسىنە سايكەس كەلۋگە بولادى. كەڭەس بەرۋ كۇنىن ءبىلۋ ءۇشىن وزىڭىزگە ىڭعايلى كوميۋنيتي ورتالىققا بارىپ، تولىق اقپارات الۋعا بولادى.
مەگاپوليس مەتروسىنداعى قاۋىپسىزدىك
«رايىمبەك باتىر» ستانسياسىندا مەتروپوليتەننىڭ زاماناۋي قاۋىپسىزدىك ستاندارتتارىنا سايكەس كەلەتىن جاڭا ۋاقىتشا قورشاۋلار ورناتىلدى.
ولار ەكى نەگىزگى قىزمەت اتقارادى: جولاۋشىلار ءۇشىن قورعانىس قۇرالى بولىپ تابىلادى جانە جارنامالىق قۇرىلىم رەتىندە پايدالانىلادى.
قازىرگى ۋاقىتتا بۇل قورشاۋلاردىڭ جەل جۇكتەمەسىنە توزىمدىلىگى تەكسەرىلۋدە. بارلىق قاجەتتى سىناقتاردان وتكەننەن كەيىن وسىنداي قورشاۋلار مەترونىڭ باسقا ستانسيالارىندا دا ورناتىلاتىن بولادى.
قايتا تۇلەگەن «سەليننىي»
1964 جىلى سالىنعان «سەليننىي» كينوتەاترىنىڭ عيماراتى قازاقستانداعى العاشقى تاۋەلسىز زاماناۋي ونەر ورداسىنا اينالادى.
الماتىلىق كوپفۋنكسيونالدى زاماناۋي ونەر ورداسىنا اينالۋدا. جوبانىڭ ساۋلەتشىءسى بريتاندىق اسيف حان عيماراتتىڭ نەگىزگى ارحيتەكتۋرالىق ەرەكشەلىكتەرىن ساقتاي وتىرىپ، ونى زاماناۋي ستاندارتتارعا ساي بەيىمدەدى. عيماراتتىڭ تولقىندى پىشىندەگى قاسبەتى ارنايى فيبروبەتونمەن قاپتالىپ، پەتروگليفتەرگە ۇقساس بەدەرلى ەلەمەنتتەرمەن ارلەنەدى. اسيف حاننىڭ ايتۋىنشا، بۇل شەشىم سۋرەتشى ەۆگەنيي سيدوركيننىڭ كەڭەستىك كەزەڭدەگى كەسكىندەمەلىك شىعارماسىنا نەگىزدەلگەن، ول قازاقتىڭ ءداستۇرلى تۇرمىسىن بەينەلەگەن.
موپەدءىڭ تىركەۋءلى مە؟
تىركەۋ ناۋقانى باستالعالى بەرى 500-دەن استام موپەد قولدانۋشى بۇل پروسەدۋرادان وتكەن: ولار كولىك قۇرالىنىڭ مەملەكەتتىك ءنومىرىن، تەحنيكالىق ءتولقۇجاتىن الدى جانە جول قوزعالىسىنىڭ باسقا قاتىسۋشىلارى سياقتى زاڭدى جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلادى.
سونىمەن قاتار موپەد جۇرگىزۋشىلەرىنىڭ ا1 جۇرگىزۋشى ساناتى بولۋى كەرەك. 5 ساۋىرىنەن باستاپ موپەدتەردى مەحانيكالىق كولىكتەرگە تەڭەستىرەتىن زاڭنامالىق تۇزەتۋلەر كۇشىنە ەنەدى. وسى كۇننەن باستاپ موپەدتەردى پوليسيادا تىركەلگەننەن كەيىن جانە ءتيىستى جۇرگىزۋشى كۋالىگى بولعاننان كەيىن عانا پايدالانۋعا رۇقسات ەتىلەدى.
الماتى - Smart City
جۇرگىزۋشىسى جوق تاكسيلەر، قوعامدىق كولىكتەر، كولىك كەپتەلىسىنە قاراي رەتتەپ تۇراتىن «اقىلدى باعدارشامدار»... قازىرگى ءىرى مەگاپوليستەردى مۇنداي جاڭا تەحنولوگياسىز ەلەستەتۋ قيىن. Smart City، ياعني «اقىلدى قالانى» قۇرۋ باعىتىنداعى جۇمىس الماتى قالاسىندا دا قارقىندى تۇردە ءجۇرىپ جاتىر.
