Almaty qalasynyń túngi kelbeti kún sanap kórkeıip keledi. Qala ákimi Darhan Satybaldy megapolıstiń túngi jaryqtandyrý júıesin tekserip, jańa LED-shamdarmen jabdyqtalǵan kósheler men ǵımarattardy aralap shyqty. Bul – Almatyny tek kúndiz ǵana emes, túnde de qaýipsiz, jaryq ári tartymdy qalaǵa aınaldyrýdy kózdeıtin mańyzdy qadamdardyń biri.
Negizgi maqsat – qaladaǵy jaıly orta men qaýipsizdik mádenıetin qalyptastyrý. Almaty ákimdigi bul bastamany qalanyń sáýlettik kelbeti men turǵyndardyń túngi júrip-turý qaýipsizdigin arttyrý úshin qolǵa aldy. Qazirdiń ózinde Abaı, Dostyq dańǵyldary men Qonaev kóshesi boıyndaǵy 21 ǵımarat jaryqtandyryldy. 1600-den astam zamanaýı LED-shamdar ornatylyp, túngi Almatynyń ajaryn arttyrdy. Tólebaev kóshesine 97 jańa sham qoıylyp, ol burynǵydan áldeqaıda jaryq ári kórikti kóshege aınaldy. Bul baǵyttaǵy jumys osylaı jalǵasa berse, ońtústik astana taıaý jyldary álemniń eń jaryq, eń jaıly qalalarynyń qataryna enýi ábden múmkin.
Al búgingi tańda túngi jaryq deńgeıi boıynsha Almaty álemniń eń jaryq 50 qalasynyń qataryna kirmeıdi. Degenmen, Ortalyq Azıa boıynsha aldyńǵy orynda tur. Iaǵnı Elorda men Tashkentten jaryq, biraq Tokıo, Seýl, Nú-Iork, Las-Vegas sıaqty megapolısterden áldeqaıda tómen.
Light Pollution Map pen NASA ǵarysh sýretteri boıynsha qarastyrǵanda, Almaty ortalyǵy Bortle shkalasy boıynsha 8-9 klasyna jatady (ıaǵnı qalanyń jaryǵy joǵary), alaıda shahar shetinde jaryq az, qarańǵy aımaqtar bar. Kóktóbeden qaraǵandaǵy qalanyń túngi kórinisi óte áserli. Bul Almatynyń túnde de jandy, keń tynysty qala ekenin kórsetedi.
Almaty men álemniń basqa da qalalaryn salystyrar bolsaq:
|
Qala |
Jaryq deńgeıi (ortasha) |
Ereksheligi |
Almatymen salystyrý |
|
Sankt-Peterbýrg |
8,1 ese jaryq |
Soltústik shuǵyla, shamdar |
Almaty 3-4 ese qarańǵy |
|
Gonkong |
1000 ese kúshti |
Záýlim ǵımarattar, jarnama |
Almatyda mundaı tyǵyzdyq joq |
|
Las-Vegas |
Óte joǵary |
Kazıno, neon shamdar |
Almatyda oıyn-saýyq aımaqtary az |
|
Máskeý |
20,3 mkd/m² |
Qysqy ılúmınasıa |
Almatyda qysqy shamdar bar, biraq az |
|
Almaty |
Ortasha (Bortle 8-9) |
Taýdaǵy ásem kórinis, Kóktóbe |
Túngi kórinisi kóz tartady |
Qala bıliginiń jaryqtandyrýǵa qatysty júıeli jumysy Almatyny tek qaýipsiz ǵana emes, estetıkalyq tartymdy qalaǵa aınaldyrýǵa baǵyttalǵan. Jaryq – tek sham emes. Ol – túngi tynyshtyq pen qaýipsizdiktiń, qala kórki men turǵyndar kóńil kúıiniń de kórsetkishi, eń bastysy, adamzat jetistigi, órkenıettiń ajyramas bóligi.