Қазақстандықтар ел ішінде қолма-қол ақшасыз транзакцияларды игеріп, шетелде де карточкалық төлемдерге сенімді түрде көшуде.
Небәрі 5 жылдың ішінде айналымдағы карталардың саны 3,5 еседен астам өсті, деп хабарлайды Almaty-akshamy.kz Finprom.kz сайтына сілтеме жасап.
Жылдан жылға Қазақстанда төлем карталарының танымалдығы мен таралу деңгейі артып келеді. 2022 жылдың 1 қаңтарына дейін олардың саны қазірдің өзінде 58 миллионға жетті, яғни әрбір қазақстандыққа 3-тен астам карта, ал экономикалық жағынан белсенді адамға 6-дан астам картадан келеді.
Салыстыру үшін: 2017 жылы бұл көрсеткіштер сәйкесінше тек 1 және 2,2 картадан болған.
Сұраныс пен бұл сектордағы бәсекелестіктің күшеюі, сондай-ақ бүкіл әлемде және Қазақстанда COVID-19 індетінен туындаған қаржылық технологиялардың қарқынды дамуы аясында мұндай динамика сөзсіз.
Бұл ретте Қазақстан Республикасындағы барлық карточкалардың 32,8%-ы жергілікті төлем жүйелеріне, ал бірден 67,2%-ы халықаралық карталарға тиесілі. Халықаралық төлем жүйелерінің карточкаларының негізгі артықшылықтары әмбебаптығы, Қазақстан Республикасынан тыс жерде қолданылуы, сондай-ақ тауарлар мен қызметтерді халықаралық нарықтар арқылы төлеуге болатындығы. Бұл ретте қазақстандықтар арасында мұндай маркеттердің танымалдылығы өсуде - бұл AliExpress, Amazon, OZON.ru, Wildberries және басқа да онлайн платформалар, оларда тек халықаралық төлем жүйелерінің карталары арқылы төлем жасауға болады.
Бір қызығы, соңғы жылдары жұртшылықтың санасы мен әдеттерінде айтарлықтай өзгерістер болды. Соңғы онжылдықта, тіпті Қазақстанның өзінде де азаматтардың көпшілігі қолма-қол ақшаны пайдаланды, ал шетелге шыққанда олар әрқашан қолма-қол ақшаны өздерімен бірге алып жүрді. Олардың жоғалуының, ұрлануының және т.б. үлкен қаупі болды. Дегенмен, бүгінгі күні мәселе пластикалық картаның болуымен шешіледі, оның көмегімен сіз кез келген жерде төлем жасай аласыз немесе әлемнің кез келген банкоматынан ақша ала аласыз.
Мәселен, 2021 жылы Қазақстан Республикасынан тыс қазақстандық банктердің карточкалары бойынша қолма-қол ақшасыз төлемдер көлемі бірден 66,3%-ға өсіп, 967 млрд теңгеге жетті. Транзакциялар саны 61,5 миллионнан 90,5 миллионға дейін өсті. Ағымдағы жылы да көрсеткіштің өсуі байқалады. Сонымен қатар, Қазақстаннан тысқары жерлерде қолма-қол ақшаны алу көлемі де айтарлықтай өсті: бір жыл ішінде 27,7%-ға артты, яғни 206,6 млрд теңгеге дейін көбейді.
Қолма-қол ақшасыз операцияларға көшудің оң үрдісі айқын және ең алдымен байқалатын нәрсе, соңғы технологиялармен қамтамасыз етілген қауіпсіздік. Сонымен, әлемдегі ең танымал жүйелердің бірі Mastercard мысалын қолдана отырып, мынаны атап өтуге болады: тауарлар немесе қызметтер үшін төлем түріне қарамастан, веб-сайтта немесе дүкенде сатып алсаңыз да, картамен немесе мобильді құрылғы арқылы есеп айырыссаңыз да, осы жүйенің картасымен жасалған барлық транзакциялар толығымен қорғалған. Мысалы: Mastercard жүйесінде ешкім басқа құрылғыдан төлем жасау үшін басқа біреудің деректерін пайдалана алмайтындай тұтынушылардың смартфондары есте сақталады. Электрондық төлемдер үшін компания карта нөмірлерін жасырын белгіге ауыстырады - иесі оның картасының нөмірін біреу білсе де, алаңдамауы керек. Онлайн төлемдер үшін қосымша қорғаныс Mastercard SecureCode технологиясы бар. Бұл бір реттік кодтар арқылы онлайн сатып алулар үшін төлем жасауға арналған қауіпсіздік жүйесі. Карта ұстаушысына SMS арқылы жіберілетін құпия код тек бір рет сатып алу үшін ғана жарамды.
Сонымен қатар, карталық транзакциялардың ыңғайлылығы мен қауіпсіздігінен басқа, қазақстандықтар да бүкіл әлемдегі адамдар сияқты халықаралық төлем жүйелері – Mastercard, Visa, UnionPay, American Express және т.б. ұсынатын ел ішіндегі де, шетелге саяхаттау кезіндегі де көптеген акциялар мен жеңілдіктердің болуына үйреніп қалған.
Бүгінде қазақстандықтар шетелде қолма-қол ақшасыз есеп айырысу үшін қаржы инфрақұрылымы ұсынатын барлық әдістерді сенімді түрде пайдаланады. Мәселен, 2021 жылдың қорытындысы бойынша, POS-терминалдар арқылы жасалған қолма-қол ақшасыз төлемдер 487,8 млрд теңгені немесе жалпы көлемнің 50,4%-ын құрады. Онлайн әдістер, яғни интернет және ұялы телефон арқылы төлеу төлемдердің 48,9%-ын немесе 472,9 млрд теңгені құрады.
Осылайша, қазіргі нақты жағдайда төлем карталары Қазақстан Республикасының ішінде де, республикадан тыс жерлерде де қазақстандықтар үшін іс жүзінде әмиянның орнын алмастырды.
Оқырманның назарына: Ресейдің Украинадағы арнайы әскери операциясы деп аталатын әрекеті нәтижесінде күрделене түскен геосаяси жағдайға байланысты Visa және Mastercard халықаралық төлем жүйелері Ресейде қаржылық операцияларды толық тоқтатқанын хабарлады. Бұл шетелде, оның ішінде Қазақстанда шығарылған Visa және Mastercard карталарының Ресейде жұмыс істемейтінін білдіреді. Олармен ресейлік дүкендерде төлем жасауға және банкомат арқылы олардан ақша алуға болмайды. Өз кезегінде, ресейлік банктер шығарған Visa және Mastercard карталары шетелде төлем жасай алмайды және шетелдік, оның ішінде қазақстандық интернет-дүкендер мен қызметтерді де сатып алу үшін төлей алмайды.