Qazaqsha kontentterimen tanymal Tynzhy cartoon degen arna bar. Almatylyq jas rejıser-anımator Marjan JUBANYSHTYŃ jobasy. Óner kóginde qazaqy týyndylarymen, erekshe qoltańbasymen qanat jaıyp kele jatqan ol az ýaqyt ishinde «Bás», «Bárinen de sen sulý», «Shańyraqtyń ıesin izdep júrmin», «Balaly úı – bazar», «Saýǵa», «Qoshaqan», «Jalqaýbek», «Qýyrmash» syndy múltfılmder túsirdi. Jas anımatordyń maqsat-múddesin bilmekke áńgimege tartqan bolatynbyz.
– Marjan, Tynzhy cartoon arnańyzda qazaqsha balalar óleńderine erekshe mán berip júrsizder. Nege dál osy baǵytty tańdadyńyzdar?
– Biz eń aldymen balalarymyzdyń qazaqsha sóılep, qazaqsha oılaǵanyn qalaımyz. Óıtkeni balaǵa til – oıynshyq sekildi. Eger oǵan tildi qyzyqty múltfılmmen, ánmen usynyp úıretseń, ol tez qabyldaıdy. Balanyń tili óz ana tilinde shyǵýy úshin kontent qajet.
Bir qýantarlyǵy, YouTube arnamyzdy kóretinderdiń sany kún saıyn ósip keledi. Qazir jazylýshylarymyzdyń sany 13 000-ǵa jýyqtap qaldy. Bul bizge úlken kúsh beredi.
Bizdiń arnamyzda «Qoshaqan», «Baqa-baqa balpaq», «Jalqaýbek», «Qýyrmash» sıaqty óleńderge múltfılmder jasadyq. Bular – qazaqtyń dástúrinde bala tárbıeleýdiń negizgi quraly dep bilemin.
– Osy óleńder týraly qysqasha aıtyp ótseńiz. Negizgi maqsaty qandaı?
– Bizdiń arnadaǵy óleńderdiń barlyǵy – qazaqtyń umytylyp bara jatqan halyq ánderi. Solardy jańa zamanǵa laıyqtap, balalarymyzǵa jetkizýdi maqsat ettik.
«QOSHAQAN» – bala kezimizden jattap ósken óleń. Biz bul óleńdi jańa aranjırovkamen, áýenin tartymdy etip jasap, balalarǵa qyzyqty qylýǵa tyrystyq. Balalar qoshaqannyń qımylyn kórip, qýanyp, birge bılep ketedi.
«BAQA BAQA BALPAQ» – suraq-jaýap úlgisindegi óleń. Bul óleń arqyly balalar oılanýdy, jaýap tabýdy, til úırenýdi meńgeredi. Ánniń áýenin jeńil ári este qalatyndaı etip arnaıy stýdıada jazdyrdyq.
«JALQAÝBEK» – tárbıelik maǵynasy zor óleń. Onda jalqaý bala týraly aıtylady. Bizdiń vıdeoda Jalqaýbek sabaq oqyǵysy kelmeı, uıyqtaı beredi. Synyptastary «Áı, Áı, Jalqaýbek!» dep án salyp, ony eńbekke shaqyrady. Bul arqyly balalarǵa eńbekqor bolýdyń mańyzyn jetkizemiz.
«QÝYRMASH» – qazaqtyń saýsaq oıyny. Analarymyz bizdi aldyna otyrǵyzyp, alaqanymyzǵa saýsaqpen «Qýyr-qýyr-qýyrmash!» dep óleń aıtyp beretin edi. Biz sol óleńdi jańartyp, balalardyń esinde qalatyn, dástúr úzilmeıtin nusqasyn jasadyq. Ár saýsaqtyń ataýyn, qımylyn múltfılm arqyly úıretemiz.
– Ata-analardyń pikiri qandaı?
– Shúkir, ata-analardan óte jyly pikirler alamyz. Kóbi: «Sizdiń óleńderińizden keıin balalarymyz kúni boıy aıtyp júredi, kúnde «Qoshaqandy» qoıshy dep suraıdy!» – dep jazady. Al keıbiri Instagram-daǵy jeke paraqshama da habarlasady. «Taǵy da óleńder túsirińizdershi! Bizdiń balalar qaıta-qaıta kórgisi kele beredi. Kontent kóp bolsa keremet bolar edi. Sizdiń sýretterińiz sondaı tartymdy!» – dep pikir qaldyrady.
Osy pikirler bizge qanat bitiredi. Demek, eńbegimiz zaıa emes degen sóz.
– Tynzhy cartoon-nyń túpki mısıasy qandaı?
– Tynzhy cartoon-daǵy eń úlken maqsatymyz – qazaq balasynyń qulaǵyn qazaq ánimen ashý. Bala qazaqsha sóılesin, qazaqsha kúlsin. Bul – meniń eń úlken armanym ári mısıam.
Arnamyzdaǵy ár vıdeo arqyly úsh mańyzdy nárseni jetkizgimiz keledi. Birinshisi, til saqtalsa – ult saqtalady. Biz balalarǵa jeńil ári túsinikti múltfılmder jasap, qazaq tiliniń damýyna úles qosyp júrmiz. Ekinshisi, Ulttyq kod múltfılmde tur. «Qoshaqa, baqa, jalqaýbek, qýyrmash – bári de qazaq dúnıetanymynan alynǵan keıipkerler. Úshinshisi, balany tárbıeleý múltfılmnen bastalady.
Bizdiń vıdeolar tek kóńil kóterý úshin emes. Olar balanyń minezin qalyptastyrýǵa, eńbekqor, izdenimpaz bolýǵa baýlıdy.
Men árdaıym qazaq balasynyń qulaǵy qazaq ánimen ashylsyn, bala qazaqsha sóılesin, qazaqsha kúlsin dep júremin. Bul – bizdiń mısıamyz.
Tynzhy cartoon balalardyń rýhanı shyraǵyna aınalyp keledi. Jas anımator, rejıser Marjan Jubanysh bul arnany qazaq tilindegi sapaly kontenttiń azdyǵyn sezinip, órenderdiń ıgiligi úshin dep ashqan bolatyn. Nátıjesi jaman emes. Qazaqtyń qoshaqany, baqasy, jalqaýbegi men qýyrmashy múltfılm arqyly qaıta tirilip, jańa zaman balasynyń júregine jol tapty. Qazaq balasy qazaqsha án aıtyp, qazaqsha oınasyn desek, osyndaı jobalardy qoldaý – bárimizdiń ortaq mindetimiz.