InterContinental Almaty قوناق ۇيىندە «FOC 2024: Fats and Oils Conference» ماي ونەركاسىبى كوشباسشىلارىنىڭ ءۇشىنشى حالىقارالىق كونفەرەنسياسى وتۋدە.
قازاقستاننىڭ مايلى داقىلداردى قايتا وڭدەۋشىلەردىڭ ۇلتتىق قاۋىمداستىعى ۇيىمداستىرعان ءىس-شاراعا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ساۋدا جانە ينتەگراسيا مينيسترلىگى مەن قازاقستان رەسپۋبليكاسى اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ باسشىلارى، 40-تان استام قازاقستاندىق ماي زاۋىتىنىڭ توپ-مەنەدجەرلەرى، اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارىن وندىرۋشىلەر، سالانىڭ جەتەكشى ساراپشىلارى مەن حالىقارالىق تالداۋشىلار، الىس-جاقىن شەت ەلدەردەن كەلگەن قىزمەتى ماي سالاسىمەن تىكەلەي بايلانىستى 180-گە جۋىق دەلەگات قاتىسىپ جاتىر.
كەلەلى جيىندا العاشقى بولىپ ءسوز سويلەگەن قازاقستاننىڭ مايلى داقىلداردى قايتا وڭدەۋشىلەر ۇلتتىق قاۋىمداستىعىنىڭ ءتوراعاسى يادىكار يبراگيموۆ اتالمىش سالانىڭ قازاقستان نارىعىنداعى ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى.
– قۇرمەتتى قوناقتار، ەلىمىزدىڭ ەڭ اسەم قالاسى الماتىدا ءوتىپ جاتقان كونفەرەنسياعا قوش كەلدىڭىزدەر! ماي ونەركاسىبى سالاسى الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ونىمدەر بويىنشا ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن دە، تۇتاستاي العاندا ەلدىڭ اگروونەركاسىپتىك كەشەنىن – اۋىل شارۋاشىلىعى، قۇس شارۋاشىلىعى، مال شارۋاشىلىعى، قۇراما جەم ونەركاسىبى، قايتا وڭدەۋ، ەكسپورتىن دامىتۋ ءۇشىن دە وراسان زور ماڭىزعا يە. سوندىقتان ماي سالاسى وكىلدەرىنىڭ ءبىر الاڭدا باس قوسۋى وتە ماڭىزدى. مۇنداي ءىس-شارالار مەملەكەتىمىزدىڭ ماي سالاسىن دامىتۋعا وڭ اسەر ەتەتىنىنە جانە ارىپتەستىك قاتىناستاردى جولعا قويۋعا، سونداي-اق قازاقستاندىق برەندتى جاھاندىق نارىقتا دامىتۋعا ىقپال ەتەدى. بارلىعىڭىزعا كونفەرەنسيادا ناتيجەلى جانە تابىستى جۇمىس، جاڭا تانىستار مەن ىسكەرلىك بايلانىستار، ءوزارا ءتيىمدى كەلىسىمشارتتار مەن ينۆەستيسيالار، تابىس پەن وركەندەۋ تىلەيمىن!، - دەدى قاۋىمداستىق ءتوراعاسى.
ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ايتۋىنشا، وتاندىق ماي سالاسىنىڭ ىشكى جانە سىرتقى نارىقتارداعى ۇستانىمدارىن ساقتاۋ جانە نىعايتۋ ءۇشىن ءارتۇرلى فاكتورلاردىڭ، سونىڭ ىشىندە الەمدە بولىپ جاتقان گەوساياسي جانە كليماتتىق وزگەرىستەردىڭ اسەرىن ەسكەرۋ قاجەت. وسىعان بايلانىستى مۇنداعى تاقىرىپتار اتالمىش سالاداعى وزەكتى ماسەلەلەردى تالقىلاۋعا، شەشىمدەر ىزدەۋگە جانە ماي ونەركاسىبىن ودان ءارى دامىتۋ پەرسپەكتيۆالارىن ايقىنداۋعا باعىتتالاتىن بولادى. اتاپ ايتقاندا، كونفەرەنسيا بارىسىندا ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ، ساۋدا-ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ، تەرەڭ وڭدەۋگە كوشۋ، شيكىزاتتىق ەمەس ءونىمنىڭ ەكسپورتتىق الەۋەتىن ىسكە اسىرۋ، سونداي-اق ەلدىڭ اگروونەركاسىپتىك كەشەنىنە ينۆەستيسيالار تارتۋ سياقتى تاقىرىپتار قوزعالادى.