«ءبىرىڭعاي بەينەمونيتورينگ جۇيەسى» جوباسىنىڭ باستى مىندەتى – بارلىق قالالىق بەينەباقىلاۋ كامەرالارىن ءبىر پلاتفورمادا بىرىكتىرۋ جانە الىنعان بەينەماتەريالعا ناقتى ۋاقىت رەجيمىندە ساراپتاما جاساۋ.
بيىل قازاقستاندىق ستۋدەنتتەر ويلاپ تاپقان JolQal.ai جوباسى تانىستىرىلدى. جوبا بويىنشا جاساندى ينتەللەكت جولداعى شۇڭقىرلار مەن ويىقتاردى انىقتاۋعا كومەكتەسەدى. بەينەكامەرالار اۆتوبۋستاردا، جەدەل جاردەم كولىكتەرىندە، پوليسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ كولىكتەرىندە ورناتىلىپ، اۆتوماتتى رەجيمدە تۇسىرىلگەن بەينەجازبالاردى وڭدەپ، قالا كوشەلەرىنىڭ قاي بولىگىندە ويىقتار بار ەكەنىن كورسەتەدى.
ءنوپىر كولىكتى الماتى
قالامىزعا كۇن سايىن قانشا كولىك كىرىپ شىعادى؟ قالالىق موبيلدىلىك باسقارماسىنىڭ باسشىسى ساعىندىق تەلىبايەۆتىڭ ايتۋىنشا، كۇن سايىن 300 مىڭنان استام كولىك كىرىپ شىعادى. اعىلعان كولىك اعىنىن ازايتۋ ءۇشىن قوعامدىق كولىكتىڭ سانىن ارتتىرۋ ماڭىزدى.
ءقازىر شاھاردا 201 تۇراقتى مارشرۋت ۇيىمداستىرىلعان، ونىڭ 147ء-سى قالالىق، 54 قالا ماڭىنا قاتىنايتىن قوعامدىق كولىكتەر. ال ونىڭ ىشىندە الەۋمەتتىك ماڭىزى بار قاتىناستار تىزبەسىنە تەك 178 مارشرۋت ەنگىزىلگەن.
شارىقتاعان شىراق
الماتى تۇرعىندارى جىلۋ تاريفتەرىنىڭ كۇرت قىمباتتاعانىنا شاعىمدانعاننان كەيىن، "الماتى جىلۋ جۇيەسى" ج ش س جاڭا تاريفتەردى قالاي ەسەپتەيتىنىن ءتۇسىندىردى.
الماتىلىقتار جالپىۇيلىك ەسەپتەۋ قۇرالدارىنا سايكەس، پاتەر اۋماعىنا قاراي توپتارعا ءبولىنىپ تولەم جاسايدى:
1-توپ – جىلىتۋ اۋدانى 100 م² دەيىن.
2-توپ – 100-دەن 200 م² دەيىن.
3-توپ – 200 م² جوعارى.
ەگەر ۇيدە جالپىۇيلىك ەسەپتەۋ قۇرالى بولسا، جىلۋ مەن ىستىق سۋعا تۇراقتى تولەم بولمايدى. تاريف سىرتقى اۋا تەمپەراتۋراسى مەن ناقتى تۇتىنۋ مولشەرىنە بايلانىستى.
تۋريستەردى تامساندىرعان الماتى
تۇيىق سۋ شاتقالىندا زاماناۋي تۋريستىك ورتالىقتىڭ قۇرىلىسىنا 380 ملن.تەڭگە ءبولدى. جوبانى قارجىلاندىرۋ باسىم باعىتتاردىڭ ءبىرى رەتىندە ءتۋريزمدى قولداۋ شەڭبەرىندە «Almaty Business-2025» كاسىپكەرلىكتى دامىتۋدىڭ وڭىرلىك باعدارلاماسى بويىنشا جۇزەگە اسىرىلادى.
ۆيزيت-ورتالىق قوناق ۇيمەن، كافەمەن، دارىحانامەن، جابدىقتاردى ساتىپ الۋعا جانە جالعا الۋعا ارنالعان دۇكەنمەن، كادەسىي دۇكەنىمەن جانە شىعارماشىلىق ءىس-شارالار وتكىزۋگە ارنالعان ايماقپەن جابدىقتالادى.
