Almaty qalasy Óńirlik komýnıkasıalar qyzmetiniń alańynda ótken baspasóz konferensıasynda reprodýktıvti medısına mamandary kómekshi reprodýktıvti tehnologıalardyń damýy men «Ańsaǵan sábı» memlekettik baǵdarlamasynyń nátıjeleri týraly baıandady.
2021 jyldan beri atalǵan baǵdarlama arqyly Qazaqstanda 20 myńnan astam ekstrakorporaldyq uryqtandyrý (EKO) sıkli júrgizildi. Sonyń nátıjesinde 6–8 myńǵa jýyq sábı ómirge kelgen. EKO-ǵa bólinetin kvotalar sany 7 myńǵa deıin ulǵaıyp, kóp otbasyna ata-ana bolýǵa múmkindik berdi. Bul jóninde Ana men bala densaýlyǵyn qorǵaý ulttyq ǵylymı ortalyǵynyń EKO bóliminiń meńgerýshisi Elvıra Sarmanova málimdedi.
Mamannyń aıtýynsha, ortalyqta sońǵy jyldary joǵary tehnologıalyq ádister qarqyndy engizilýde. Atap aıtqanda, jatyrishilik uryq hırýrgıasy men embrıonnyń genetıkalyq dıagnostıkasy sıaqty ınovasıalyq tásilder qoldanylyp, týa bitken patologıalardy emdeý baǵytynda jańa operasıa túrleri daıyndalýda.
«Bizdiń basty maqsatymyz – bedeýlikke tap bolǵan juptarǵa bala súıý múmkindigin syılaý. Bul – tek medısınalyq emes, áleýmettik mańyzy bar baǵyt», – dedi Elvıra Sarmanova.
Embrıolog Madına Spanova reprodýktıvti tehnologıalarda time-lapse júıesiniń engizilýi nátıjesinde embrıonnyń damýyn úzdiksiz baqylaý múmkin bolǵanyn aıtty. Bul ádis tabysty nátıjege jetý yqtımaldyǵyn arttyrady. Onyń sózinshe, ortalyqta eki negizgi tásil qoldanylady – dástúrli IVF jáne ICSI ádisi. Sońǵysy spermatozoıdtardyń belsendiligi tómen bolǵan jaǵdaıda qoldanylady.
Sondaı-aq, maman embrıondardy muzdatý (krıokonservasıa) prosesiniń erekshelikterin túsindirdi. «Arnaıy ortada ylǵaldylyǵy azaıtylǵan embrıon suıyq azotqa ornalastyrylady, onda temperatýra -196°C-qa deıin jetedi. Bul ádis embrıonnyń tirshiligin uzaq ýaqyt saqtap, qajet bolǵan sátte ony eritip, qaıta qoldanýǵa múmkindik beredi», – dedi ol.
Reprodýktolog Fırúza Kýlmanbetova bedeýliktiń sebepteri áıelderde de, erlerde de teń dárejede kezdesetinin atap ótti. Áıelderde jıi kezdesetin faktorlar – ovýlásıanyń buzylýy, endometrıoz, gormondyq teńsizdik jáne jatyr tútikteriniń bitelýi bolsa, erlerde – spermatogenezdiń buzylysy, ınfeksıalar, endokrındik jáne tuqym qýalaıtyn aqaýlar jıi baıqalady.
Ýrolog Qýanysh Nurǵalıuly erlerdiń bedeýlikke qatysty medısınalyq kómekke sırek júginetinin aıtty.
«Bedeýlik jaǵdaılarynyń jartysynda er faktor kezdesedi. Alaıda kóp jaǵdaıda er adamdar máseleni kesh anyqtaıdy. Sondyqtan profılaktıka maqsatynda spermogramma men gormondyq taldaýlardan ótip, zıandy ádetterden bas tartý qajet», – dedi ol.
Shara barysynda genetık Aıjan Ormanqyzy bolashaq ata-analar úshin genetıkalyq keńes berýdiń mańyzdylyǵyna toqtaldy.
Onyń aıtýynsha, tuqym qýalaıtyn aýrýlar qaýpin aldyn ala baǵalaý úshin karıotıpteý, HLA-tıpteý jáne NGS (jańa býyndy sekvenırleý) ádisteri qoldanylady.
Sondaı-aq, ol embrıondy jatyrǵa salmas buryn genetıkalyq aqaýlardy anyqtaýǵa múmkindik beretin predımplantasıalyq testileýdiń (PGT) tıimdiligin atap ótti.
Mamandardyń pikirinshe, ýaqytyly medısınalyq tekserýden ótý, dál dıagnostıka jáne zamanaýı emdeý ádisterin qoldaný kóptegen otbasyna kópten kútken ata-ana baqytyn syılaýǵa múmkindik beredi.