ماي ونەركاسىبىنىڭ تانىمالدىعى جىل سايىن ارتىپ كەلەدى
ماي سالاسى قازاقستاننىڭ اوك-نىڭ اسا ماڭىزدى جانە پەرسپەكتيۆالى باعىتتارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. وسى باعىتتاعى كاسىپورىندار كۇنباعىس مايى، سونداي-اق مارگاريندەر، مايلار مەن سپرەدتەر، مايونەزدەر، سوۋستار سياقتى الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ءونىمدى شىعارادى. ماي ونىمدەرىن تەك ەل تۇرعىندارى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار قۇس شارۋاشىلىعى، مال شارۋاشىلىعى، قۇراما جەم جانە كونديتەرلىك ونەركاسىپ سالالارىندا قولدانۋ ءۇشىن تاپتىرماس كومپونەنت بولىپ تابىلادى. سونداي-اق، سالانىڭ ونىمدەرى لاكتار مەن بوياۋلار، سابىندار، جۋعىش زاتتار وندىرىسىندە قولدانىلادى.
ماي ونەركاسىبىنىڭ تانىمالدىعى جىل سايىن ارتىپ كەلەدى، سەبەبى ەلىمىزدىڭ ءاربىر تۇرعىنى ءۇشىن كۇنباعىس مايىنىڭ، سونداي-اق قۇس ەتى، تاۋىق جۇمىرتقاسى، ءسۇت جانە ەت ونىمدەرى سياقتى باسقا دا الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ونىمدەردىڭ باعاسىمەن نە بولاتىنى ماڭىزدى. بۇل ونىمدەردىڭ ءوندىرىسى مايلى داقىلداردى وڭدەۋ پروسەسىندە الىنعان شروت پەن كۇنجارا سياقتى جوعارى اقۋىزدى وسىمدىك تاعامدارىنداعى كاسىپورىنداردىڭ قاۋىپسىزدىگىنە تىكەلەي بايلانىستى.
2023/24 ماۋسىمى كليماتتىق، گەوساياسي جانە كونيۋنكتۋرالىق وزگەرىستەردىڭ اسەرىنەن كۇردەلى بولدى. سونىمەن قاتار، مەملەكەت باسشىسى ەلىمىزدىڭ ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە جانە باعانى تۇراقتاندىرۋعا ەرەكشە نازار اۋدارا وتىرىپ، باستاپقى وندىرىستەن نەعۇرلىم جوعارى دارەجەدە وڭدەپ-جاسالعان ونىمدەردى شىعارۋعا كەزەڭ-كەزەڭمەن كوشۋ جانە ءۇش جىل ىشىندە اوك-دەگى قايتا وڭدەلگەن ءونىم ۇلەسىن 70%-عا دەيىن ۇلعايتۋ بويىنشا مىندەتتەر قويدى.
قازاقستان ەو ەلدەرىنە كۇنباعىس ەكسپورتتايتىن جەتەكشى بەستىكتە
قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ اگروونەركاسىپتىك كەشەندى دامىتۋعا باعىتتالعان قولداۋىنىڭ ارقاسىندا سوڭعى ەكى ماركەتينگتىك جىلدا قازاقستاندىق وڭدەۋ كاسىپورىندارى ورالعان مايدىڭ يمپورتىن 19%-عا قىسقارتىپ، ىشكى نارىق ءۇشىن بوتەلكەدەگى مايعا ارنالعان ماي زاۋىتتارىنان بوساتۋ باعالارىن تۇراقتاندىرىپ جانە تومەندەتە وتىرىپ (2023 جىلى ورتا ەسەپپەن 30%-عا)، كۇنباعىس مايىن ءوندىرۋ مەن ەكسپورتتاۋدى ەكى ەسەدەن استام ۇلعايتا الدى. ءىس جۇزىندە 2022/23 ماۋسىمدا ماي ونەركاسىبى بويىنشا مەملەكەت باسشىسىنىڭ 2025 جىلعا قاراي شيكىزاتتىق ەمەس ەكسپورتتى 2 ەسەگە ۇلعايتۋ جونىندەگى مىندەتى ورىندالدى.
