ق ر ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگى جانە جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارىنىڭ قولداۋىمەن ارال تەڭىزىنىڭ قۇرعاعان تابانىنا بەت الىپ 5100 سەكسەۋىل كوشەتىن وتىرعىزدى.
ناۋرىزدىڭ 1-3 ارالىعىندا قىزىلوردا وبلىسىندا «Syr qorǵany – sekseýil» العاشقى ەكوۆولونتەرلىك جوبا ءوتتى. ايماقتىڭ ەكوجۇيەسىن قالىپقا كەلتىرۋ جانە ارال تەڭىزىنىڭ ەكولوگيالىق اپاتىنىڭ زارداپتارىنان قورعاۋ – اتالمىش جوبانىڭ كوزدەگەن ميسسياسى. بۇعان قول جەتكىزۋ ءۇشىن الماتى مەنەدجمەنت ۋنيۆەرسيتەتى 80-گە جۋىق ۆولونتەردى جۇمىلدىردى، دەپ حابارلايدى اlmaty-akshamy.kz.
ۆولونتەرلەر الماتى، تالعار، استانا، تاشكەنت قالالارىنان جينالدى. ارالارىندا ءتىپتى اقش-تىڭ ەكى ازاماتى بولدى. سونىمەن قاتار قىزىلوردا وبلىسىنىڭ شيەلى، جاڭاقورعان ەلدىمەكەندەرىنىڭ بەلسەندى ازاماتتارى دا ۆولونتەر قاتارىنان كورىندى. 3 كۇننىڭ ىشىندە ولار 1030 شاقىرىمدى ءجۇرىپ ءوتتى. العاشقى كۇنى «قورقىت-اتا» مەموريالدىق كەشەنىنە سوعىپ اتا-بابا رۋحىنا تاعزىم ەتتى. ودان كەيىن ارالدى قۇتقارۋ حالىقارالىق قورىنىڭ ساراپشىسى ماريا زادنەپروۆسكايا مەن قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، كينورەجيسسەر سەرگەي ازيموۆتىڭ قاتىسۋىمەن فورسايت اڭگىمە ءوتتى. ونىڭ بارىسىندا جينالعان قاۋىم رەجيسسەردىڭ ارال تاعدىرىن باياندايتىن، 1988 جىلى جارىققا شىققان «جوقتاۋ» ءفيلمىن تاماشالاپ تەبىرەندى.
«ارالدى ءتىرىلتۋ مۇمكىن ەمەس. ءبىراق ەلىمىزدى، تۋعان اۋىلىمىزدى كوركەيتۋ، ەكولوگيالىق جاعدايدى جاقسارتۋ – قولدان كەلەتىن نارسە. سول سەبەپتى ءوزىم ۆولونتەر رەتىندە جوباعا قاتىسىپ وتىرمىن. سىناۋدىڭ، ءسوزدىڭ ورنىنا ىسپەن كورسەتىپ جاعدايدى تۇزەۋگە ۇلەس قوسۋعا بولادى. ەڭ باستىسى، وسىنداي جوبا ارقىلى جاستاردىڭ، قاۋىمنىڭ ەكولوگيالىق ۇلتتىق سانا-سەزىمىن، ادامي سەزىمىن وياتا الامىز»، - دەپ وي ءبولىستى بەلگىلى رەجيسسەر.
كەلەسى كۇنى 80-گە جۋىق ۆولونتەر قولعا كۇرەك الىپ، ءبىر كىسىدەي اتسالىسىپ ارالدىڭ قۇرعاعان تابانىنا سەكسەۋىل وتىرعىزدى.
