Shyǵys elderiniń tanym-túsiniginde qoıan adamǵa sáttilik alyp keledi.
Shyǵys jylnamasynda tórtinshi bolyp turǵan Qoıan basqa jyl ıeleriniń ishindegi eń baqyttysy sanalady. Iaǵnı Qoıan jyly ýaıym-qaıǵy artta qalatyn, adamdar úshin turaqty, tynysh jyl bolmaq. Degenmen bul jyl qazaq tarıhynda beınetimen, aýyr jaǵdaılarymen de este qalǵany málim, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz Almaty.tv-ge silteme jasap.
Qoıan tabıǵatynan qorqaq janýar bolǵanymen, minezi jaıly, eńbekqor, júırik sanalady. Mamandardyń aıtýynsha, qoıan – meıirimdilik pen jaqsylyqtyń nyshany. Sondyqtan bul jyly otbasy, týǵan-týystarmen jaqsy qatynasta bolý mańyzdy. Dese de janýardy úrkitip almaý úshin, ıaǵnı asyǵyńyz alshysynan túsip turǵan sátti joǵaltyp alǵyńyz kelmese, sol jaǵdaıdy óte yjdahattylyqpen qabyldaǵan durys eken.
Al shyǵys elderi tanym-túsiniginde qoıan adamǵa sáttilik alyp keledi. Sondyqtan bastaǵan is berekeli bolady dep topshylaıdy.
«Qoıan – óte beıbit janýar. Olar súıispenshilikti, qamqorlyqty jaqsy kóredi. Streske shydamaıdy jáne ózine túsiniksiz dúnıelerden qorqady. Sondaı-aq olar óte jıi balalaıdy. Sondyqtan bul jyl otbasyn qurýǵa, sábıli bolýǵa ońtaıly», – dedi bıolog, zoodúken qojaıyny Farrýh Kýlıev.
Degenmen qazaq halqy qoıandy jaıly jyl qataryna qosa bermeıdi. Sebebi tarıhta bul jyldary el aýyr kezeńdi bastan keshirgen. Máselen 1723 jyly halyq Aqtaban shubyryndy, Alqakól sulama zamanyn ótkerse, 1867 jyl «jalpaq qoıan juty», 1879 jyl «úlken qoıan juty», al 1891 jyl «kishi qoıan juty» dep tanylǵan.
«1900 jyldan beri 11-12 jyl bir múshel qoıan jyly ótti. Soǵan qarasaq, jańaǵy juttar boldy, mal qysyrap qaldy. Qalyń qar jaýdy, jylqy, sıyrlar óriske jaıyla almaı, úlken jut bolǵan. Sodan keıin qoıan jut, qorqaq jyl degen túsinik bar. Bul jylda saq bolý kerek dep saqshylar da, halqymyz da jem-shópti qoraǵa qalyńdap saqtap, saqsynǵan», – dedi jazýshy-etnograf Bolat Bopaıuly.
Sondaı-aq el arasynda qoıan jyly qys qatty bolady degen túsinik bar. Al jazy óte mamyrajaı, shóbi shúıgin bolady. Sondyqtan «qystyń qamyna erekshe mán berip kirisken jón», - deıdi etnograf.
«Anyǵyn Alla biledi, biraq qazaqtyń baıyrǵy esepshileriniń tarıhta qalǵan jylnamalyq aýa raıyn boljaý esepterinde bıylǵy Qoıan jyly qańtardyń 20-25, aqpannyń 15-20 aralyqtarynda soltústik jaqtan qatty boran bolýy múmkin. Ońtústik jaq birde ysyp, birde jylyp turady degen boljam bar», – dedi jazýshy-etnograf Bolat Bopaıuly.
Áıtse de, halqymyz kórgen tústi de, kirgen jyldy da «eski jyl, esirke, jańa jyl, jarylqa» dep jaqsylyqqa balaǵan, ıgi oqıǵalar bolady dep sengen. Sondyqtan keler jyldy «jaqsylyqqa joryǵan abzal» deıdi ǵalym.