Ǵaryshkerler týraly qyzyqty derekter

12 sáýir - ǵaryshkerler kúni. Tylsym ǵarysh áleminiń zańdylyǵy, ereksheligi óte kóp. Ataýly kúnge oraı Almaty-akshamy.kz caıty nazarlaryńyzǵa galaktıkany baǵyndyrǵan ǵaryshkerlerdiń ómirlerinde kezdesetin keıbir qyzyqty faktilerdi usynady. 

1. Ǵaryshtyń jalpy tarıhynda kosmosta eshkim ólgen joq. Jazataıym oqıǵalar boldy, biraq olardyń barlyǵy jerden kóterilgende nemese orbıtadan jerge qonǵanda boldy. Dúnıeden ótken ǵaryshkerlerdiń bári jerde (atmosferada) jan tapsyrǵan.


2. Kúni boıy orbıtada kúnniń on alty ret shyqqanyn baıqaýǵa bolady, sondyqtan ǵaryshkerler shartty «jer ýaqytyn» ustanady.


3. Ǵaryshtaǵy salmaqsyzdyq súıekterdiń kálsı mólsherin aıtarlyqtaı azaıtady


4. Orbıtada ǵaryshkerlerdiń boılary orta eseppen 4-5 santımetrge artady, óıtkeni kosmosta jerdegi aýyrlyq kúshi áser etpegendikten, omyrtqa túzetiledi.


5. Ǵaryshkerler azyq-túlikti tek suıyq kúıde, túbıkterden tutynady.


6. Orbıtada eń kóp ýaqyt ótkizgen ǵaryshker — Valerıı Polákov. Onyń 438 kúndik rekordyn áli eshkim jańartqan joq.


7. Ǵaryshta eń uzaq bolǵan ýaqyt - 14 aı. Bul rekord ta joǵaryda aıtqan Polákovqa tıesili, ol osynsha ýaqytty Reseıdiń «Mır» orbıtalyq stansıasynyń bortynda ótkizdi.


8. Ǵaryshkerlerdiń kópshiligi aldymen salmaqsyzdyq jaǵdaıynan týyndaǵan «ǵaryshtyq aýrýdan» zardap shegedi. Bul, eń aldymen, júrek aınýy men aınalýy arqyly bilinedi.


9. Aıǵa sapar shekken «Apolon 11» ǵaryshkerleri jerge oralǵannan keıin kedendik baqylaýdan ótti. Kedendik deklarasıada olar «Júk — aı shańy men tastar» dep jazǵan.


10. HǴS bortyndaǵy ǵaryshkerler jerdegi ushýdy basqarý ortalyǵynan jiberilgen sıgnal boıynsha oıanady jáne turady.


11. Jerde uıyqtaǵanda qoryldaıtyn ǵaryshkerler ǵaryshta olaı jasamaıdy eken.


12. Jerge oralǵannan keıin kóptegen ǵaryshkerlerge zattardy jibergen kezde, olardyń qasyńda ushyp júrmeı, tómen qaraı qulap ketetinine qaıta úırený ońaıǵa soqpaıtyn kórinedi.


13. Ǵaryshkerler tisterin tazalaǵannan keıin shyǵatyn kóbikti  jutýlaryna týra keledi. Sebebi ǵaryshta arnaıy tis pasta qoldanylady, bir sózben aıtqanda, ony jeýge bolatyndaı etip jasaıdy.