Ekstremızm men radıkalızm qoǵam jáne jalpy álemge úlken qaýip tóndiredi. Bul eki qubylys zorlyq-zombylyqqa, alaýyzdyqqa, janjalǵa ákeletin shekten shyqqan jáne bitispes kózqarastarmen sıpattalady. Bizdiń zamanymyzda ekstremızm de, radıkalızm de ómirdiń ártúrli salalarynda kórinis tabýy múmkin.
Onyń bir kórinisteri – dinı radıkalızm men dinı ekstremızm. Islam dini beıbitshilikti, meıirimdilikti, adam ómirin qurmetteýdi nasıhattaıtynyn este saqtaǵan jón. Asyl dinimizdiń shynaıy ustanymdary túrli radıkaldy jáne ekstremıstik ıdeologıalarǵa qarsy. QMDB Dinı ońaltý bóliminiń mamany Islam Maratuly Almatyda osy jaıly jastarǵa túsindirý jumystaryn júrgizdi.
Ol óskeleń urpaqqa musylmandar beıbitshilik, adamgershilik, qoǵamdyq kelisim sıaqty qundylyqtarǵa qaıshy keletin ıdeıalardy qabyldamaı, bilimdi bolyp, ár nársege synı turǵydan qaraýy kerektigin eske saldy.
Bul turǵyda ol ekstremızm men radıkalızm toryna túsip qalmaýǵa kómektesetin 10 keńes usyndy:
- Dinińizdi tanyńyz
Islamnyń tarıhy men senimdi durys derekkózderden úırenińiz. Islamdy jáne onyń mısıasyn durys túsiný úshin ǵalymdar men ımam-ustazdarǵa júginińiz.
- Aqparatty synı turǵydan baǵalańyz
Qazirgi ýaqytta aqparatqa ǵalamtor pen áleýmettik jeliler arqyly ońaı qol jetkizýge bolady. Degenmen, abaı bolyp, alynǵan aqparatty synı turǵydan baǵalańyz. Derekkózdiń senimdi ekenine jáne onyń Islamnyń shynaıy ilimderine súıenetinine kóz jetkizińiz.
- Synı turǵydan oılaýdy damytyńyz
Asyǵys qorytyndy jasamas buryn nemese kúmán keltiretin aqparatty qabyldamas buryn ony durys taldap, túsinýdi úırenińiz. Radıkalızm men ekstremızm kóbinese dinı mátinderdi burmalap túsindirýge negizdelgenin este saqtańyz.
- Ártúrli adamdarmen kóbirek aralasyp, suhbat quryńyz
Ártúrli kózqarastaǵy adamdarmen qarym-qatynas jasańyz. Dıalog pen pikir almasý toleranttylyq pen túsinistikti damytýǵa kómektesedi.
- Zorlyq-zombylyqtan bas tartyńyz
Islam beıbitshilikke, tózimdilikke, meıirimdilikke shaqyrady. Kez kelgen maqsattarǵa jetý quraly retinde zorlyq-zombylyq pen ekstremızmdi qabyldamańyz. Máselelerdi sheshý jáne olarǵa oń áser etý úshin beıbit jáne syndarly quraldardy qoldanyńyz.
- Qoǵamdaǵy baılanystardy kúsheıtińiz
Jergilikti adamdarmen tyǵyz aralasyp, belsendi bolyńyz. Basqa musylmandarmen jáne ımam-ustazdarmen tyǵyz baılanystar ornatý úshin jáne qoǵamyńyzda radıkalızmge qarsy turý úshin jumys isteńiz.
- Bilim alýǵa kóńil bólińiz
Únemi bilimge umtylyńyz. Bilim – radıkalızm men ekstremızmge qarsy kúrestiń qýatty quraly. Islam dini men mádenıetin jaqsyraq túsiný úshin ıslam tarıhyna, fılosofıasyna jáne etıkasyna tereńirek úńilińiz.
Únemi rýhanı jáne ıntellektýaldyq ósýdi saqtańyz, sol kezde siz óz senimińizde berik bolyp, radıkalızmniń áserine tótep bere alasyz.
- Beıbitshilik pen toleranttylyqty nasıhattańyz
Sizdiń sózderińiz ben áreketterińiz ózge adamdarǵa áser etýi múmkin. Beıbitshilikti, tózimdilikti jáne ártúrli mádenıetter men konfesıalardy qurmetteýdi belsendi túrde nasıhattańyz.
Oı-órisińizdi keńeıtý jáne teris pikirdi jeńý úshin ártúrli dinder men ulttar ókilderimen dıalogty jalǵastyryńyz.
- Imamdar men ustazdardan keńes alyńyz
Islam dinin túsinýde nemese ǵıbadat-qulshylyqqa qatysty qandaı da bir suraǵyńyz bolsa, ımam-ustazdarǵa baryp, keńes alyńyz. Olar sizge kúrdeli máselelerdi túsinýge jáne Islamnyń shynaıy ilimderine negizdelgen durys nusqaýlar berýge kómektesedi.
- Radıkalızmniń negizgi belgilerin este saqtańyz
Jaqyndaryńyz ben dostaryńyzdyń minez-qulqyndaǵy ózgeristerge muqıat bolyńyz. Oqshaýlaný, syrtqy kelbetindegi ózgerister jáne zorlyq-zombylyq kórinisteri sıaqty radıkalızmniń yqtımal belgilerine nazar aýdaryńyz.
Mundaı belgilerdi baıqasańyz, ekstremızmniń taralýyn boldyrmaý úshin tıisti mekemelerden kómek suraý qajet.