ق ر ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگى ورمان شارۋاشىلىعى جانە جانۋارلار دۇنيەسى كوميتەتى «رەسپۋبليكالىق ورمان-سەلەكسيالىق تۇقىم ءوسىرۋ ورتالىعىنىڭ» رمقك باس ديرەكتورى ءالىبي عازيز ۇلى جوبانىڭ ەرەكشەلىگىنە توقتالدى:
«1 ميلليون 100 مىڭ گەكتار جەرگە سەكسەۋىل وتىرعىزۋ جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتىر. 2021-2023 جىلدار ارالىعىندا 545 000 گەكتار جەرگە سەكسەۋىل وتىرعىزىلدى. ەندى جۇمىستىڭ جارتىسى قالدى. سەكسەۋىل وتىرعىزۋعا ارالعا ۆولونتەرلەردىڭ كەلۋى قازاقستان تاريحىندا بولماعان جايت. بۇعان دەيىن شەت مەملەكەتتەن كومەكتەسكەن كوپتەگەن دونور بولدى. مىسالى، وڭتۇستىك كورەيادان، المانيا، امەريكا سياقتى ەلدەر. ال ەندى سەكسەۋىل جايلى ايتا كەتەيىن. بۇل – بالتا شابا المايتىن، ارا كەسە المايتىن قاسيەتتى اعاش. ءبىر ءتۇبىنىڭ ءوزى 4 توننا قۇمعا دەيىن ۇستاپ تۇرا الادى. دۇنيەجۇزى بويىنشا ءبىزدىڭ ەلدە ەڭ كوپ وسەدى. وسى قىزىلوردا وبلىسىندا، مويىنقۇمدا، سوزاقتا، ءتىپتى بالقاش جاقتا سەكسەۋىل كەزدەسەدى. جالپى، ونىڭ ەكى ءتۇرى بار: قارا جانە اق سەكسەۋىل. بۇگىن قارا سەكسەۋىل وتىرعىزىلدى. كوشەتتى لايعا باتىرىپ، ابدەن سىڭگەننەن كەيىن وتىرعىزعانىمىزدى ەسكەرتە كەتەيىن. ول لاي گيدروگەل مەن كوڭنەن تۇرادى ياعني سەكسەۋىلگە قاجەت ىلعال مەن مينەرالدى قورەك جەتكىلىكتى. سوندىقتان بۇل سەكسەۋىل كوشەتتەرى سۋارىلمايدى. 4 جىلدان كەيىن بۇيىرسا تۇقىمىن بەرەدى».
ۇلتتىق ۆولونتەرلىك جەلىسىنىڭ كوورديناتورى باۋىرجان جۇمات جوبادان العان اسەرىن ءبولىستى:
«جوباعا قاتىسۋ ءۇشىن ارنايى استانادان كەلدىم. بۇل – ەرەكشە جوبا. العاش رەت جوبا جايلى ەستىگەنىمدە «قاتىسامىن» دەپ بىردەن شەشىم قابىلدادىم. بۇعان دەيىن دە باسقا دا ۆولونتەرلىك اكسيالارعا قاتىسقانمىن. 7 جىلدان بەرى ەرىكتىمىن. 7 جىل ىشىندە اقتوبە، تاراز قالالارىنا بارىپ، «جاسىل بەلدەۋ» ەكولوگيالىق جوبالارىنا قاتىسقانمىن. شىنىمەن دە ەكولوگيالىق اپاتقا دۋشار بولعان ولكەگە، ارال تەڭىزىنە كەلىپ، تىرشىلىكتىڭ پايدا بولۋىنا كىشىگىرىم بولسا دا كومەكتەستىك دەگەن ويدامىن. استاناعا بارعان سوڭ باسقا دا ۆولونتەرلەرمەن وسى اسەرىمدى بولىسەمىن. ارالعا تاريحتا ءبىرىنشى رەت ۆولونتەرلەر كەلىپ، سەكسەۋىل كوشەتتەرىن وتىرعىزدى. قازاقستاندىق ۆولونتەرلەر كەلىپ ءبىرىنشى رەت سەكسەۋىل وتىرعىزدى دەگەن ەرەكشە ماقتانىش».
«AlmaU تۇراقتى دامۋ ماقساتتارىن ۇستاناتىن جانە جىل سايىن ەكولوگيالىق جوبالاردى ۇيىمداستىراتىن الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىگى بار ۋنيۆەرسيتەت. 2019 جىلدان باستاپ «ۇلى بالقاش شاقىرادى!» جوباسىن ءداستۇرلى تۇردە وتكىزىپ كەلەمىز. مەيلىنشە كوپ ادامدى ەكولوگيالىق ماسەلەلەرگە تارتۋ ءبىز ءۇشىن اسا ماڭىزدى. وسى قۇندىلىقتارعا سۇيەنە وتىرىپ ءبىز «Syr qorǵany – sekseýil» ۆولونتەرلىك ەكولوگيالىق جوباسىن قولداۋعا شەشىم قابىلدادىق. ەرەكشە اتاپ وتەتىن جايت، بۇل كوممەرسيالىق مۇددەنى كوزدەمەيتىن كۇردەلى، قۇنى قىمبات جوبا. AlmaU ۆولونتەرلەردى ءوزىنىڭ جانە دەمەۋشى قاراجاتىنىڭ ەسەبىنەن اپاردى»، - دەپ اتاپ ءوتتى AlmaU رەكتورى گۇلنار كۇرەنكەيەۆا.
ەسكە سالا كەتەيىك، بۇعان دەيىن يگى جوبا قولعا الىناتىنى تۋرالى جازعان بولاتىنبىز.