جوبانىڭ نەگىزگى ماقساتى-جەرگىلىكتى ەكوتۋريزمدى دامىتۋ ءۇشىن جاعداي جاساۋ، حالىقتى جايلى رەكرەاسيالىق دەمالىسپەن قامتاماسىز ەتۋ، الماتىنىڭ تۋريستىك تارتىمدىلىعىن ارتتىرۋ.
جەڭىمپازدار مەكەنى
الماتى قىتايدىڭ حاربين قالاسىندا ءوتىپ جاتقان ازيا ويىندارىنىڭ جەڭىمپازى مەن جۇلدەگەرلەرىن قارسى الدى.
ولاردىڭ قاتارىندا - شەرزود حاشيربايەۆ، اسىلحان اسان، ەۆگەنيي كوشكين، ايانا جولداس، اردانا ماحانوۆا، كريستينا سيلايەۆا بار. الماتى حالىقارالىق اۋەجايىندا حاربين قالاسىنان قانجىعالى كەلگەن قازاقستاندىق سپورتشىلاردى سالتاناتتى قارسى الۋ ءراسىمى بولدى. وعان قالا اكىمشىلىگىنىڭ وكىلدەرى، جانكۇيەرلەر مەن سپورتشىنىڭ تۋعان-تۋىستارى قاتىستى.
حالقىڭا جاقىن بول!
بەيسەنبى كۇنى الماتى قالاسىنىڭ اكىمى جەتىسۋ اۋدانىنىڭ تۇرعىندارىمەن كەزدەستى.
ەربولات دوسايەۆ حالىقپەن كەزدەسۋ بارىسىندا اۋدانداعى ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ جونىندەگى ناتيجەلەر مەن جوسپارلار تۋرالى ايتتى. اۋداننىڭ وتكەن جىلعى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋى وڭ سەرپىن كورسەتتى. 2024 جىلى اۋدان بيۋدجەتى 27%-عا ءوسىپ، 21،4 ملرد تەڭگەگە جەتتى.
اۋداندا زاماناۋي يننوۆاسيالىق شىعارماشىلىق ورتالىعىن سالۋ بويىنشا جوبالاۋ-سمەتالىق قۇجاتتاما ازىرلەنىپ جاتىر. «جايلى مەكتەپ» ۇلتتىق جوباسى اياسىندا بورالداي كوشەسىندە 1 200 ورىندىق جاڭا مەكتەپتىڭ قۇرىلىسى جالعاسۋدا. ول بيىلعى قىركۇيەكتە اشىلادى.
ماۋسىم ايىندا كەمەل ىقشاماۋدانىندا 12 گا جاعالاۋدى اباتتاندىرۋ جۇمىستارى باستالادى، قىركۇيەك ايىندا اينابۇلاق شاعىن اۋدانىندا 10 گا ساياباق ايماعىن اباتتاندىرۋ جوباسى قولعا الىنادى. ماۋسىمدا سەيفۋللين داڭعىلى مەن جانسۇگىروۆ كوشەسىنىڭ قيىلىسىنداعى جولايىرىقتىڭ قۇرىلىسى اياقتالادى.
الماتىدا جاسالعان الەمدىك رەكورد
شاھاردىڭ اۋەزوۆ اۋدانىنا قاراستى №116 مەكتەپتىڭ 11-سىنىپ وقۋشىسى سايا ءقىدىرالى IELTS ەمتيحانىندا 9 بالل الىپ، الەمدىك رەكوردقا قول جەتكىزدى.
