Álıhan Smaıylov azyq-túlik baǵasyn ustap turý – birinshi kezektegi másele ekenin málimdedi
9 sáýirde, Úkimettiń sıfrlyq keńsesinde Premer-mınıstr Álıhan Smaıylov áleýmettik mańyzy bar azyq-túlik taýarlary baǵasynyń ósýine jol bermeý, sondaı-aq AEA jumysynyń tıimdiligin arttyrý boıynsha qabyldanyp jatqan sharalar týraly keńes ótkizdi.
Bul týraly Almaty-akshamy.kz Premer-mınıstrdiń baspasóz qyzmetine silteme jasap habarlaıdy.
Saýda jáne ıntegrasıa mınıstrliginiń Saýda komıtetiniń tóraǵasy Erjan Qazanbaev ótken aptada áleýmettik mańyzy bar azyq-túlik taýarlary baǵasynyń ósimi 0,9%-dy quraǵanyn aıtty. Pıaz 7,2%-ǵa, sábiz 2,6%-ǵa, qyryqqabat 2,5%-ǵa, kartop 2,2%-ǵa, sút 1,8%-ǵa, qus eti men aıran 1,6%-ǵa, qant 1,1%-ǵa qymbattady. Óńirler boıynsha baǵanyń eń kóp ósýi Mańǵystaý oblysynda 2%-ǵa, Soltústik Qazaqstan oblysynda 1,9%-ǵa, Aqmola jáne Qyzylorda oblystarynda 1,5%-dan tirkeldi. Jyl basynan beri baǵanyń ósýi 12,4%-dy qurady.
«Biz bólshek saýda nysandarynyń ruqsat etilgen saýda ústemesin saqtaýy boıynsha jergilikti atqarýshy organdardy úılestirýdi jalǵastyryp jatyrmyz. Máselen, ótken aptada úı janyndaǵy 30,8 myń dúkende, ıaǵnı saýda obektileriniń 73%-ynda reıdtik is-sharalar júrgizildi. Osy aptada 231 buzýshylyq anyqtaldy. Sonyń nátıjesinde saýda ústemeleri 25%-ǵa tómendedi», — dep atap ótti E. Qazanbaev.
Sonymen qatar «aınalym sqemasyn» qarjylandyrýdy ulǵaıtý jumysy óńirlerde tómen deńgeıde júrip jatqany atap ótildi: josparlanǵan 100 mlrd teńgeniń 58,3 mlrd teńgesi ǵana bólindi.
Aýyl sharýashylyǵy mınıstri Erbol Qarashókeev eldegi áleýmettik mańyzy bar azyq-túlik qory shamamen 643,5 myń tonnany quraıtynyn habarlady. Qant zaýyttary ónimin esepke almaǵanda, shamamen 30 myń tonna qant qory bar. Bul rette el ishinde úzdiksiz óndiris qamtamasyz etildi jáne Úndistannan qosymsha qant kólemin jetkizýge kelisimshart jasaldy.
Ákimdikterdiń derekterine sáıkes, respýblıka boıynsha kartop qory 199 myń tonnany, qyryqqabat – 17,2 myń tonnany, sábiz – 43,1 myń tonnany, pıaz – 23,1 myń tonnany quraıdy.
Básekelestikti qorǵaý jáne damytý agenttiginiń tóraǵasy Serik Jumanǵarın monopolıaǵa qarsy áreket etý sharalary týraly baıandady. 12 óńirde ónimderdiń kóterme saýda sýbektilerine qatysty agenttiktiń aýmaqtyq bólimsheleri taldaý jumystaryn aıaqtady, monopolıalyq joǵary baǵalardy belgileý faktileri boıynsha 90-ǵa jýyq saýda bazaryna qatysty tekserý taǵaıyndaldy.
Esepterdi tyńdaǵan Álıhan Smaıylov bir apta ishinde azyq-túliktiń negizsiz qymbattaýyna jol bergen óńirlerdiń ákimderine bul máselege jetkilikti baqylaý jasalmaı otyrǵandyǵyn atap kórsetti.
«Mańǵystaý oblysynda pıaz 39,2%-ǵa, sıyr eti 5,5%-ǵa qymbattaǵan. Ótken jyly biz Jambyl oblysynyń fermerlerimen óńirge pıaz jetkizý boıynsha ýaqytyly kelisimshart jasaý qajettigi týraly birneshe ret aıtqan edik. Atalǵan jumys oryndalmady, sol sebepti azyq-túlik baǵasynyń ósýine jol berilip otyr. «Aınalym sqemasyna» 3,6 mlrd teńgelik jospar kezinde 1,1 mlrd teńge bólindi. Bólingen qarajattan kásipkerlerge 177 mln teńge ǵana baǵyttaldy», — dedi ol.
Úkimet basshysy sońǵy eki jylda Soltústik Qazaqstan oblysynda sút-taýar fermalaryn salýǵa aıtarlyqtaı qarajat bólingenin atap ótti. Bul oraıda óńirde sút ónimderi, aıran, súzbe men sary maı tıisinshe 14,3%-ǵa, 9,5%-ǵa jáne 5,3%-ǵa qymbattady.
«Azyq-túlik baǵasyn ustap turý – birinshi kezektegi mańyzdy másele. Men birneshe ret «aınalym sqemasyn» qarjylandyrýdy arttyrýdy tapsyrǵan edim. Alaıda búginde jumys tıisti deńgeıde oryndalǵan joq. Osy aıdyń sońyna deıin qarjylandyrýdy 100 mlrd teńgege deıin arttyrýdy tapsyramyn. Aldaǵy agrarlyq maýsym qarsańynda óńirlerdiń birinshi kezektegi mindeti kúzgi aýyl sharýashylyǵy ónimderin jetkizýge forvardtyq sharttar jasasý bolýy tıis. Eger qazir múmkindikti jiberip alsaq, maýsymaralyq ýaqytta biz baǵanyń ósýine taǵy da tap bolamyz», — dedi Á. Smaıylov.
Premer-mınıstr Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligine ákimdiktermen birlesip, turaqty negizde óndiris pen tutyný teńgerimin ózekti etip otyrýdy, óńirler arasynda aýyl sharýashylyǵy ónimderin olardyń qajettilikterin eskere otyryp jedel tártippen jetkizýdi tapsyrdy. Sondaı-aq Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligine ákimdiktermen birlesip, kókónis ónimderiniń tapshylyǵy men qajettiligin eskere otyryp, egiletin daqyldardy ártaraptandyrý boıynsha sharalar qabyldaý qajet. Saýda ústemesin baqylaýǵa erekshe nazar aýdarý kerek.
«Azyq-túlik ónimderi baǵasynyń ósýi jalaqyny, zeınetaqyny, áleýmettik tólemderdi arttyrý jáne jalpy Memleket basshysynyń tapsyrmasy boıynsha Úkimet júrgizetin azamattardyń kiristerin ulǵaıtý jónindegi aýqymdy jumystyń barlyǵyn joqqa shyǵarady. Bul halyqtyń narazylyǵyn týdyrady. Ákimder men mınıstrler bul máselege erekshe nazar aýdarýy kerek», — dep atap ótti Á. Smaıylov.
Keńestiń ekinshi máselesi arnaıy ekonomıkalyq aımaqtar qyzmetiniń tıimdiligin arttyrý sharalaryn qabyldaý boldy. Óz sózinde QR IIDM basshysy Qaıyrbek Óskenbaev keıbir óńirlerde AEA aýmaǵyn keńeıtý, ońtaılandyrý sharalaryn júrgizý, bastalǵan ınfraqurylymnyń qurylysyn aıaqtaý, beıindi emes qyzmet túrlerin qysqartý josparlanǵanyn habarlady.
«Indýstrıa jáne ınfraqurylymdyq damý mınıstrligine múddeli memlekettik organdarmen birlesip, bıylǵy 25 sáýirge deıin Úkimetke AEA damytý jónindegi ózektendirilgen Jol kartasyn engizýdi tapsyramyn», — dep qorytty Á. Smaıylov.