ورتالىق ازياداعى حالىقتىڭ جىل سايىنعى ءوسۋىن ەسكەرە وتىرىپ، كۇنباعىس مايىنا دەگەن قاجەتتىلىك تەك ارتا تۇسەدى جانە قازاقستان وسى وڭىردە وسى الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ءونىمدى جەتكىزۋدە شەشۋشى ءرول اتقارا الادى. مىسالى، تاجىكستاندا 2022 جانە 2023 جىلدارى قازاقستاننىڭ وسىمدىك مايىن جەتكىزۋدەگى ۇلەسى 70%-عا دەيىن ءوستى، وسىلايشا رەسەي جەتەكشى ورىننان ىعىستىرىلدى. سونداي-اق، وزبەكستان مەن اۋعانستان نارىقتارىنا ماي ونىمدەرىن جەتكىزۋ ۇلەسى ارتىپ كەلەدى. وسىلايشا، ورتا مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا قازاقستان مۇددەلى مينيسترلىكتەردىڭ دۇرىس قۇرىلىمداعان سىرتقى ساۋدا قىزمەتى ارقىلى ورتالىق ازيانىڭ كۇنباعىس مايىنا دەگەن قاجەتتىلىگىن تولىعىمەن وتەي الادى.
سونىمەن قاتار، ەۋروكوميسسيانىڭ مالىمەتى بويىنشا، 8 ايدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا (2023 جىلعى شىلدەدەن 2024 جىلعى اقپانعا دەيىن) قازاقستان ەو ەلدەرىنە كۇنباعىس شروتىن ەكسپورتتاۋشى جەتەكشى بەستىككە ەندى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنان ەو-عا ماي ونىمدەرىنىڭ جالپى ەكسپورتى 2022 جىلى 91%-عا – 76 مىڭ تونناعا دەيىن، اقشالاي ەسەپتەگەندە 118%-عا، 32 ملن دوللارعا دەيىن ءوستى. 2023 جىلى ەو-عا مۇناي جانە توڭ ماي ونىمدەرىنىڭ ەكسپورتى ەكى ەسەگە جۋىق ءوسىپ، 146 مىڭ توننانى قۇرادى، ۆاليۋتاداعى ءوسىم 47%، 47 ملن دوللاردى قۇرادى.
كورىپ وتىرعانىمىزداي، قازاقستاندىق ماي ونىمدەرىن جەتكىزۋ گەوگرافياسى ءداستۇرلى نارىقتارمەن شەكتەلىپ قالماي، جىلدان جىلعا كەڭەيىپ كەلەدى.
سونداي-اق، 2023 جىلى 62%-عا ءوسىپ، 199 مىڭ توننانى قۇراعان جۇڭگو باعىتىنداعى ماي ونىمدەرىنىڭ ەكسپورتى تۇراقتى وسۋدە. قاۋىمداستىقتىڭ بولجامى بويىنشا، وسىمدىك مايلارى مەن اقۋىزى جوعارى جەمشوپتەردىڭ قىتايعا ەكسپورتى 2026 جىلعا قاراي 3 300 ملن اقش دوللارىنا جەتەدى.
ءمدقوۇق باعالاۋى بويىنشا، الداعى ءۇش ماۋسىمدا قازاقستاندىق ماي ونىمدەرىنىڭ جالپى ۆاليۋتالىق ءتۇسىمى 700 ملن اقش دوللارىنان اسىپ، 2028 جىلعا قاراي 1 ملرد اقش دوللارىنا جەتۋى مۇمكىن. 2022/23 ماركەتينگ جىلىنداعى پراكتيكالىق كورسەتكىش 509 ملن اقش دوللارىن قۇرادى.