«نەگىزىنەن، مەن IELTS-تى ءوزىمنىڭ مۇمكىندىگىمدى، ءبىلىمىمدى ساراپقا سالۋ ءۇشىن تاپسىرعان ەدىم. جالپى، مۇندا تىڭداۋ جانە سويلەۋ كەزەڭدەرى بارلىعىنا بىردەي. Reading جانە Writing-كە كەلەتىن بولساق، ولاردىڭ باعدارلاماسى ۇمىتكەرلەردىڭ IELTS تاپسىرۋ ارقىلى قول جەتكىزگىسى كەلەتىن ماقساتتارىنا قاراي تاڭدالادى. ال General Trainingء-تى ەگەر ءسىز اعىلشىن تىلىندە سويلەيتىن ەلگە كوشۋدى نەمەسە سول جەردە جۇمىسقا ورنالاسۋدى جوسپارلاساڭىز، ال Academicء-تى (اكادەميالىق تەست) اعىلشىن تىلىندە سويلەيتىن ۋنيۆەرسيتەتتە وقىعىڭىز كەلسە تاپسىراسىز. اعىلشىن ءتىلىن ەركىن سويلەسەم دە مەن جوعارى بالل الۋ ءۇشىن بۇعان دەيىن حالىقارالىق ەمتيحاندى 20 رەت تاپسىردىم»، دەدى «ALATAU AQPARAT» ۇجىمىنا ارنايى كەلىپ، قۋانىشىمەن بولىسكەن سايا ءقىدىرالى.
ەسكىرمەگەن اندەر
الماتىدا ەسكەندىر حاسانعالييەۆتىڭ 85 جىلدىعىنا ارنالعان ەرەكشە كونسەرت ءوتتى. «اينالدىم ەلىم» اتتى كونسەرتتە كومپوزيتوردىڭ كوپتەگەن شىعارماسى ورىندالدى. ونىڭ اندەرى ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى دارىپتەپ، قازاقستاننىڭ مادەني مۇراسىنىڭ اجىراماس بولىگىنە اينالدى. ەسكەندىر حاسانعالييەۆتىڭ اندەرى تەك قازاق حالقىنىڭ عانا ەمەس، بۇكىل الەم جۇرتشىلىعىنىڭ جۇرەگىنە جول تاپتى. ونىڭ شىعارماشىلىعى ۇلتتىق بىرلىكتى نىعايتىپ، حالىقتىڭ رۋحاني مۇراسىن ساقتاۋعا سەپتىگىن تيگىزدى. بۇل كونسەرت – كومپوزيتوردىڭ 85 جىلدىق مەرەيتويىنا ارنالعان قۇرمەتتىڭ كورىنىسى رەتىندە، ونىڭ ونەرىن ءارى قاراي ناسيحاتتاۋعا ۇلكەن مۇمكىندىك تۋعىزدى.
كىتاپحانا – مەكەنى پاراساتتىڭ
قالامىزداعى ۇلتتىق كىتاپحاناعا عازيزا قۇدايبەرگەن قىزى ديرەكتور بولىپ تاعايىندالدى.
عازيزا قۇدايبەرگەن قىزى – مادەنيەت سالاسىندا ۇلكەن تاجىريبەسى بار، كىتاپحانا ءىسىن دامىتۋعا ەلەۋلى ۇلەس قوسىپ جۇرگەن بىلىكتى مامان.
ۇلتتىق كىتاپحانا – تەك كىتاپ ساقتاۋ ورنى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار عىلىمي-زەرتتەۋ، مادەني جانە ءبىلىم بەرۋ ورتالىعى. جاڭا باسشىنىڭ كەلۋىمەن بۇل مەكەمە جاڭا جوبالار مەن باستامالاردىڭ الاڭىنا اينالاتىنى ءسوزسىز.
جاۋىز تاربيەشى
الماتىدا بالانى تۇنشىقتىرعان بالاباقشا تاربيەشىسىنە قاتىستى ءىس قوزعالدى. الەۋمەتتىك جەلىدە وقيعانىڭ بەينەجازباسى تارادى.
كادرلاردان تاربيەشىنىڭ بالانى ورىندىققا كۇشتەپ وتىرعىزىپ، تۇنشىقتىرعانىن بايقاۋعا بولادى. بالا سول ساتتە بولمەدە وتىرعان ەكى تاربيەشىدەن كومەك سۇرايدى. الايدا ولار ءمان بەرمەي وتىرا بەرەدى. بالا اتا-اناسىنا جاعدايدى ءوزى جەتكىزگەن. سوسىن اتا-انا بەينەباقىلاۋ كامەراسىن اشىپ قاراعان. ناتيجەسىندە پوليسياعا ارىز جازعان.
پوليسيا دەپارتامەنتىنىڭ مالىمەتىنشە، وقيعانىڭ ءمان-جايى انىقتالىپ جاتىر. كىنالى ادامدار قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭناماسىنا سايكەس جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلادى.